Από τότε

Φοβάμαι

Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μία ωραία πρωία μεσούντος κάποιου Ιουλίου
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας «δώστε τη χούντα στο λαό».

Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.

Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου κλείναν την πόρτα
μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα
τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν.

Φοβάμαι τους ανθρώπους που γέμιζαν τις ταβέρνες
και τα σπάζαν στα μπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν
όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη και έχουν και «απόψεις».

Φοβάμαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν
και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις ίσιο δρόμο.

Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.

Φέτος φοβήθηκα ακόμη περισσότερο.

Νοέμβρης 1983

Το ποίημα που διαβάσατε ανήκει στον Μανόλη Αναγνωστάκη και είχε δημοσιευτεί στην «Αυγή» μόλις μία δεκαετία μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Φοβούμαι όμως πως ποτέ πια δε θα καταγραφούν για τους νεότερους και τους επιγενομένους όσες πληροφορίες συνθέτουν την πραγματική αντίσταση των Ελλήνων στα εφτά χρόνια της δικτατορίας. Αντ’ αυτού κυκλοφόρησαν, κυκλοφορούν και θα κυκλοφορήσουν μόνο αντιστασιακοί τίτλοι, προκειμένου να συντάσσεται κάθε φορά το προεκλογικό και μετεκλογικό μητρώο όσων επαγγελματικά πολιτεύονται. Έτσι η αντιστασιακή φιλολογία πρόλαβε, θαρρείς, και μόλυνε ή ακόμη χειρότερα: διέλυσε την αντιστασιακή πράξη. Και άλλοτε έκανα την πικρή σκέψη ότι η απροσδόκητη αυτή υπονόμευση της έμπρακτης αντίστασης οφείλεται ίσως στην ένοχη συνείδηση του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού λαού, που υποτάχτηκε στις εντολές της χούντας χωρίς πολλές σκέψεις και υπερβολική αιδώ. Η τραυματική αυτή ενοχή δικαιολογεί, νομίζω, την προτίμηση για τις αντιστασιακές φιοριτούρες και την απώθηση των πραγματικών γεγονότων. Σ’ αυτή την εκτροπή βοήθησε, πιστεύω, και η εκμεταλλευτική μυθοποίηση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου: με τις ματωμένες αυτές δάφνες στα χέρια μας όλοι οι Έλληνες φανταζόμαστε ότι αντιμετωπίσαμε τα τανκς της χούντας προτείνοντας (παιδιά, νέοι, μεσήλικοι και γέροι) τα ιδεατά νεανικά μας στήθη.

Το απόσπασμα που διαβάσατε ανήκει στον Δ. Ν. Μαρωνίτη και προέρχεται από επιφυλλίδα που είχε δημοσιευτεί στο «Βήμα» μόλις οκτώ χρόνια μετά την πτώση της χούντας (για την ακρίβεια, στις 8 Μαΐου 1982).

Φοβούνταν από τότε ο Αναγνωστάκης και ο Μαρωνίτης, οι πραγματικά αγωνισθέντες και διωχθέντες.

Φοβούνταν από τότε την απώθηση των πραγματικών γεγονότων, την υστερόβουλη και εκμεταλλευτική μυθοποίηση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, της έμπρακτης αντίστασης εν γένει.

Φοβούνταν από τότε τους υποκριτές και τους λιπόψυχους, όσους «δεν είχαν πάρει χαμπάρι», όσους έσπευδαν να εξαργυρώσουν την όποια αντιστασιακή δράση τους με αξιώματα.

Φοβούνταν από τότε όσους θα ξανάγραφαν την ιστορία «χωρίς πολλές σκέψεις και υπερβολική αιδώ».

Βάσιμοι οι φόβοι τους, τι λέτε;