Ελληνοτουρκικά: άλυτες διενέξεις οδηγούν σε πόλεμο

Χρονίζουσες, παγωμένες ή θερμές διενέξεις που παραμένουν διπλωματικά άλυτες οδηγούν αργά ή γρήγορα σε τραγωδίες (πόλεμο, απώλεια ανθρώπινων ζωών, προσφυγιά, καταστροφή κ.λπ.). Αυτό διδάσκουν η νέα (καταδικαστέα) έκρηξη βίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς αλλά και η περίπτωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Η ελληνοτουρκική διένεξη είναι βέβαια εντελώς διαφορετική αλλά είναι πάντως μια (χρονίζουσα) διένεξη που πρέπει να επιλυθεί. Ωστόσο προσεκτική ανάγνωση των τοποθετήσεων του Πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών γύρω από τη διαδικασία εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων εγείρει ερωτήματα για τον καταληκτικό στόχο της διαδικασίας αυτής.

Ποιος ακριβώς είναι ο έσχατος στόχος μας; Η βελτίωση του κλίματος, η ηρεμία και αποφυγή εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών ή η επίλυση των διαφορών/ προβλημάτων που βρίσκονται στη ρίζα της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης ως προϋπόθεση για στέρεη, φιλική, συνεργατική ελληνοτουρκική σχέση;

Η ελληνική πλευρά αποφεύγει να αναφερθεί ευθέως και κατηγορηματικά ότι τελικός στόχος της διαδικασίας είναι η επίλυση των προβλημάτων ή έστω του μοναδικού προβλήματος είτε με διαπραγμάτευση είτε με τη Χάγη/ΔΔΧ. Η Τουρκία αναφέρεται σε επίλυση (προφανώς με τους όρους της).

Ο Πρωθυπουργός ειδικότερα σε πρόσφατη συνέντευξή του (Θεσσαλονίκη 17/9) συνόψισε τη θέση του: «… όταν διαφωνούμε, να μην οδηγούμε τα πράγματα στα άκρα και να μην έχουμε εντάσεις, όπως αυτές που δυστυχώς κληθήκαμε να διαχειριστούμε την τελευταία τετραετία, με υπαιτιότητα της Τουρκίας. Από εκεί και πέρα, η Χάγη είναι πολύ μακριά ακόμα».

Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης σε δική του συνέντευξη (25/9) τόνισε: «Για μας είναι σημαντικό, σε πρώτο επίπεδο, να μπορέσουμε να παρατείνουμε την περίοδο ησυχίας και καταλαγής στην περιοχή μας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο (…) Και κάποια στιγμή – η οποία δεν είναι του παρόντος – να δούμε και τη μείζονα διαφορά…».

Πολύ μακριά η Χάγη

Επομένως ο μεν Πρωθυπουργός θεωρεί ότι «η Χάγη είναι πολύ μακριά» ο δε ΥΠΕΞ ότι «δεν είναι του παρόντος» να ασχοληθούμε με τη μείζονα διαφορά μας. Ως εάν να θέλουμε να μετατρέψουμε την ελληνοτουρκική αντιπαράθεση σε «παγωμένη διένεξη».

Μπορεί βέβαια αυτές οι αμφίσημες τοποθετήσεις να υπακούουν σε μια λογική συγκράτησης/ διαχείρισης των προσδοκιών για λύση σε εξαιρετικά δύσκολα θέματα πριν ακόμη εμπεδωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Αλλά δεν μπορεί να διαφεύγει ότι μόνο η επίλυση των προβλημάτων εγγυάται τη στερεότητα και διαχρονικότητα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και τελικά φιλίας χωρίς διολισθήσεις σε επικίνδυνες εντάσεις.

Σε παλαιότερο άρθρο μου είχα γράψει για τη «μη λύση ως λύση» στα Ελληνοτουρκικά («Το Βήμα», 21/6/2020). Μήπως τελικά η Αθήνα επιχειρεί αυτή τη στρατηγική ή παραλλαγή της (με κίνδυνο όμως να χαθεί μια ευκαιρία; Ορισμένα προβλήματα λύνονται στη αρχή μιας κοινοβουλευτικής θητείας).

Αλλά από την άλλη εβδομάδα που αρχίζει ο πολιτικός διάλογος θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα.

*Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Το τελευταίο βιβλίο του, «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ