Ο ρόλος του Θεόδωρου Πάγκαλου στην υπόθεση Οτσαλάν

Μία από τις υποθέσεις που σημάδεψαν την πολιτική καριέρα του Θεόδωρου Πάγκαλου, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 85 ετών, ήταν η υπόθεση της σύλληψης του ηγέτη του Κούρδων, Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 1999 από την τουρκική ΜΙΤ με τη βοήθεια της CIA.

Ο ίδιος ο Θεόδωρος Πάγκαλος θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη υπόθεση ήταν από τις κορυφαίες που είχε διαχειριστεί αφού τη συμπεριέλαβε στο βιβλίο με τίτλο «Ίμια, S-300, Οτσαλάν – Παλεύοντας για την ειρήνη» που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2020.

Για τη συγκεκριμένη υπόθεση ο τότε υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ είχε κατηγορηθεί από κόμματα της αντιπολίτευσης – και όχι μόνο –  ότι ουσιαστικά είχε παραδώσει στα χέρια των Τούρκων τον ηγέτη των Κούρδων, κάτι το οποίο ο ίδιος αρνείτο συστηματικά.

Ηγέτης σε αναζήτηση καταφυγίου

Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτης των Κούρδων και της οργάνωσης PKK, βρέθηκε τρεις φορές στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1998, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1999 στην προσπάθειά του να βρει καταφύγιο αφού είχε φύγει με πλαστό διαβατήριο από τη Συρία όπου βρισκόταν το αρχηγείο του.

Στις 9 Οκτωβρίου του 1998 ο Οτσαλάν είχε περάσει τον έλεγχο στο αεροδρόμιο της Δαμασκού και πήρε την πτήση για την Στοκχόλμη της Σουηδίας που είχε ενδιάμεσο σταθμό την Αθήνα.

Στην Ελλάδα επικράτησε αναστάτωση με τον ερχομό του, ενώ στο αεροδρόμιο του Ελληνικού έσπευσαν να συναντήσουν τον Οτσαλάν ο τότε αρχηγός της ΕΥΠ, Χαράλαμπος Σταυρακάκης και ο αποσπασμένος στην Υπηρεσία, ταγματάρχης Σάββας Καλεντερίδης που γνώριζε τον Κούρδο ηγέτη προσωπικά.

Μετά από την πρώτη συνάντηση ο Οτσαλάν, μαζί με τη συνοδεία του, μεταφέρθηκαν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο υπό την εποπτεία της ΕΥΠ.

Μετά από διαπραγματεύσεις ο Οτσαλάν θα αναχωρήσει για τη Μόσχα αφού η ελληνική κυβέρνηση του κάνει ξεκάθαρο ότι η παρουσία του της δημιουργεί διπλωματικό πρόβλημα.

«Οδύσσεια»

Από εκεί και μετά ξεκινάει η «Οδύσσεια» για τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Μένει για λίγες ημέρες στη Μόσχα, ενώ στις 12 Οκτωβρίου αναχωρεί και από τη Ρωσία για τη Ρώμη. Πολλές ήταν οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που του έκλεισαν την πόρτα, κάτω από την πίεση της Τουρκίας.

Για ένα μήνα ο Κούρδος ηγέτης παραμένει εξαφανισμένος, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι βρέθηκε ξανά πίσω στη Ρωσία, αλλά και στην Αρμενία.

Στη συνέχεια στις 12 Νοεμβρίου ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της Ρώμης – Φιουμιτσίνο και συλλαμβάνεται, από την ιταλική Αστυνομία. Αρχικά ανακοινώνεται η σύλληψή του από τον υπουργό Εξωτερικών Λαμπέρτο Ντίνι, ως καταζητούμενου για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρώμη και άλλες πόλεις χιλιάδες Κούρδοι διαδηλώνουν υπέρ του ηγέτη τους.

Η Τουρκία απειλεί ευθέως, πλέον, την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του, κατηγορώντας τον για θάνατο 30.000 αμάχων.

Η διπλωματική κρίση χειροτερεύει, με την Ιταλία να απορρίπτει το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση. Μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου, η ένταση πέφτει και μέχρι τον Ιανουάριο τα ίχνη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν εντοπίζονται δύσκολα.

Ωστόσο, στις 15 Ιανουαρίου του 1999, ο Κούρδος ηγέτης αναχωρεί αιφνιδιαστικά από την ιταλική πρωτεύουσα. Προσπαθεί να μείνει ξανά στη Ρωσία, μέχρι που αναγκάζεται να φύγει και από εκεί.

Η επιστροφή στην Ελλάδα

Έτσι στις 29 Ιανουαρίου του 1999 ο Οτσαλάν, μαζί με τη συνοδεία του, φθάνει στην Αθήνα. Αυτός που τον μετέφερε με ειδικά ναυλωμένο αεροπλάνο ήταν ο απόστρατος πλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, Αντώνης Ναξάκης, ο οποίος τον φιλοξενεί στο σπίτι του. Ο Αντώνης Ναξάκης ενημέρωσε τον Θεόδωρο Πάγκαλο για την κίνησή του μετά τον ερχομό του Οτσαλάν στην Αθήνα.

Στη συνέχεια ασκούνται νέες πιέσεις στον Οτσαλάν να αποχωρήσει από τη χώρα. Αυτό που προτείνεται από την ελληνική κυβέρνηση στον Οτσαλάν είναι να ταξιδέψει στην Κένυα και από εκεί να φτάσει στη Νότια Αφρική όπου θα έβρισκε καταφύγιο.

Ο Κούρδος ηγέτης φεύγει από την Αθήνα. Αρχικά φτάνει ξανά στη Ρωσία, ωστόσο η χώρα δεν τον δέχεται. Τότε, επιστρέφει μαζί με τον Σάββα Καλεντερίδη και τους δικούς του ανθρώπους στην Αθήνα τα ξημερώματα της 1ης Φεβρουαρίου 1999.

Δεν πέρασαν ούτε δύο ώρες και ο Οτσαλάν μαζί με τον Σάββα Καλεντερίδη πετούν για την Κέρκυρα. Μαζί πηγαίνουν στον σταθμό της ΕΥΠ στο νησί, ωστόσο το νέο έχει ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί στα ΜΜΕ.

Διστακτικός

Ο Οτσαλάν είναι διστακτικός να ταξιδέψει στην Κένυα, όπως ήταν η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης μέσω ΕΥΠ, αφού στη χώρα της βόρειας Αφρικής δρουν πολλοί πράκτορες των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών.

Τελικά ο Οτσαλάν μετά από πολλές πιέσεις πείθεται. Στις 2 Φεβρουαρίου το αεροπλάνο του προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Γιόμο Κενυάτα του Ναϊρόμπι της Κένυας, ωστόσο ο πρέσβης της Ελλάδας της χώρας, Γιώργος Κωστούλας δεν ξέρει ότι θα τον υποδεχθεί. Αντίθετα, περιμένει κάποιον υψηλόβαθμο αξιωματούχο. Τις συστάσεις κάνει ο Σάββας Καλεντερίδης που έχει πετάξει μαζί με τον Οτσαλάν στο Ναϊρόμπι και ο Κούρδος ηγέτης φιλοξενείται στην ελληνική πρεσβεία.

Η κατάσταση για τον Οτσαλάν γίνεται αφόρητη, ενώ η ελληνική κυβέρνηση δίνει εντολή να του κάνουν γνωστό ότι πρέπει να αποχωρήσει από την πρεσβεία χωρίς καμία εγγύηση. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος αρνείται ότι οι συγκεκριμένες εντολές ήταν δικές του, αν και υπάρχουν τέτοιες αναφορές.

Ο Κούρδος ηγέτης τότε ζήτησε επίσημα πολιτικό άσυλο. Τις επόμενες ημέρες, το θρίλερ κορυφώνεται. Η ΕΥΠ κάνει μια αποτυχημένη αποστολή απομάκρυνσης του Οτσαλάν από την πρεσβεία για την οποία έχει κατηγορηθεί για «ερασιτεχνισμό» και για «φιάσκο».

Η σύλληψη του Οτσαλάν

Στη συνέχεια οι Κενυάτες υποστηρίζουν ότι θέλουν να βοηθήσουν τον Οτσαλάν να φύγει από τη χώρα προς την Ολλανδία σε συνεργασία με την Ελλάδα. Ωστόσο, αυτή η επιχείρηση ήταν αυτή που θα οδηγούσε στη σύλληψη του Κούρδου ηγέτη στις 16 Φεβρουαρίου.

Μάλιστα, οι Κενυάτες είχαν δώσει τελεσίγραφο. Είχαν κάνει σαφές ότι αν δεν γίνει αυτό, την ευθύνη για όσα θα ακολουθήσουν θα έχει τόσο η Ελλάδα όσο και ο Κούρδος ηγέτης.

Έτσι, τα αυτοκίνητα ετοιμάζονται. Ωστόσο, οι Κενυάτες δεν επιτρέπουν στους Καλεντερίδη και Κωστούλα να επιβιβαστούν στο αυτοκίνητο που μπαίνει ο Οτσαλάν. Οι δυο τους μπαίνουν σε άλλο και η διαδρομή για το αεροδρόμιο ξεκινά.

Σε ένα φανάρι, όμως, το αυτοκίνητο που βρίσκεται ο Οτσαλάν εξαφανίζεται. Ο Κούρδος ηγέτης έχει απαχθεί και είναι πλέον στα χέρια των Τούρκων πρακτόρων.

Οι Τούρκοι πράκτορες της MIT τον βιντεοσκοπούν δεμένο με το βλέμμα του τελείως απλανές. Από τότε ο ίδιος βρίσκεται κρατούμενος σε ένα μικρό κελί στο νησί Ιμραλί, ενώ το τελευταίο διάστημα ούτε οι δικηγόροι του έχουν επικοινωνία μαζί του.

Τι ακολούθησε

Μετά τη σύλληψη του Οτσαλάν, ξέσπασε πολιτική κρίση στην Ελλάδα με τρεις υπουργούς να παραιτούνται, ανάμεσά τους και ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ενώ διοργανώθηκαν τεράστια συλλαλητήρια συμπαράστασης στον Κούρδο ηγέτη.

Τι γράφει στο βιβλίο του ο Πάγκαλος για την απαγωγή Οτσαλάν

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναφέρεται αναλυτικά στο βιβλίο του στην υπόθεση Οτσαλάν. Ανάμεσα σε άλλα, γράφει:

«Το ιδιωτικό αεροπλάνο που μετέφερε τον Οτσαλάν ανήκε στον Ελληνα επιχειρηματία Θ.Α. Με βάση τις προδιαγραφές κατασκευής του, έπρεπε να ανεφοδιαστεί ύστερα από 6 ώρες πτήσης, όταν θα έφτανε στο Ναϊρόμπι, πρωτεύουσα της Κένυας. Δυστυχώς, όταν βγήκαν από το αεροπλάνο και συνάντησαν τον πρέσβη μας Γιώργο Κωστούλα, ο Μαντέλα είχε παραιτηθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης και είχε ορκιστεί άλλος ηγέτης του κινήματος για την ανεξαρτησία ως Πρόεδρος.

Οι συνοδοί του Οτσαλάν επικοινώνησαν κατ’ εντολήν μου με τον νέο Πρόεδρο και ζήτησαν να επικυρωθεί η πτήση προς Γιοχάνεσμπουργκ και η πρόσκληση του Μαντέλα. Δεν είχα κανέναν λόγο να έχω ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στον κύριο Κωστούλα. Δεξιός ήταν, πρόθυμος να κάνει οτιδήποτε για τη συνοχή των «συμμαχικών» δεσμών της Ελλάδας. Είχε ισχυρές καλύψεις και είχε διατεθεί για την παραχώρηση ελληνικού διαβατηρίου προς τον έκπτωτο βασιλιά με επίθετο di Grecia.

«Δύο εντολές»

Μόλις μου κοινοποιήθηκε η αναβλητική απάντηση του νέου Προέδρου της Νότιας Αφρικής, πήρα ο ίδιος προσωπικά στο τηλέφωνο τον Κωστούλα και έδωσα δύο εντολές: πρώτον, να μην πάει για κανέναν λόγο και με κανέναν τρόπο ο Οτσαλάν στο ελληνικό έδαφος της πρεσβείας και, δεύτερον, να μετακινηθεί με κάποιο πρόσφορο μέσον προς τα σύνορα Τανζανίας και Κένυας και, μόλις φτάσει, να αναζητήσει άσυλο.

Ο ελληνικής καταγωγής Τανζανός υπουργός είχε χιλιάδες εκτάρια στα σύνορα της Κένυας με τη χώρα του και εφτά συνολικά αεροπορικούς διαδρόμους. Ηταν πολύ εύκολο να κρυφτεί κάποιος από τα αδιάκριτα μάτια. Σε όλη αυτή την έκταση καλλιεργείτο το σιζάλ, ένα είδος κάκτου που οι ίνες του χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σάκων και σχοινιών. Οποία ήτο η έκπληξή μου όταν ο Βασίλης Παπαϊωάννου, διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου μου, με περίμενε στην είσοδο του υπουργείου την επομένη το πρωί για να με ενημερώσει ότι ο Οτσαλάν είχε κοιμηθεί με τις τρεις παλλακίδες του στο φιλόξενο έδαφος της πρεσβείας, η οποία ήταν ελληνικό έδαφος, γιατί ήταν κουρασμένος. Ο πρέσβης είχε αναλάβει την πρωτοβουλία να τον φιλοξενήσει, παραβαίνοντας έτσι και τις δύο μου εντολές…».

Ποιοι τον συνέλαβαν

«…Οι Αμερικάνοι έδειχναν την περιφρόνησή τους προς τους Τούρκους, επιφυλάσσοντάς τους έναν δεύτερο ρόλο στη σύλληψη, στην απομόνωση και στον εξευτελισμό του Κούρδου ηγέτη. Ομολογώ ότι αισθάνθηκα πολύ άσχημα όταν είδα τον Κούρδο αρχηγό με δεμένα τα μάτια να απαντάει σε ερωτήσεις αρμοδίων και αναρμοδίων μέσα στο αεροπλάνο. Ημουν από αυτούς που θεωρούσαν ότι είναι απίθανη η εκτέλεσή του, αλλά τον λυπήθηκα.

Υστερα από μήνες συνάντησα στην Αθήνα τον επί πολλά έτη μαύρο οδηγό της πρεσβείας μας στο Ναϊρόμπι. Σε ερώτησή μου τι γλώσσα μιλούσαν στον Οτσαλάν εκείνοι που περικύκλωσαν το αυτοκίνητο με τα όπλα στα χέρια, ο οδηγός αυτός, που μιλούσε απταίστως τα σουαχίλι, μου απάντησε ότι μιλούσαν μια γλώσσα που είχε σχέση με τα αραβικά αλλά ήταν κάτι διαφορετικό. Τα σουαχίλι είναι συγγενής γλώσσα των αραβικών και της εβραϊκής, πους ως γνωστόν έχουν κοινές ρίζες.

«Τι θαυμασιότερη περιγραφή»

Ήταν όμως σαφής στην περιγραφή των κομάντος, είπε δηλαδή ότι ήταν ξανθοί, ψηλοί και ότι τους ξέφευγαν αμερικάνικες εκφράσεις ενώ μιλούσαν. Τι θαυμασιότερη περιγραφή θα μπορούσε να γίνει για έναν κομάντο της Μοσάντ, της ισραηλινής Υπηρεσίας Πληροφοριών και Ειδικών Αποστολών, η οποία εκείνη την εποχή είχε στενή συνεργασία με τους Τούρκους, μέσα στα πλαίσια συνεργασίας Τουρκίας και Ισραήλ, μια και οι δύο χώρες είχαν συμμαχήσει τότε με τις ευλογίες των Δημοκρατικών που κυβερνούσαν στην Ουάσινγκτον.

Ο Οτσαλάν είχε μια μικρή βαλίτσα που την έπαιρνε πάντα μαζί του, αλλά την άφησε μέσα στο αυτοκίνητο όταν τον συνέλαβαν. Ο Καλεντερίδης της ΕΥΠ είχε ενημερώσει τηλεφωνικώς τον διευθυντή του Διπλωματικού Γραφείου μου, Βασίλη Παπαϊωάννου, σχετικά με τον κίνδυνο να περιέχει εκρηκτικά τα οποία θα χρησιμοποιούσε για να αυτοκτονήσει εάν τον συνελάμβαναν. Στην πρεσβεία άνοιξαν τη μικρή βαλίτσα, παίρνοντας όλες τις προφυλάξεις, και διαπίστωσαν ότι περιείχε ένα τεράστιο ποσό σε εκατονταδόλαρα!

Η επιστροφή του Οτσαλάν μού επιφύλασσε εκπλήξεις. Ο Οτσαλάν δεν εξετελέσθη, όπως ακριβώς το είχα προβλέψει, και συναντούσε συχνότατα τον δικηγόρο του. Εμείς, δε, είχαμε καταδικαστεί στην πλατεία Συντάγματος από λαϊκό δικαστήριο, που περιελάμβανε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, εις θάνατο για εσχάτη προδοσία. Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο ηθοποιός και φίλος μου Κώστας Καζάκος…».