Συγκοινωνούντα αγγεία

Πάγκοινος τόπος είναι πως ο άξιος Τύπος «καίει αλλά και φωτίζει» (όπως έλεγε ο Βολταίρος) — ενώ ο ανάξιος Τύπος πυρπολεί και βρομίζει. Πως ο άξιος Τύπος είναι σπουδαίο όργανο ελευθερίας και αλήθειας — ενώ ο ανάξιος Τύπος καταντά χυδαίο εργαλείο ανισότητας, ασυδοσίας, δουλείας, αφού οι «άλλοι» δεν διαθέτουν ίσα όπλα αντιλόγου στον λόγο του Τύπου αυτού, αφού η ελευθερία των «Μέσων» (ΜΜΕ) καταντά μέσο για την ανελευθερία, την υποδούλωση, την εκμηδένιση των «άλλων». Έτσι, ο Τύπος, από «φύλακας της δημοκρατίας» γίνεται δεσμοφύλακας και δήμιος ενός ιδιότυπου φασισμού, χωρίς χρήση υλικής βίας, αλλά με κατάχρηση βίας ψυχολογικής, κοινωνικής, πνευματικής.

[…]

Μη έχοντας άλλο τρόπο για να επιπλεύσουν, να «διαπρέψουν», να «φημισθούν», να επιβληθούν, ορισμένες εφημερίδες και εφημεριδογράφοι δεν διστάζουν να διαστρέφουν, να παραποιούν, να πλαστογραφούν πράξεις και πράγματα, να διασύρουν, να δυσφημούν, να σπιλώνουν, να «πομπεύουν», πρόσωπα και κοινωνικές ομάδες ακόμα. Αποδείξεις για του λόγου τους το αληθές δεν τους χρειάζονται. Όπως στα ολοκληρωτικά καθεστώτα ο Αρχηγός ή το Κόμμα «έχουν πάντα δίκιο», έτσι κι εδώ ο λόγος αυτού του Τύπου «επέχει θέσιν αληθείας».

Και όπως εκείνα τα καθεστώτα, καταλήγει κι αυτός σε διαστροφή και καταστροφή του λόγου και της λογικής. […]

Έτσι, η δημοσιογραφία καταντά (όπως είχα πριν καιρό γράψει) βοθρογραφία με αναθυμιάσεις μολυσματικότατες.

Τα κίνητρα αυτής της βοθρογραφίας είναι και προσωπικά και «επιχειρηματικά» — διαπλέκονται, άλλωστε, ολοένα, τούτα κι εκείνα:

Πλέγματα αποτυχίας  ή μισο-αποτυχίας, «τραύματα» κάθε είδους, φθόνος απ’ τη μια, αίσθηση ή ψευδαίσθηση δύναμης και μέθη αλαζονείας που δίνει ο Τύπος στους κακο-τυπογράφους απ’ την άλλη εξωθούν τους τελευταίους να παρασταίνουν τους κήνσορες και τιμητές των άλλων, να φιγουράρουν σαν «παλλάδια» ηθικής και εντιμότητας. Ένας οίστρος libido dominandi (πόθου κυριαρχίας, με τη φροϋδική έννοια), ένα κάστρο «πέμπτης εξουσίας» πάνω σ’ όλους και σ’ όλα, με αρχικαστρίτες τους βοθρογράφους, που κλασαυχενίζονται (σ.σ. καμαρώνουν, επαίρονται, κομπάζουν) σαν παντογνώστες και παντεπόπτες, αλάθητοι και άθικτοι, ηρωικοί και αλύγιστοι, σαν άλλοι ιππότες Μπαγιάρ «άφοβοι και άψογοι».

[…]

Ο αντίλογος είναι γνωστός: «Μα αυτά θέλει το κοινό — απόδειξη η δημοτικότητα-θεαματικότητα που γνωρίζει η βοθρογραφία».

Χρειάζεται να πούμε, άλλη μια φορά, πως το κοινό θέλει αυτό που του υποβάλλουν και του επιβάλλουν να θέλει, αυτό που το εθίζουν να θέλει οι τέτοιοι τέτοια γράφοντες και λέγοντες; Την καλλι-γραφία ή την αθλιογραφία δεν την διαμορφώνει το κοινό — το κοινό διαμορφώνεται-παραμορφώνεται απ’ αυτούς και, σαν άλλος τοξικομανής, καταντά να την αποζητά και να την αξαίνει (σ.σ. αυξάνει, μεγαλώνει). Κοινό και Τύπος (όπως και Πολιτική) είναι συγκοινωνούντα αγγεία, που το ένα «γεμίζει», εκπαιδεύει, διαπλάθει το άλλο — όμως ο πρώτος γεμιτζής, διδάχος και πλάστης είναι ο Τύπος (και οι πολιτικοί), που έχουν τη μπόρεση, τη γνώση και την ευθύνη αυτού του αλληλοδιδακτικού σχολείου. Το θέμα είναι τα «αγγεία» να μη γίνονται δύσοσμα «αγγειά» (σ.σ. σκεύη ή δοχεία για οικιακή χρήση).

Κι ακόμα: Όπως «κάθε λαός έχει την κυβέρνηση που του αξίζει» (κατά την περιβόητη ρήση του Joseph de Maistre), έτσι έχει και τον Τύπο που του αξίζει. Αλλά ποιον Τύπο; Τον άξιο —που υπάρχει σ’ όλες τις μη δικτατορευόμενες χώρες— ή τον ανάξιο  — που κι αυτός «ανθεί» παντού, όπως τα σαπρόφυτα δε λείπουν από κανένα περιβόλι;

Μάριος Πλωρίτης, εφημερίδα «Το Βήμα», 28 Μαΐου 1995, άρθρο τιτλοφορούμενο «Από τη δημοσιογραφία στη βοθρογραφία».

Λόγος θάρρους, μέτρου και ευθύνης από έναν κορυφαίο πνευματικό άνθρωπο· μηνύματα παιδαγωγικά και πάντα επίκαιρα με πολλαπλούς αποδέκτες: δημοσιογράφους και αενάως δημοσιολογούντες, πολιτικούς και απλούς (κάθε άλλο όμως παρά άμοιρους ευθυνών) πολίτες, διδάσκοντες και διδασκομένους του αλληλοδιδακτικού μας σχολείου, βιαστές του λόγου και της λογικής.