Απαντώντας σε μια ερώτηση κοινοβουλευτικού ελέγχου το υπουργείο Πολιτισμού αποφάνθηκε ότι οι τάφοι των ομαδικών εκτελέσεων του Εμφυλίου στη Θεσσαλονίκη δεν είναι «αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Με το να οχυρωθεί πίσω από μια επιφανειακή ανάγνωση των τυπικών προβλέψεων του Αρχαιολογικού Νόμου το υπουργείο Πολιτισμού προσπέρασε την ουσιαστικά επιταγή πίσω από τον Αρχαιολογικό Νόμο, που δεν είναι άλλη από τη διατήρηση όλων των υλικών ιχνών που τροφοδοτούν και συγκροτούν τη συλλογική μας μνήμη. Και ο Εμφύλιος και η βαναυσότητα ενός κράτους που δεν έκανε καν τον κόπο να παραδώσει τα σώματα των εκτελεσμένων στους συγγενείς για να τα θάψουν κανονικά είναι τμήμα της συλλογικής μνήμης αυτού του τόπου.
Μιας μνήμης που περιλαμβάνει και αυτές τις εκτελέσεις ανθρώπων που διώκονταν απλώς και μόνο για την ιδεολογία τους, ηρώων συχνά της Αντίστασης. Όπως περιλαμβάνει και τη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη και τη Γυάρο. Όπως περιλαμβάνει τους χαφιέδες, το «περάστε δι΄υπόθεσίν σας», τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τη διπλωμένη εφημερίδα στο περίπτερο που ο ιδιοκτήτης του δεν έδινε μετά αναφορά στην Ασφάλεια. Όπως περιλαμβάνει τα σημάδια από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών στα κτίρια της Αθήνας ή τα αμπριά των ανταρτών στην Ήπειρο και τη Μακεδονία.
Και όλα αυτά εξηγούν με τον καλύτερο τρόπο γιατί οι τάφοι αυτοί είναι «αρχαιολογικού ενδιαφέροντος», εκτός και εάν πλέον έχουμε φύγει από την εποχή που κηρύσσονταν, από το υπουργείο Πολιτισμού, ιστορικοί τόποι και μνημεία η Μακρόνησος, η Γυάρος και το ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Και για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους: κανείς θα περίμενε το υπουργείο Πολιτισμού αντί να βγάζει τέτοιου τύπου ανακοινώσεις να πρωτοστατεί στην ορθή έρευνα και διαχείριση τέτοιων μνημείων, με βάση τα πρωτόκολλα που υπάρχουν και που αφορούν τόσο την ταυτοποίηση, την αναζήτηση όλων των απαραίτητων στοιχείων, την καταγραφή, προφανώς την απόδοση τελικά στους συγγενείς (που προϋποθέτει την αναζήτηση του), την σύνδεση με μια συνολικότερη ιστορική καταγραφή. Με τον τρόπο που για παράδειγμα γίνεται χρόνια τώρα στην Ισπανία σε σχέση με την ανασκαφή και καταγραφή των ομαδικών τάφων εκτελεσμένων του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου.
Όμως, φαίνεται ότι για πλέον έχουμε περάσει σε μια εποχή όπου η λογική της «σωστής πλευράς της ιστορίας» σημαίνει το «μπάζωμα» και τη διαγραφή της ιστορικής μνήμης. Την αποσιώπηση. Τη διαγραφή της μαρτυρίας.
Μόνο που η μνήμη είναι επίμονη. Και τα υλικά χνάρια της δεν μας αφήνουν ήσυχους. Εκεί που τα απωθούμε ή κάνουμε ότι δεν υπάρχουν, αυτά βρίσκουν τρόπους και έρχονται στην επιφάνεια. Όπως ακριβώς έγινε και στις Συκιές…
Σε τελική ανάλυση, η Πολιτεία έχει ήδη δαπανήσει σημαντικά ποσά για να συντηρήσει την οικοσκευή μιας τέως βασιλικής οικογένειας που στη συλλογική μνήμη ταυτίστηκε με τις σκοτεινές και βάναυσες πλευρές της νεώτερης ιστορίας. Υποθέτω ότι η ιστορική τεκμηρίωση του πώς οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα για την ιδεολογία τους, είναι επίσης πλευρά της ευθύνης του υπουργείου.
Σε κάθε περίπτωση, οι νεκροί εκτελεσμένοι, μας υποχρεώνουν να αναμετρηθούμε με τη δική μας ηθική ευθύνη απέναντί τους.
Γιατί εάν αυτοί μαρτύρησαν, τότε δικό μας χρέος είναι η μαρτυρία τους να ακουστεί.
Γιατί εάν αφήσουμε να ξεχαστεί η μαρτυρία τους, τότε είναι σαν να συνομολογούμε ότι το μαρτύριό τους ήταν μάταιο.
Η Υρώ Μανέ ενσαρκώνει την ηρωίδα Ραραού στο έργο «Η Μητέρα του Σκύλου», μια από τις πιο σπαρακτικές και ταυτόχρονα εξαιρετικά δυναμικές προσωπικότητες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Σε ρυθμούς καλοκαιριού μπαίνει σιγά σιγά ο κόσμος του κινηματογράφου και το μυαλό μας είναι έτοιμο για διακοπές. Αυτές είναι οι νέες ταινίες της εβδομάδας.
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Σάββατο 17.05.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/05/rahul-bhosale-yBgC-qVCxMg-unsplash-315x220.jpg)
