Μακρόνησος: Το νησί των βασανιστηρίων και το «άγνωστο» 4ο τάγμα για τους αναπήρους

Τι είναι η Μακρόνησος για τη σύγχρονη ιστορία; «Η σύγχρονη ιστορία του τόπου», θα πούμε όλες και όλοι. Ο γνωστότερος τόπος βασανιστηρίων της χώρας, το νησάκι απέναντι από το Λαύριο που έγινε τόπος συγκέντρωσης, εξορίας, θανάτου. Οι πέτρες τις οποίες έκανε ποίηση ο Ρίτσος.

Για τους δημοκρατικούς πολίτες, η Μακρόνησος είναι ιερή. Για την Αριστερά, ακόμη περισσότερο. «Ο Παρθενών της συγχρόνου Ελλάδος» κατά τον πρωθυπουργό Κανελλόπουλο.

Το μέρος όπου κατά τον νεοναζί Χρήστο Παππά, όπως από βήματος της Βουλής είχε πει το 2018,  «θα σας στείλουμε μόλις έρθουμε στα πράγματα».

Αρχικά η Μακρόνησος χρησιμοποιήθηκε ως λοιμοκαθαρτήριο για τους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής, ώστε να μην έρθουν σε επαφή με τους κατοίκους της ενδοχώρας. Τη Μακρόνησο ως τόπο εξορίας ανεπίσημα την χρησιμοποίησαν ήδη από το 1947, επί εμφυλίου. Ανεπίσημα έγινε τόπος εξορίας με βούλα κρατική το 1949. Εκεί έστελναν κυρίως αριστερούς, άλλους αντιφρονούντες, ομοφυλόφιλους, κάποιους ποινικούς. Εκεί πήγαιναν οι γυναίκες από το Τρίκερι. Στη Μακρόνησο έστελναν ακόμη και μάρτυρες του Ιεχωβά, κάτι από την «άγνωστη» ιστορία της, που επισημαίνει ότι δεν ήταν μόνο τόπος βασανιστηρίων, αλλά είχε τον χαρακτήρα της… συμμόρφωσης. Της κατήχησης. 

Εν ολίγοις, έπρεπε να φέρουν τις κρατούμενες και τους κρατούμενους «στον ίσιο δρόμο». Τον αντικομμουνιστικό, της ετεροφυλοφιλίας ή ακόμη και της ορθοδοξίας.

Η απόλυτη πλειοψηφία, βέβαια, ήταν ενήλικοι ή ανήλικοι πολιτικοί ρατούμενοι και κρατούμενες. Άνθρωποι αγωνιστές της ελευθερίας. Ανάμεσά τους, ο Απόστολος Σάντας που μαζί με το Μανώλη Γλέζο, κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη.

Οι ανάπηροι πολέμου υπήρξαν πρωτεργάτες του αντιστασιακού κινήματος και πρωτοστάτησαν σε διαδηλώσεις και απεργίες κατα την Κατοχή

Στην «άγνωστη» ιστορία της Μακρονήσου, είναι και το 4ο Τάγμα, αυτό των αναπήρων.

Το 2022 η Μηδενική Ανοχή, μια οργάνωση που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία, έκανε επίσκεψη – προσκύνημα στο νησί.

«Οι ανάπηροι ήταν από τέσσερα νησιά. Σαμοθράκη, Άη-Στράτη, Γυάρο και Ικαρία», λέει ο κύριος Σωτήρης, που γεννήθηκε στη Μακρόνησο. «Ήταν» , δείχνει «το τάγμα το πολιτικό, μετά το τέταρτο (με τους ανάπηρους), το πέμπτο πιο πάνω».

Υπήρχε το «Στρατόπεδο Πειθαρχημένης Διαβίωσης” με αναπήρους του αλβανικού και εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου. Οι ανάπηροι πολέμου υπήρξαν πρωτεργάτες του αντιστασιακού κινήματος και πρωτοστάτησαν σε διαδηλώσεις και απεργίες κατα την Κατοχή.

Στη Μακρόνησο στάλθηκαν και ανάπηροι πολέμου αριστερών φρονημάτων και μέλη του ΕΑΜ. 

Αυτό το κομμάτι της ιστορίας της Μακρονήσου είναι το λιγότερο γνωστό, όπως στην αφάνεια βρίσκεται η γενικότερη ιστορία των αναπήρων και των διεκδικήσεών τους στη χώρα.

Εδώ το βίντεο από την επίσκεψη που πραγματοποίησε η Μηδενική Ανοχή: