Φερνάντο Μποτέρο: «Όλη μου τη ζωή, οι φίλες μου ήταν πάντα αδύνατες»

«Όλη μου τη ζωή, οι φίλες μου είναι πάντα αδύνατες. Η ομορφιά στην τέχνη δεν έχει καμία σχέση με την ομορφιά στην πραγματικότητα. Γιατί σ’ αρέσει η πρωτόγονη τέχνη; Επειδή υπάρχει ομορφιά στη δυσμορφία. Μερικές φορές πίνακες που οι άνθρωποι θεωρούν ρεαλιστικούς δεν είναι καθόλου. Οι φιγούρες του Ραφαήλ φαίνονται ρεαλιστικές, αλλά στην πραγματική ζωή, ήταν παραμορφωμένες».

Ο Φερνάντο Μποτέρο (Fernando Botero) ήταν ένας Κολομβιανός καλλιτέχνης με τάση στους ογκώδεις χαρακτήρες και στην εκρηκτική χρωματική παλέτα. Το στυλ υπογραφής του, γνωστό ως «Μποτερισμός», απεικονίζει ανθρώπους και μορφές σε μεγάλους, υπερβολικούς όγκους, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσουν την πολιτική κριτική ή το χιούμορ ανάλογα με το θέμα.

Photo: Wikimedia Commons

«Παρακολουθώ στενά την πολιτική» θα πει ο ίδιος, ενώ κάποια άλλη στιγμή ξεκαθαρίζει: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο επιφανειακό από το να ζωγραφίζεις μια όμορφη γυναίκα».

Όσο ήταν εν ζωή θεωρείτο ένας από τους πιο αναγνωρισμένους καλλιτέχνες από τη Λατινική Αμερική και ήρθε στο προσκήνιο όταν κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Salón de Artistas Colombianos το 1958.

Δέκα πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για τον Κολομβιανό καλλιτέχνη:

Ο Μποτέρο προσπάθησε να εκπαιδευτεί ως ταυρομάχος

Ο θείος του Μποτέρο, ο οποίος ανέλαβε σημαντικό ρόλο στη ζωή του καλλιτέχνη μετά το θάνατο του πατέρα του, τον έγραψε σε μια σχολή εκπαίδευσης ταυρομάχων. Ο Μποτέρο ήταν μόλις 12 ετών, και ο θείος του σύντομα συνειδητοποίησε ότι ο ανιψιός του ενδιαφερόταν πολύ περισσότερο στο να ζωγραφίζει ταύρους από ό,τι στο να τους πολεμά. Τα πρώτα έργα του Μποτέρο ήταν ακουαρέλες ταύρων και ματαντόρ και κατέληξαν να πουλιούνται από έναν άνθρωπο ο οποίος αντάλλαξε εισιτήρια για ταυρομαχίες.

Δείτε το βίντεο για τη ζωή του 

Μια από τις πρώτες δουλειές του ήταν η δημιουργία εικόνων για μια τοπική εφημερίδα

Το 1948, όταν ο Μποτέρο ήταν μόλις 16 ετών, δημοσίευσε τις πρώτες του εικονογραφήσεις σε μια από τις σημαντικότερες εφημερίδες της πόλης, την El Colombiano. Στη δεκαετία του 1950, ο καλλιτέχνης μετακόμισε στη Μαδρίτη για να σπουδάσει στην Ακαδημία Τεχνών του Σαν Φερνάντο, αλλά άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, οπότε πούλησε κάποια σχέδια και πίνακες ζωγραφικής στα περίχωρα του Μουσείου του Πράδο για να βγάλει κάποια χρήματα.

Βλέποντας το έργο των Παλαιών Διδασκάλων ήταν ένα σημείο καμπής για αυτόν

Μέχρι την ηλικία των 20 ετών, ο Μποτέρο είχε κερδίσει το δεύτερο βραβείο στην ταινία Salón Nacional de Artistas της Μπογκοτά. Για να το γιορτάσει, ο καλλιτέχνης έκλεισε ένα εισιτήριο με πλοίο για την Ευρώπη, ταξιδεύοντας με μια ομάδα συναδέλφων καλλιτεχνών. Πέρασε έναν χρόνο μαθαίνοντας για τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης.

Στην Ισπανία επισκέφθηκε γκαλερί και αντέγραψε τους πίνακες των Παλαιών Διδασκάλων, επισκέφθηκε το Λούβρο στο Παρίσι και στη συνέχεια ταξίδεψε στη Φλωρεντία, όπου σπούδασε την Ιταλική Αναγέννηση. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ο Μποτέρο είδε την ευρωπαϊκή τέχνη από πρώτο χέρι και όχι μέσω αναπαραγωγών –κάτι που άλλαξε τη ζωή του καλλιτέχνη και τον ώθησε να ρίξει τον εαυτό του βαθύτερα στο έργο του.

Δείτε ένα βίντεο του γιου του Fernando Botero Zea

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Fernando Botero Zea (@fernando.botero.zea)

Η πραγματική του επαναστατική στιγμή όμως ήρθε με ένα μαντολίνο

Ο Μποτέρο εμπνεύστηκε τα πρώτα του χρόνια από τις γνώσεις και τις εμπειρίες του από τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη. Επηρεασμένος από τους Ισπανούς καλλιτέχνες Πάμπλο Πικάσο και Χουάν Γκρις, ο Μποτέρο άρχισε επίσης να πειραματίζεται με τη μορφή και το σχήμα. Η στιγμή του προσωπικού του «εύρηκα» ήρθε το 1956, ενώ ζούσε στην Πόλη του Μεξικού, ο καλλιτέχνης ζωγράφισε ένα μαντολίνο με μια ασυνήθιστα μικρή ηχητική τρύπα, οδηγώντας το όργανο να πάρει υπερβολικές διαστάσεις. Ο Μποτέρο ενθουσιάστηκε με αυτές τις φαινομενικά νέες δυνατότητες και πυροδότησε τη δια βίου εξερεύνηση του όγκου.

Στο Παρίσι, ο Μποτέρο ζωγράφιζε τις μεγάλες ελαιογραφίες του, στο Μόντε Κάρλο και στη Νέα Υόρκη χρησιμοποιούσε παστέλ έλαια και ακουαρέλες, στο Ζουατανέχο και στην Κολομβία ζωγράφιζε, και στο σπίτι του στην Τοσκάνη δημιουργούσε τα μπρούντζινα γλυπτά του.

Ο Μποτέρο βλέπει τις μεγαλοπρεπείς φιγούρες του να προκαλούν τον «αισθησιασμό της μορφής»

Σε όλη την καριέρα του, ο Μποτέρο ήταν ανένδοτος ότι δεν «ζωγραφίζει χοντρούς ανθρώπους», όπως πολλοί κριτικοί έχουν γράψει. Περισσότερο βλέπει αυτό που ζωγραφίζει σαν όγκο, περιγράφοντας κάποτε το έργο του ως εξερεύνηση του «αισθησιασμού της μορφής». Οι επιφανείς μορφές του τον έχουν δει να αντιμετωπίζει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως επανερμηνείες έργων ζωγραφικής Παλαιών Δασκάλων, λατινοαμερικανικές σκηνές στους δρόμους, στην οικογενειακή ζωή και σατιρικά πορτρέτα πολιτικών προσωπικοτήτων. Ο όγκος των χαρακτήρων του επιτρέπει στον καλλιτέχνη να τονίσει ορισμένα χαρακτηριστικά, αυξάνοντας την επιρροή τους.

Photo: YouTube

Ο καλλιτέχνης είχε μια εντυπωσιακή συλλογή τέχνης

Εκτός από δημιουργός τέχνης, ο Μποτέρο ήταν γνωστός συλλέκτης και κατείχε σημαντικό αριθμό έργων ζωγραφικής από τους Ευρωπαίους Δασκάλους του 19ου και 20ου αιώνα. Στην πραγματικότητα, μεταξύ του 1990 και του 2000, ο Μποτέρο δώρισε περισσότερα από 300 έργα, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τα δικά του, στο Μουσείο της Αντιοχείας στο Μεντεγίν, καθώς και στην Banco de la República στην Μπογκοτά. Η συλλογή αυτή συνέχισε να αποτελεί τη βάση αυτού που σήμερα είναι γνωστό ως το Μουσείο Μποτέρο στην πρωτεύουσα της Κολομβίας, το οποίο έχει γίνει μία από τις σημαντικότερες διεθνείς συλλογές τέχνης της Λατινικής Αμερικής.

Ο Μποτέρο ήταν επίσης γλύπτης

Ο Μποτέρο ήταν επίσης ένας ολοκληρωμένος γλύπτης που δημιουργούσε εντυπωσιακές μορφές που έμοιαζαν με προέκταση των δισδιάστατων έργων του. «Ήθελα να γίνω γλύπτης σε όλη μου τη ζωή, αλλά για να το κάνω αυτό έπρεπε να σταματήσω να ζωγραφίζω» θα πει, κάποια στιγμή.

Ως αποτέλεσμα, ο καλλιτέχνης είχε κάνει αντίγραφα των αγαπημένων του έργων ζωγραφικής, ώστε να μπορούν επίσης να απολαύσουν το έργο του, στο εξωτερικό, περισσότεροι άνθρωποι, και ως εκ τούτου έχει δωρίσει κομμάτια στους δρόμους της γενέτειράς του Μεντεγίν, και μεγαλύτερα γλυπτά έργα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, τη Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη, την Ιερουσαλήμ, μεταξύ πολλών άλλων πόλεων.

Photo: Wikimedia Commons

Ένα από τα γλυπτά του Μποτέρο βομβαρδίστηκε από τρομοκρατική ομάδα

Το 1995, μια τρομοκρατική ομάδα που αργότερα συνδέθηκε με το διάσημο βαρόνο ναρκωτικών, Πάμπλο Εσκομπάρ, τοποθέτησε μια βόμβα κάτω από το γλυπτό του Μποτέρο, το Pájaro (Πουλί), το οποία είχε δωρίσει στην πόλη Μεντεγίν. Περίπου 30 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι 200 τραυματίστηκαν και ενώ δεν επιβεβαιώθηκε κάποιο κίνητρο, αυτό συνέβη σε μια περίοδο στην Κολομβία όπου υπήρχαν σοβαρές απειλές για την ασφάλεια της κολομβιανής κυβέρνησης.

Την εποχή εκείνη ο γιος του Μποτέρο, Φερνάντο Μποτέρο Ζέα, ήταν Υπουργός Άμυνας της Κολομβίας και πέταξε από την Μπογκοτά στο Μεντεγίν για να επιβλέψει την έρευνα της έκρηξης. Η απάντηση του Μποτέρο ήταν να δωρίσει το La Paloma de la Paz (Το Περιστέρι της Ειρήνης) στο Μεντεγίν, ένα γλυπτό το οποίο σήμερα τοποθετείται δίπλα στα παραμορφωμένα υπολείμματα του προηγούμενου έργου.

«Ο πιο Κολομβιανός από τους Κολομβιανούς καλλιτέχνες»

Το πάθος του Μποτέρο για τη χώρα του ήταν τεράστιο, τόσο που έχει αποκτήσει τον τίτλο του «πιο Κολομβιανού από τους Κολομβιανούς καλλιτέχνες» -φαίνεται ότι τόσο η πολιτεία όσο και ο κόσμος συμφωνούν. Υπάρχουν πλατείες και δρόμοι που πήραν το όνομά του στην πόλη καταγωγής του, το Μεντεγίν, και τα χαρακτηριστικά έργα του βρίσκονται στα μεγαλύτερα μουσεία σε όλη τη Λατινική Αμερική, συμπεριλαμβανομένου του εύστοχα ονομαζόμενου Μουσείου Μποτέρο.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη BOTERO (@botero_artist)

Ο Μποτέρο είχε αρκετές κατοικίες, κάθε μία αφιερωμένη σε ένα συγκεκριμένο καλλιτεχνικό μέσο

Όταν είσαι επιτυχημένος καλλιτέχνης, έρχεται η στιγμή που μπορείς να ενδώσεις σε κάθε σου καπρίτσιο, που είναι ακριβώς αυτό που έκανε ο Μποτέρο στη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του. Ο καλλιτέχνης είχε σπίτια σε διάφορες χώρες, όχι ως εξοχικές κατοικίες, αλλά το καθένα ήταν αφιερωμένο σε ένα συγκεκριμένο καλλιτεχνικό μέσο. Στο Παρίσι, ο Μποτέρο ζωγράφιζε τις μεγάλες ελαιογραφίες του, στο Μόντε Κάρλο και στη Νέα Υόρκη χρησιμοποιούσε παστέλ έλαια και ακουαρέλες, στο Ζουατανέχο και στην Κολομβία ζωγράφιζε, και στο σπίτι του στην Τοσκάνη δημιουργούσε τα μπρούντζινα γλυπτά του.

*Ο  Φερνάντο Μποτέρο έφυγε από τη ζωή στις 15 Σεπτεμβρίου του 2023. Η τρίτη του γυναίκα  ήταν η Ελληνίδα γλύπτρια και ζωγράφος, Σοφία Βάρη, η οποία πέθανε, λίγους μήνες πριν, στις  5 Μαΐου του 2023. Ο Μποτέρο είχε τέσσερα παιδιά.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη B&E Goulandris Foundation (@begoulandrisfoundation)