Νύφη στο πατριαρχικό Νεπάλ, ετών 15

Στα μέσα Φεβρουαρίου, η Μίγκμα θα γίνει 21 ετών και ο γιος της, Μιλάν, πέντε. Ζουν στο Κατμαντού, την πρωτεύουσα του Νεπάλ, όπου η κουλτούρα της πατριαρχίας παραμένει βαθιά ριζωμένη.

Η νεαρή γυναίκα παντρεύτηκε ενώ ήταν ακόμη ανήλικο παιδί. Όμως δεν εξαναγκάστηκε από τους γονείς της, εξιστορεί στον Γερμανό δημοσιογράφο Μπερντ Χάουζερ.

Το έκανε από έρωτα για έναν νεαρό αγρότη, τότε 18 ετών, που την είχε δει να περνά από την αγορά του Κατμαντού, ενώ η ίδια πήγαινε με τα πόδια στο σχολείο.

Το όνομά του ήταν Βούδας και ζούσε σε ένα γειτονικό χωριό.

Βρήκε το τηλέφωνό της και επικοινωνούσε μαζί της καθημερινά, χωρίς να το ξέρουν οι δικοί της.

Ήταν ένας έρωτας παιδικός, πλατωνικός και εξ αποστάσεως, που τελικά εξελίχθηκε σε γάμο.

Δεν έγινε με θρησκευτική τελετή, αλλά με τον παραδοσιακό τρόπο.

Ο Βούδας συνάντησε μια ημέρα την Μίγκμα σε ένα πανηγύρι. Μέχρι τότε, γνωρίζονταν μόνο μέσω τηλεφώνου.

Της συστήθηκε από κοντά και της ζήτησε να πάει μαζί του στο πατρικό του.

Εάν οι γονείς του της επέτρεπαν να μπουν στο σπίτι, αυτό θα σήμαινε ότι ήταν πια παντρεμένοι στα μάτια του χωριού.

Κάπως έτσι η Μίγμα έγινε ένα από τα δώδεκα εκατομμύρια ανήλικα κορίτσια στον πλανήτη, που -όπως δείχνουν τα στοιχεία της UNICEF– συνάπτουν επίσημους ή άτυπους γάμους κάθε χρόνο.

Παιδιά ως νύφες

Αν και η πρακτική των παιδικών γάμων μειώνεται παγκοσμίως, η  πρόοδος ήταν άνιση, αφήνοντας σε πολλά μέρη ευάλωτα τα παιδιά.

Στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι κορίτσια.

Σχεδόν τα μισά παιδιά-νύφες ζουν στη Νότια Ασία (45%), το ένα πέμπτο στην υποσαχάρια Αφρική, ένα 15% στην Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό και περίπου 9% σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.

Μόνο η Ινδία αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο των παιδιών-νυφών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στο δε Νεπάλ οι παιδικοί γάμοι υποτίθεται ότι έχουν απαγορευτεί εδώ και 60 χρόνια.

Το 2017 η νομοθεσία έγινε μάλιστα ακόμη πιο αυστηρή, τουλάχιστον στα χαρτιά.

Οι νέοι επιτρέπεται να παντρεύονται επίσημα μόνο εφόσον έχουν συμπληρώσει το 20ο έτος ηλικίας για άντρες και γυναίκες.

Το μέτρο υιοθετήθηκε στο πλαίσιο εθνικής στρατηγικής για την εξάλειψη των γάμων ανηλίκων έως το 2030, ως μέρος των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Όμως τα στοιχεία της UNICEF αποκαλύπτουν μια διαφορετική εικόνα. Το ένα τρίτο των κοριτσιών στην ασιατική χώρα-σταυροδρόμι φυλών, πολιτισμών και θρησκειών παντρεύονται πριν καν κλείσουν τα 18. Εξ αυτών, το 8% ήταν μικρότερα ακόμη και των 15 ετών, όπως συνέβη με τη Μίγκμα.

Το φαινόμενο φαντάζει αχαλίνωτο ειδικά στις αγροτικές περιοχές και μεταξύ των φτωχών και περιθωριοποιημένων κοινοτήτων του Νεπάλ, όπου η πατριαρχία είναι εδραιωμένη και οι κόρες αντιμετωπίζονται ως… βάρος.

Στον αγροτικό δήμο Χίμα, για παράδειγμα, 755 από τα 1.107 άτομα που παντρεύτηκαν μέσα στα τελευταία τρία χρόνια ήταν ήταν ανήλικα.

Παρά τις απαγορεύσεις, το Νεπάλ των 30 εκατομμυρίων κατοίκων έχει από τα υψηλότερα ποσοστά γάμων ανηλίκων στην Ασία.

Μια οπισθοδρόμηση που εν μέρει αποδίδεται στην αυξημένη έκθεση των νέων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη διάδοση λάθος μηνυμάτων, παρά τις προσπάθειες των αρχών.

Παλιό φαινόμενο, νέες προκλήσεις

«Οι παιδικοί γάμοι έχουν διαφορετικά αίτια σε διαφορετικά μέρη», επισημαίνει σε σχετική έκθεση η UNICEF.

«Ομως υπάρχουν συχνά ομοιότητες που συνδέονται με τη φτώχεια και τις περιορισμένες ευκαιρίες των κοριτσιών», παρατηρεί.

Το πρόβλημα παραμένει ιδιαίτερα οξύ στη Νότια Ασία, όπου τα παιδιά-νύφες αριθμούν 290 εκατομμύρια.

Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος για τον περιορισμό του νοσηρού φαινομένου, παραμένει εξαιρετικά αργή.

Αποδίδεται σε πολυπαραγοντικές προκλήσεις. Την τελευταία τριετία, αυξήθηκαν αισθητά.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ώθησαν πολλές οικογένειες να παντρέψουν ανήλικες κόρες για να μειώσουν το κόστος στο νοικοκυριό.

Η διακοπή των σχολικών μαθημάτων εν μέσω lockdown εκτιμάται ότι λειτούργησε ως ένας από τους σημαντικότερους μοχλούς αύξησης των παιδικών γάμων.

Το αποτέλεσμα είναι τα κορίτσια καταδικάζονται σε ένα θλιβερό μέλλον, αντιμέτωπες με πολλαπλούς κινδύνους όχι μόνο για την ψυχική υγεία τους, αλλά και για την ίδια τη ζωή τους.

Κυμαίνονται από επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, θανάτους κατά τη γέννα και άλλα προβλήματα υγείας, έως την ενδοοικογενειακή βία.

Πέρα από εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης παιδιών και ενηλίκων, ειδικοί σε περιφερειακό φόρουμ της UNICEF στη Νότια Ασία υπογράμμισαν την ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων.

Στο επίκεντρο βρίσκεται η καταπολέμηση της φτώχειας, η διασφάλιση του δικαιώματος κάθε παιδιού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου κατά των γάμων ανηλίκων, η προώθηση θετικών προτύπων με έμφαση στους άνδρες και τα αγόρια.

Προσώρας τα στοιχεία δείχνουν ότι μία στις πέντε νύφες  παγκοσμίως είναι κάτω των 18 ετών.

Με αυτούς τους ρυθμούς, τονίζει η UNICEF, η εξάλειψη των παιδικών γάμων όχι μόνο δεν θα επιτευχθεί το 2030, αλλά σε… 300 χρόνια.

Η Μίγκμα εν τω μεταξύ έχει μείνει εδώ και 4,5 χρόνια μόνη με τον 5χρονο γιό της.

Ο Βούδας εξαφανίστηκε ένα πρωί και έκτοτε δεν έχουν ακούσει νέα του.

Στο χωριό λένε ότι πήγε εργάτης στο Ντουμπάι.