H ιστορία πίσω από τα «αλήτικα» ρωσικά λαϊκά τραγούδια -Φυλακή, τατουάζ και τανγκό

Τα τραγούδια από τον κόσμο των ληστών και των φυλακισμένων ήταν ιδιαιτέρως αγαπητά στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το είδος αυτό εκπροσωπούνταν με εξαιρετικά «γλαφυρό» τρόπο στην Οδησσό, μια πόλη-λιμάνι, στην οποία κατέφθαναν κλέφτες και κομπιναδόροι από ολόκληρη τη χώρα, όπου τόσο το μικρό όσο και το οργανωμένο έγκλημα βρισκόταν σε ραγδαία άνοδο.

Οι στίχοι, γεμάτοι με αργκό, συχνά πλαισιώνονταν από μουσική τάνγκο ή λιτά εβραϊκά μότο και ερμηνεύονταν σε παμπ.

Ο Ιωσήφ Στάλιν δεν εκτιμούσε τη ρομαντικοποιημένη εγκληματική «βιοπάλη». Με διαταγή του, ο στρατάρχης Γκεόργκι Ζούκοφ εστάλη στην Οδησσό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να καταπολεμήσει σθεναρά το έγκλημα.

Το πιο διάσημο από αυτά ήταν το γυναικείο συγκρότημα «Vorovayki» («Κλέφτρες»), που σχηματίστηκε το 1999, το οποίο επιδόθηκε στο είδος της «εγκληματικής ποπ», όπως το ονόμασαν οι ίδιες

Έτσι, τέτοια τραγούδια έχασαν τη δημοτικότητά τους στην ΕΣΣΔ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όμως, σταδιακά, το είδος κέρδισε ξανά δημοτικότητα. Ακόμη και το πανσοβιετικό είδωλο, ο ηθοποιός και μουσικός Βλαντιμίρ Βισότσκι ερμήνευσε τραγούδια για εγκληματίες.

Photo: Fuel | Danzig Baldaev | Russian Criminal Tattoo Archive

Το 1979, κυκλοφόρησε μια εμβληματική πλέον μίνι σειρά πέντε επεισοδίων με τίτλο «Mesto vstrechi izmenit nelzya» («Ο τόπος συνάντησης δεν αλλάζει»), με το πιο διάσημο τραγούδι «εγκληματικής τέχνης» του 20ού αιώνα – το «Murka».

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, με την εγκληματικότητα να οργιάζει, τα τραγούδια «εγκληματικής φύσης» επανήλθαν στο προσκήνιο. Ένας μεγάλος αριθμός νέων επιτυχιών έκανε επίσης την εμφάνιση του. Ορισμένα γράφτηκαν από εκείνους που βρίσκονταν πίσω από τα σίδερα, ενώ άλλα γράφτηκαν κατόπιν παραγγελίας των φυλακισμένων. Το είδος αυτό ονομάστηκε στον Τύπο «ρωσικό chanson», ωστόσο δεν είχε ουσιαστικά καμία σχέση με το γαλλικό chanson.

Murka | Αρχές της δεκαετίας του 1920

Αυτό είναι, ίσως, το πιο διάσημο τραγούδι του κόσμου του εγκλήματος. Οι στίχοι του δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1920 από τον ποιητή της Οδησσού Γιάκοβ Γιάντοφ (Νταβίντοφ) και συμπληρώθηκαν από μια διασκευασμένη εβραϊκή μελωδία. Το τραγούδι έγινε τόσο δημοφιλές που διαδόθηκε στο κοινό και γέννησε πλήθος εκδοχών – μεταξύ των οποίων και την πιο διάσημη, την εγκληματική.

«Πόσους τρούλους μέτρησε η καρδιά μου, τόσα χρόνια πλήρωσα για τα χρέη μου»

Η ιστορία του κοριτσιού που ονομάζεται Marusya, με το παρατσούκλι «Murka» (οι άνθρωποι αποκαλούσαν συχνά τις γάτες τους «Murka», για αυτό το τραγούδι λέει: «Murka, είσαι η γατούλα μου») βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Έκανε κάποια εγκληματική δραστηριότητα στην Οδησσό μαζί με μια συμμορία απατεώνων. Αργότερα, αποδείχθηκε ότι η «Murka» ήταν πράκτορας της Cheka (σοβιετική μυστική αστυνομία)- κατέδωσε όλους τους ληστές στην αστυνομία, για αυτό και δολοφονήθηκε. «Γι’ αυτό, μια σφαίρα για σένα», λέει το τραγούδι.

Dolya Vorovskaya | 1959-2013

Ένας κρατούμενος γράφει ένα γράμμα στη μητέρα του, στο οποίο καταριέται τη μοίρα του – από τα νεανικά του χρόνια, έχει δει μόνο τη φυλακή και τα κελιά και τις κουκέτες της, αλλά εκείνος ονειρεύεται την ελευθερία.

Το τραγούδι αυτό εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα γεωργιανά στη σοβιετική ταινία «Ένα ατύχημα στο φράγμα» (αρχικά «Η ποινή») το 1959. Αργότερα, το τραγούδι αυτό ερμηνεύτηκε στα ρωσικά σε διάφορες εκδοχές, μεταξύ άλλων από τον Βλαντιμίρ Βισότσκι. Απέκτησε μεγάλη φήμη σε όλη τη χώρα τη δεκαετία του 1970, όταν το ερμήνευσε ο τραγουδιστής Μπόρις Νταβιντιγιάν («Boka»).

Vladimirsky central | 1998

Ο συγγραφέας και ερμηνευτής αυτού του τραγουδιού, Μιχαήλ Κρουγκ, είναι σήμερα ένας θρυλικός τραγουδιστής της ρωσικής μουσικής. Ο ίδιος ουδέποτε έζησε στη φυλακή και, παρ’ όλα αυτά, έγραψε μια από τις πιο διάσημες και ειλικρινείς μπαλάντες για τις φυλακές.

Η «κεντρική φυλακή» του Βλαντιμίρ είναι μια φυλακή υψίστης ασφαλείας στην πόλη Βλαντιμίρ. Χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα- φιλοξενούσε κυρίως πολιτικούς κρατούμενους. Το τραγούδι αφηγείται την ιστορία ενός κρατούμενου που στέλνεται στην εν λόγω φυλακή από το Τβερ (από όπου καταγόταν ο ίδιος ο Κρουγκ) και η καρδιά του πονάει για την άνοιξη που ανθίζει γύρω του και για την αγαπημένη του που δεν είναι στο πλευρό του.

Με αυτή τη λυρική μπαλάντα να παίζει, ο κόσμος λικνίστηκε σε αργούς χορούς σε όλα τα σκοτεινά μαγαζιά και εστιατόρια όπου σύχναζαν ληστές στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ο ίδιος ο Κρουγκ σκοτώθηκε από άγνωστους δράστες το 2002.

Hop, Musorok» («Ει, μπάτσε») | 2001

Τα τραγούδια του εγκλήματος έγιναν τόσο δημοφιλή τη δεκαετία του 1990 που ακόμη και συγκροτήματα της ποπ μουσικής άρχισαν να τραγουδούν τέτοια κομμάτια. Το πιο διάσημο από αυτά ήταν το γυναικείο συγκρότημα «Vorovayki» («Κλέφτρες»), που σχηματίστηκε το 1999, το οποίο επιδόθηκε στο είδος της «εγκληματικής ποπ», όπως το ονόμασαν οι ίδιες.

Η πραγματική τους επιτυχία ήταν το τραγούδι ‘Hop, Musorok’, γεμάτο μέχρι το κόκαλο με αργκό της φυλακής και αρκετά σκληρή γλώσσα. Το ‘Musorok’ είναι ένα απαξιωτικό παρατσούκλι για τους αστυνομικούς.

Η λέξη αυτή τέθηκε σε χρήση και εξακολουθεί να είναι δημοφιλής- προέρχεται από το ακρωνύμιο ‘MUS’ (‘Moscow Criminal Investigations Department’) – έτσι ονομαζόταν το ‘MUR’ (που αναφέρεται στο Murka) πριν από την επανάσταση των Μπολσεβίκων.

Nakolochka (Τατουάζ) | 2002

Τα τατουάζ με τις εκκλησίες στο στήθος υποδηλώνουν την εμπλοκή κάποιου με τον κόσμο του εγκλήματος και ο αριθμός των τρούλων των εκκλησιών μπορεί να σημαίνει είτε τη διάρκεια της ποινής κάποιου είτε το πόσες φορές φυλακίστηκε. Έτσι, το θέμα των «θόλων» είναι πολύ δημοφιλές σε ένα τραγούδι για εγκληματίες.

Ο διάσημος Ρώσος ερμηνευτής του τραγουδιού Μιχαήλ Σουφουτίνσκι στο έργο του «Nakolochka» τραγουδάει για το πώς μια κοπέλα επιδεικνύει το παιχνιδιάρικο τατουάζ της, ενώ ο λυρικός του ήρωας κρύβει τους τρούλους της εκκλησίας στο στήθος του. Για όσους πέρασαν χρόνο στη φυλακή, ένα τατουάζ είναι μια nakolochka’. «Πόσους τρούλους μέτρησε η καρδιά μου, τόσα χρόνια πλήρωσα για τα χρέη μου».

*Με πληροφορίες από Russia Beyond | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Fuel | Danzig Baldaev | Russian Criminal Tattoo Archive