Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν πλέον μία από τις πιο χρήσιμες ηλεκτρονικές συσκευές. Δεν θα ήταν υπερβολή να σημειώσουμε πως είναι αναπόσπαστα κομμάτια του προσωπικού μας εξοπλισμού. Η ευκολία στη χρήση και τη μεταφορά τους, οι προσιτές πλέον τιμές απόκτησης τους και το κυριότερο, αυτό που προσφέρουν, η ελεύθερη επικοινωνία είναι οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους η νέα αυτή τεχνολογία γνώρισε τόσο μεγάλη θετική ανταπόκριση παγκοσμίως. Ωστόσο, η ασύρματη επικοινωνία την οποία προσφέρουν κάνει -όπως και όλες οι ασύρματες τεχνολογίες- χρήση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με την ευρύτατη εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας, έχει δημιουργήσει πολλές φωνές διαμαρτυρίας για τις πιθανές συνέπειες της στην ανθρώπινη υγεία. Πόσο τεκμηριωμένος είναι αυτός ο αντίλογος;

Μερικά απλά διευκρινιστικά στοιχεία για την τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας

Τα κινητά τηλέφωνα δεν επικοινωνούν το ένα με το άλλο κατευθείαν. Αντίθετα, επικοινωνούν με την κατά τόπο κεραία κινητής τηλεφωνίας (σταθμός βάσης). Το σήμα αποστέλλεται δια μέσου του τηλεπικοινωνιακού δικτύου της εταιρίας είτε στην κεραία της ίδιας εταιρίας στην περιοχή που βρίσκεται το κινητό που καλέσαμε είτε σε άλλη εταιρία σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας.

Το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη είναι το GSM 900/1800. Πρόκειται περί ενός δικτύου που ονομάζεται κυψελοειδές ακριβώς λόγω του τρόπου τοποθέτησης των σταθμών βάσης σε σημεία τέτοια όπως περίπου στις γωνίες μίας εξαγωνικής κυψέλης. Ο λόγος για τον οποίο ακολουθείται αυτός ο σχηματισμός είναι επειδή οι σταθμοί βάσης εκπέμπουν προς μία κατεύθυνση και όχι περιμετρικά όπως άλλες κεραίες ασύρματης επικοινωνίας (π.χ. ραδιοσταθμοί). Θα μπορούσαμε να πούμε σχηματικά ότι το πεδίο εκπομπής μοιάζει με τη φωτεινή δέσμη που εκπέμπουν τα φώτα του αυτοκινήτου σε μία σκοτεινή περιοχή.
Πρέπει να διευκρινιστεί πως αυτό που οι περισσότεροι από εμάς αναγνωρίζουμε ως «κεραία κινητής τηλεφωνίας» είναι κατά κύριο λόγο η αδρανής μεταλλική κατασκευή η οποία φέρει στην κορυφή της τρεις σταθμούς βάσης συνήθως (κεραίες κινητής τηλεφωνίας σαν ορθογώνια τύμπανα) ακριβώς για να καλύψει περιμετρικά μια περιοχή.
Οι σταθμοί βάσης είναι τοποθετημένοι σε τέτοια σημεία έτσι ώστε το σήμα του ενός να μην επικαλύπτει αυτό του άλλου και να επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή κάλυψη κατοικημένης περιοχής.


Κάθε σταθμός βάσης έχει κάποιο όριο όσον αφορά στον αριθμό των συνδρομητών (τηλεφωνικών συσκευών) τους οποίους μπορεί να εξυπηρετήσει. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μια κεραία κινητής τηλεφωνίας έχει ισχυρότερο σήμα στην επαρχία καλύπτοντας μία μεγάλη περιοχή, ενώ στην πόλη η κεραία έχει ασθενέστερο σήμα επειδή υπάρχουν πιο πυκνά τοποθετημένες κεραίες προκειμένου να εξυπηρετήσουν μεγαλύτερο αριθμό συνδρομητών και δεν θα πρέπει το σήμα της μίας κεραίας να επικαλύπτει αυτό μιας άλλης.

Όπως προαναφέρθηκε, η κινητή τηλεφωνία κάνει χρήση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων για την επίτευξη ασύρματης επικοινωνίας. Και ενώ η τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας (συσκευές, σταθμοί, δίκτυα υπολογιστών) είναι σχετικά νέα (15 χρόνια στην Ευρώπη), τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα χρησιμοποιούνται στην ασύρματη επικοινωνία από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η πιο κοινή συσκευή είναι ο ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός δέκτης αλλά και πολλές άλλες ηλεκτρικές συσκευές όπως ο φούρνος μικροκυμάτων χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία όχι απαραίτητα για επικοινωνία.

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που χρησιμοποιείται σε όλες τις οικείες αυτές συσκευές ανήκει στη μη ιονίζουσα ακτινοβολία με συχνότητα μικρότερη του ηλιακού φωτός σε αντίθεση με τη ιονίζουσα ακτινοβολία της οποίας η συχνότητα ξεπερνα τα 10^6 Ghz και στην οποία ανήκουν η υπεριώδης ακτινοβολία, οι ακτίνες Χ, και η ραδιενέργεια όπως εκπέμπεται από ραδιενεργά υλικά. Δεν θα πρέπει να γίνεται η σύγχυση του όρου ραδιενέργεια με αυτόν της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία παράγεται και από ένα απλό ηλεκτρικό καλώδιο σε μικρή βέβαια συχνότητα(50Ηz). H κινητή τηλεφωνία στη χώρα μας κάνει χρήση των φασμάτων συχνοτήτων 890-960 Μhz και 1710-1880Μhz.

Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και η ανθρώπινη υγεία.


Ενώ έχει αποδειχτεί η βλαβερή επίδραση της ιονίζουσας ακτινοβολίας στον άνθρωπο σε πλήθος ερευνών αλλά και ιστορικών στοιχείων όπως η έκλυση ραδιενέργειας σε πυρηνικά ατυχήματα (ΕΣΣΔ, 1986) η για πολεμικούς σκοπούς(Ιαπωνία 1945), δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες και διασταυρωμένες έρευνες που να αποδεικνύουν κάτι ανάλογο για τη μη ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Είναι γνωστό όμως ότι μπορεί με τη χρήση τους σε υψηλή ένταση και μεγάλη συχνότητα να προκαλέσουν αύξηση της θερμοκρασίας της ύλης (φούρνοι μικροκυμάτων). Τα τελευταία χρόνια και λόγω της εξάπλωσης των εφαρμογών της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, θεσπίστηκαν από διεθνείς, κρατικούς και επιστημονικούς οργανισμούς όρια ασφαλούς έκθεσης σε μη ιονίζουσα ακτινοβολία.

Η μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με έδρα τη Γερμανία Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP) λαμβάνοντας υπ ΄όψιν αποτελέσματα ερευνών και επιστημονικά δεδομένα, θέσπισε οδηγίες ασφαλούς έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μέχρι τα 300Ghz, αυστηρότερα μάλιστα από αντίστοιχες οδηγίες άλλων έγκριτων επιστημονικών οργανισμών όπως ο Αμερικανικός ANSI (American National Standards Institute) και ο Βρετανικός κρατικός NRPB (Νational Radiological Protection Board). Πρέπει να σημειωθεί οτι τα όρια αυτά είναι κατα 50 περίπου φορές χαμηλότερα από τα όρια ασφαλούς έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ακριβώς για να καλύψουν όλες τις ομάδες πληθυσμού με τυχόν διαφορετική ευαισθησία από το μέσο όρο αλλά και για ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες επιδράσεις που δεν έχουν μέχρι τώρα αποδειχθεί. Τα όρια αυτά έχουν δεχτεί τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ) με πρόσφατες αποφάσεις τους.

Ο Π.Ο.Υ. σε δελτίο του (Fact sheet no 193, 6/2000) ανακοινώνει: «Οι Διεθνείς Οδηγίες όπως έχουν αναπτυχθεί από την ICNIRP είναι βασισμένες σε προσεκτική ανάλυση όλης της επιστημονικής βιβλιογραφίας (θερμικών και μη θερμικών επιδράσεων) και προσφέρουν προστασία απέναντι σε όλους τους εξακριβωμένους κινδύνους από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, με μεγάλα περιθώρια ασφαλείας». Επίσης: «Τα τρέχοντα επιστημονικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως αυτά που εκπέμπονται από τα κινητά τηλέφωνα και από τους σταθμούς βάσης, είναι απίθανο να προκαλεί ή να προάγει τον καρκίνο»


Η κατάσταση στη χώρα μας στο πεδίο της κινητής τηλεφωνίας

Η χώρα μας με Κοινή Υπουργική απόφαση της 6ης Σεπτεμβρίου 2000 υιοθετώντας τη σύσταση του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 12ης Ιουλίου 1999 «Περί του περιορισμού της έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία» θέσπισε ακόμα αυστηρότερα όρια κατά 20% επί των ήδη αυστηρότατων ορίων της Ε.Ε. και του Π.Ο.Υ.
Για κάθε εγκατάσταση συσκευής εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, όπως οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, χρειάζεται έγκριση από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Έτσι διασφαλίζεται η τήρηση των κανονισμών και των ορίων που προαναφέρθηκαν όσον αφορά στην εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Παράλληλα διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι για την εξακρίβωση της τήρησης των εν λόγω κανονισμών.

Τα κινητά τηλέφωνα είναι ακίνδυνα;

Προηγουμένως αναλύσαμε με επιστημονική τεκμηρίωση τα περί ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων τα οποία εκπέμπονται από τις κεραίες και τις συσκευές κινητής τηλεφωνίας. Και ενώ βάσει μελετών έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένοι τρόποι διάταξης των κεραιών έτσι ώστε η εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία να είναι εντελώς ακίνδυνη για τον πληθυσμό, υπάρχουν διφορούμενες έρευνες για την επίδραση των συσκευών κινητής τηλεφωνίας σε σχέση και με το γεγονός ότι βρίσκονται πολύ κοντά στον εγκέφαλο κατά τη χρήση τους. Τα κινητά τηλέφωνα σε αντίθεση με τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα έχουν μικρή ιστορία και για αυτόν το λόγο λίγες είναι οι αξιόπιστες έρευνες οι οποίες να αποδεικνύουν την ασφάλεια τους ή όχι για τον ανθρώπινο οργανισμό. Παρ΄ όλα αυτά υπάρχουν κάποιες μέθοδοι σωστής χρήσης της τηλεφωνικής μας συσκευής.

– Αποφυγή χρήσης του κινητού τηλεφώνου ακόμα και με σύστημα ανοιχτής ακρόασης ενώ οδηγούμε. Έχει αποδειχτεί ότι ο κίνδυνος εμπλοκής μας σε ατύχημα αυξάνεται κατακόρυφα σε τέτοια περίπτωση καθώς αποσπάται η προσοχή μας.

-Ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες χρήσης του κατασκευαστή όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο κρατούμε τη συσκευή όσο μιλάμε. Ο τρόπος εκπομπής του σήματος αλλάζει αν δεν κρατάμε από τα σωστά σημεία τη συσκευή. (Ισχύει για μοντέλα με εσωτερική κεραία)

-Κρατάμε σε μία απόσταση τη συσκευή από το αυτί μας τέτοια που μας επιτρέπει να συνομιλούμε χωρίς να ακουμπάμε απαραίτητα το τηλέφωνο στο αυτί μας. Η ένταση της ακτινοβολίας μειώνεται γεωμετρικά με την αύξηση της απόστασης.

-Χρησιμοποιούμε συστήματα hands-free. Παρ΄ ότι ο ρόλος τους είναι να διευκολύνουν το χρήστη κινητού τηλεφώνου, μειώνεται ταυτόχρονα και η έκθεση στην ακτινοβολία για τον παραπάνω λόγο.

-Παλαιότερης τεχνολογίας βηματοδότες χωρίς θωράκιση είναι δυνατόν να είναι ευπαθείς σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα, άρα και στα κινητά τηλέφωνα. Αν και η πιθανότητα είναι πολύ μικρή, συνιστάται η αποφυγή χρήσης κινητού κοντά (<50cm) σε ασθενείς με βηματοδότη.

-Εμπιστεύεστε μόνο επώνυμα αξεσουάρ για το κινητό σας και σε κάθε περίπτωση αποφύγετε ιδιοκατασκευές χωρίς τυποποίηση που υπόσχονται «θωράκιση» από τα επιβλαβή ραδιοκύματα. Στην καλύτερη περίπτωση δεν προσφέρουν καμία προστασία και δυσχεραίνουν τη χρήση της συσκευής σας.

Επίλογος

Η κινητή τηλεφωνία είναι μία πολλά υποσχόμενη νέα τεχνολογία που έχει ήδη αποδείξει την χρησιμότητα της. Ωστόσο σαν κάθε νεωτερισμός και ειδικά λόγω της εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, αντιμετωπίζεται από πολλούς με σκεπτικισμό. Όχι άδικα, διότι η ανθρώπινη υγεία είναι πάνω από κάθε αγαθό. Όμως, μόνο επιστημονικά δεδομένα θα πρέπει να λαμβάνονται υπ΄οψιν και αυτό γιατί ο πανικός και οι ανυπόστατες φήμες δεν προσφέρουν τίποτα παρά φόβο και οπισθοδρόμηση. Ψυχραιμία, έγκυρη και τακτική ενημέρωση, εμπιστοσύνη στις αρμόδιες αρχές σε συνδυασμό με λογική χρήση του κινητού μας τηλεφώνου φαίνεται πως θα πρέπει να στοιχειοθετούν την συμπεριφορά μας επάνω σε αυτό το θέμα.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: