Το αενάως κινούμενο εκκρεμές της Ιστορίας

Για τους νεότερους και νεότατους, οι απανωτές επέτειοι αυτού του καιρού (50 χρόνια απ’ την έκρηξη του Β’ Πολέμου, 40 απ’ τη λήξη του δικού μας Εμφυλίου, 21 απ’ τη σοβιετική εισβολή στην Πράγα) δεν θα σημαίνουν, ίσως, παρά ιστορικές αναδρομές και ευκαιριακές ρητορείες. Για όσους έζησαν, όμως, αυτόν τον μεστό μισόν αιώνα και τον ξαναζούν σήμερα στις μνήμες τους, τα τεράστια γεγονότα που τον φόρτισαν δίνουν την εντύπωση ενός εκκρεμούς. Ενός εκκρεμούς που κινιέται αδιάκοπα απ’ την άνθιση των ελπίδων στη θανάτωσή τους, κι ύστερα στην αναβίωσή τους, και πάλι και πάλι και πάλι…

[…]

Όλους αυτούς τους καιρούς, τις ελπίδες τις έτρεφαν και τις εκφράζανε οι δυνάμεις που πίστευαν στην ειρήνη βέβαια, και στην ελευθερία, τη δημοκρατία, την ισονομία – τόσο στο εσωτερικό κάθε χώρας, όσο και ανάμεσα στα μέλη της διεθνούς κοινότητας, όποιο κι αν ήταν το μέγεθος, το χρώμα τους, οι πίστεις τους. Και δήμιοι των ελπίδων ήταν και πάντα είναι οι αρνητές αυτών των αξιών, οι προφήτες και ζηλωτές της βίας, της αυθαιρεσίας, της καταπίεσης, της σφαγής. Οι πρώτοι, οι «αιθεροβάμονες», γίνονταν πυρφόροι της ελεύθερης γνώσης – οι δεύτεροι, οι «ρεαλιστές», στέκονταν εωσφόροι της απόγνωσης…

Όσο κι αν οι ελπίδες τσακίζονταν, αφανίζονταν, οι «ελπιδολάτρες» διατηρούσαν (διατηρούν) την αισιοδοξία τους, τη διαλεκτική πεποίθηση πως, αργά ή γρήγορα, θα κατανικηθούν οι κήρυκες και οι κοντοτιέροι της όποιου είδους βίας και τυραννίας. Επειδή όχι μόνο «είναι αφύσικο να άρχει ένας πάνω σ’ όλους τους πολίτες» («ουδέ κατά φύσιν είναι το κύριον ένα πάντων είναι των πολιτών»), αλλά δεν είναι λιγότερο αφύσικο να άρχει ένα μόνο κόμμα (δηλαδή, μια ομάδα) πάνω σε μια χώρα, ή μια χώρα πάνω σ’ άλλην ή άλλες…

Αυτός ο «βιασμός της Φύσης» –πίστευαν και πιστεύουν οι «αισιόδοξοι» και διαλεκτικοί– στοιχειοθετεί την πανάρχαιη Ύβρη, που αναπότρεπτα την κολάζει η συνομήλική της Νέμεση – ή όποιο νομοτελειακό όνομα δώσουμε στη μια και στην άλλη.

[…]

Αν αληθεύει πως «η εξουσία βρίσκεται στην άκρη του όπλου» (καθώς έλεγε ο Μάο), άλλο τόσο είναι αλήθεια πως η εξουσία δεν διατηρείται με τα όπλα στραμμένα αδιάκοπα κατά του λαού ή άλλων λαών. Είναι η νομοτέλεια της καταπίεσης που φθείρει, ροκανίζει, διαφθείρει, καταλύει τον ίδιο τον καταπιεστή.

[…]

Οι «αισιόδοξοι» δεν παύουν να πιστεύουν –σήμερα πιο πολύ παρά ποτέ– το αυτονόητο: πως οι σφαγές στα πεδία του κόσμου ή στις πλατείες των πόλεων, οι εισβολές των τανκς και οι κατοχές του τρόμου, η ακινησία και η «σιωπή νεκροταφείου» που η βία επιβάλλει, η κατάπνιξη του λόγου και του Λόγου, αποτελούν το παρελθόν, την αντίδραση, το αδιέξοδο, το σκότος, όποιο «προοδευτικό» άμφιο κι αν ντύνονται. Το μέλλον, η πρόοδος, η ανοιχτωσιά, το φως, βρίσκονται εκεί όπου συναντιώνται η πολιτική και πνευματική ελευθερία με την κοινωνική δικαιοσύνη, η ανεξαρτησία με την ευθύνη, η λαχτάρα του καινούργιου με το κάρπισμα της παράδοσης… εκεί όπου το «Εμείς» δεν είναι ένας τερατώδης γίγαντας που στραγγαλίζει τα «Εγώ», τα άτομα, αλλ’ αποτελεί σύνθεση άπειρων, ελεύθερων, έλλογων «Εγώ» και διασφαλίζει την ελευθερία τους.

Οι μέρες μας απόδειξαν πως η πίστη αυτή δεν είναι ουτοπία…

Τα ανωτέρω αποσπάσματα προέρχονται από άρθρο του Μάριου Πλωρίτη, που έφερε τον τίτλο «Το εκκρεμές της Ιστορίας» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 10 Σεπτεμβρίου 1989.

Άκρως επίκαιρο το θέμα του άρθρου του, οι παρατηρήσεις του.

Το αενάως κινούμενο εκκρεμές της Ιστορίας τσακίζει και πάλι τις ελπίδες, τις αφανίζει.

Οι κήρυκες και οι κοντοτιέροι της βίας και της τυραννίας έχουν, άλλη μια φορά, το πάνω χέρι.

Οι προφήτες και ζηλωτές της αυθαιρεσίας και της σφαγής σκορπίζουν το φόβο και την απόγνωση, θανατώνουν κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Οι αρνητές των αξιών βιάζουν τη Φύση, οι καταπιεστές διαπράττουν ύβριν.

Απέναντί τους, άλλη μια φορά, στέκονται οι «αιθεροβάμονες», οι «ελπιδολάτρες», οι «αισιόδοξοι».

Αυτοί που πιστεύουν πως το φλογερό πάθος των ατόμων και των λαών για τον αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση θα κάνει και πάλι τις ελπίδες να ανθίσουν.

Αυτοί που θεωρούν πως οι νόμοι της Ιστορίας είναι πιο ισχυροί από τους εκάστοτε κραταιούς δυνάστες και τα ενεργούμενά τους.

Αυτοί που γνωρίζουν το νομοτελειακό χαρακτήρα της Ιστορίας και προσβλέπουν στη νέμεση, στη θεία δίκη.

Μακάρι να αποδειχθεί, άλλη μια φορά, πως οι κατά Πλωρίτη «ελπιδόφρονες» δεν είναι ουτοπιστές.