Mπορούν τα μικροσκοπικά σπιτία να λύσουν το κοινωνικό πρόβλημα της αστεγίας;

Ο Ματ Γουαίζμαν δεν ξέρει τι άλλαξε στην ένατη προσπάθειά του για αποτοξίνωση μετά από οκτώ αποτυχίες. Αλλά αυτή τη φορά πέτυχε. Γι’ αυτό, 12 χρόνια αργότερα, δίνει έμφαση στην κατανόηση και την υπομονή όταν εργάζεται με άστεγους, πολλοί από τους οποίους παλεύουν με προβλήματα ψυχικής υγείας και εθισμού.

Τα κοντέινερ εξακολουθούν να έχουν αρνητικές προεκτάσεις, αλλά το έργο του Cambridge είναι διαφορετικό. Τα σπίτια, κατασκευασμένα από laminated ξύλο, προσφέρουν ανεξάρτητη διαμονή σε μια περιοχή του κέντρου κοντά σε υπηρεσίες και θέσεις εργασίας

«Ποτέ μην τα παρατάτε – αυτό έμαθα», είπε σε μια συνέντευξη του στην εφημερίδα El Pais.

Ένα σημαντικό βήμα

Αυτή η αντίληψη για τη ζωή είναι που έχει μετατρέψει αυτή τη μικρή μη κερδοσκοπική οργάνωση, την Jimmy’s Cambridge, σε εργαστήριο που προωθεί την «κοινωνική καινοτομία». Το πρωτοποριακό της έργο αποτελείται από τέσσερις μικρές οικιστικές εγκαταστάσεις σπονδυλωτών μικροσκοπικών σπιτιών. Τα 22 αυτόνομα σπίτια έχουν μέγεθος 25 τ.μ  και είναι πλήρως εξοπλισμένα με έπιπλα, μπάνια, κουζίνα και μπροστινή βεράντα.

Τα σπίτια αυτά δημιουργούν μια κοινότητα για τους άστεγους, αποτελώντας ένα βήμα προς την ανάκτηση του ελέγχου της ζωής τους με τη βοήθεια και την επίβλεψη της Jimmy’s Cambridge.

Τα εργοστασιακά σπίτια, που συναρμολογούνται από μονάδες και είναι έτοιμα για μεταφορά, αποτελούν πλέον μια συνηθισμένη λύση για την αντιμετώπιση των αστέγων. Στην Ευρώπη, σχεδόν 900.000 άνθρωποι είναι άστεγοι, μια αύξηση 70% από το 2000, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Οργανώσεων που εργάζονται με τους άστεγους (FEANTSA).

«Στις πόλεις όπου υπάρχει τεράστια πίεση και περιορισμένος χώρος για νέα σπίτια, το κλειδί είναι να αξιοποιήσουμε τους μικρούς, διαθέσιμους χώρους για να στήσουμε αυτά τα σπίτια. Και σε πέντε ή δέκα χρόνια, μπορείτε απλώς να πάρετε τον γερανό, να σηκώσετε τα σπονδυλωτά σπίτια και να τα μεταφέρετε σε άλλο χώρο»

Στις ΗΠΑ, ο αριθμός είναι περίπου 653.000, ο υψηλότερος από το 2007.

View this post on Instagram

A post shared by Jimmy’s Cambridge (@jimmyscambridge)

Γιατί οι άστεγοι αποφεύγουν τις δημόσιες δομές;

Το δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελώνης παρέχει προσωρινή στέγαση για τους άστεγους σε διαμερίσματα κατασκευασμένα από επαναχρησιμοποιημένα κοντέινερ από το 2019. Ομοίως, το Hilda L. Solis Care First Village χτίστηκε στο Λος Άντζελες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Διαθέτει 132 δωμάτια κατασκευασμένα από κοντέινερ και παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης μαζί με μια πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα.

Τα κοντέινερ εξακολουθούν να έχουν αρνητικές προεκτάσεις, αλλά το έργο του Cambridge είναι διαφορετικό. Τα σπίτια, κατασκευασμένα από laminated ξύλο, προσφέρουν ανεξάρτητη διαμονή σε μια περιοχή του κέντρου κοντά σε υπηρεσίες και θέσεις εργασίας.

Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας κατοχής κατοικίδιων ζώων. Οι άστεγοι συχνά αποφεύγουν τις δημόσιες δομές για να κρατήσουν τα σκυλιά ή τις γάτες τους μαζί τους, σύμφωνα με τους κοινωνικούς λειτουργούς της Μαδρίτης.

«Στις πόλεις όπου υπάρχει τεράστια πίεση και περιορισμένος χώρος για νέα σπίτια, το κλειδί είναι να αξιοποιήσουμε τους μικρούς, διαθέσιμους χώρους για να στήσουμε αυτά τα σπίτια. Και σε πέντε ή δέκα χρόνια, μπορείτε απλώς να πάρετε τον γερανό, να σηκώσετε τα σπονδυλωτά σπίτια και να τα μεταφέρετε σε άλλο χώρο», δήλωσε ο Μαρκ Άλαν, ο διευθύνων σύμβουλος της Jimmy’s Cambridge.

Η πρώτη κοινότητα μικροσκοπικών κατοικιών

Ο Άλαν δεν γνωρίζει πώς ή από πού προήλθε η ιδέα των μικροσκοπικών σπιτιών. Λέει απλώς ότι προέκυψε από την τυχαία συνάντηση διαφόρων οργανώσεων που βρίσκονταν στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή. Μια ΜΚΟ έψαχνε έναν τρόπο να προσφέρει γρήγορα οικονομικά προσιτή στέγαση στην ακριβή πόλη του Κέιμπριτζ, ενώ μια άλλη – η Allia – επικεντρωνόταν σε καινοτόμες λύσεις για εταιρείες και οργανισμούς με κοινωνικό αντίκτυπο.

Τα σπονδυλωτά μίνι σπίτια είναι η τελευταία τους προσπάθεια, αλλά γνωρίζουν ότι αυτό από μόνο του μπορεί να μην αντιμετωπίσει πλήρως το πολύπλοκο κοινωνικό πρόβλημα της αστεγίας

Το Ίδρυμα New Meaning ήταν μια κοινωνική επιχείρηση που ειδικευόταν στις ηθικές κατασκευές, και η Εκκλησία του Χριστού Λυτρωτή είχε διαθέσιμο ένα άδειο οικόπεδο. «Τίποτα δεν συμβαίνει ποτέ μεμονωμένα. Όλα έχουν να κάνουν με την κοινότητα που ενώνεται», δήλωσε ο Άλαν.

View this post on Instagram

A post shared by Jimmy’s Cambridge (@jimmyscambridge)

Έτσι γεννήθηκε η πρώτη κοινότητα μικροσκοπικών κατοικιών το 2020. Αργότερα αναπτύχθηκαν άλλες τρεις κοινότητες με σπίτια που δώρισε η The Hill Group του Λονδίνου σε γη που παραχώρησε το Δημοτικό Συμβούλιο του Κέιμπριτζ.

Κοινοτικό κλίμα

Η πρώτη εγκατάσταση περιλαμβάνει έξι σπίτια στα ανατολικά του Κέιμπριτζ, κοντά στο αεροδρόμιο. Κάθε σπίτι έχει μια μπροστινή βεράντα, και σε αντίθεση με τις μεταγενέστερες κατασκευές, μοιράζονται επίσης μια ευρύχωρη μπροστινή αυλή.

Η ανεξαρτησία είναι το κλειδί – η ικανότητα να ανοίγεις και να κλείνεις την πόρτα σου είναι πολύ σημαντική. Το ίδιο όμως είναι και η ικανότητα να συνδέεσαι με άλλους και να αποφεύγεις την απομόνωση.

«Μάθαμε ότι το να έχουμε μικρότερο αριθμό κατοικιών [τρεις οικισμοί με έξι σπίτια και ένας με τέσσερα] είναι στην πραγματικότητα καλύτερο, επειδή βοηθά στη δημιουργία ενός μίνι – κοινοτικού κλίματος», δήλωσε ο Άλαν.

«Και το να έχουμε έναν κοινόχρηστο χώρο είναι πολύ σημαντικό. Εκεί έρχεται η μεγάλη αυλή – είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να αράζουν και να γνωρίζονται μεταξύ τους. Η πρώτη κατασκευή είναι αυτή που πραγματικά πέτυχε το στόχο. Δεν πρόκειται απλώς για την ανέγερση ενός συνόλου σπιτιών».

Αλλά ο Γουάιζμαν γνωρίζει ότι η επιτυχία δεν θα είναι εύκολη. Έχει δει ενοικιαστές να αναγκάζονται να μετακομίσουν λόγω των εμπόρων ναρκωτικών που εκμεταλλεύονται ευάλωτα άτομα. Άλλοι έχουν υποστεί έξωση επειδή επιτέθηκαν σε γείτονες.

«Πάντα εκπλήσσομαι από τη δύναμη του εθισμού», αναστενάζει ο Γουάιζμαν μιλώντας στην El Pais. «Το κρακ είναι ένα από τα χειρότερα ναρκωτικά, επειδή δεν υπάρχει κανένα φαρμακευτικό υποκατάστατο γι’ αυτό».

View this post on Instagram

A post shared by Jimmy’s Cambridge (@jimmyscambridge)

Δοκιμάστε, ξαναδοκιμάστε

Οι ειδικοί λένε ότι η παιδική κακοποίηση, η βία και το τραύμα συχνά οδηγούν στην έλλειψη στέγης και ότι οι συνθήκες χειροτερεύουν με κάθε μέρα που περνούν στους δρόμους. «Στόχος μας είναι να βγάλουμε τους ανθρώπους από τους δρόμους το συντομότερο δυνατό και στη συνέχεια να τους παρέχουμε όλη την υποστήριξη που χρειάζονται για να επιλύσουν ό,τι τους οδήγησε εκεί», δήλωσε ο Άλαν.

Στο πλαίσιο αυτού που ορισμένοι αποκαλούν «παγκόσμια κρίση στέγασης», η προσέγγιση της Jimmy’s Cambridge είναι απλή: δοκιμάστε, ξαναδοκιμάστε.

Αυτό περιλαμβάνει την προσφορά καταφυγίων, κοινόχρηστων σπιτιών, ακόμη και ενός «σπιτιού αποχής» για άτομα που μόλις έχουν βγει από την απεξάρτηση. Τα σπονδυλωτά μίνι σπίτια είναι η τελευταία τους προσπάθεια, αλλά γνωρίζουν ότι αυτό από μόνο του μπορεί να μην αντιμετωπίσει πλήρως το πολύπλοκο κοινωνικό πρόβλημα της αστεγίας.

Παρ’ όλα αυτά, παρουσιάζουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για ορισμένους ανθρώπους, ακόμη και στην ένατη προσπάθειά τους.

*Με πληροφορίες από El Pais | Κεντρική φωτογραφία θέματος:  Τα θύματα των πλημμυρών στη Γερμανία λαμβάνουν μικροσκοπικά σπίτια | Reuters | WOLFGANG RATTAY