Μαργκαρίτα Γκράτσεβα – Μια Ρωσίδα «γροθιά» κατά της ενδοοικογενειακής βίας

Η κακοποίηση είχε αρχίσει από νωρίς στη σχέση τους, με εκρήξεις θυμού και ζήλιας.

Συνεχίστηκε με ξυλοδαρμούς.

Μέχρι που στα τέλη του 2017, όταν εκείνη του είπε να χωρίσουν, o Ντμίτιρ -σύζυγος πια και πατέρας των δύο παιδιών της- της έβαλε κυριολεκτικά το μαχαίρι στο λαιμό.

«Παραδέξου το!», της φώναζε. «Με απατάς ή όχι;».

Μόλις 24 ετών τότε, η Μαργκαρίτα πήγε στην αστυνομία για να καταγγείλει το περιστατικό.

«Ήμουν σίγουρη ότι θα έκαναν κάτι την επομένη. Όμως αυτό δεν συνέβη», εξιστορεί. «Ο αστυνομικός μου είπε: “θα τα βρείτε. Δεν είναι κάτι σοβαρό”».

Και κάπως έτσι, μετά και τη χαλάρωση της ρωσικής νομοθεσίας για την ενδοοικογενειακή βία, οι αρχές επέβαλαν απλά πρόστιμο στον σύζυγο, ύψους 10.000 ρουβλίων: περίπου 120 ευρώ.

Στις αρχές Δεκεμβρίου εκείνης της χρονιάς, η υπόθεση έκλεισε και τυπικά.

Τρεις μέρες αργότερα, ο Ντιμίτρι Γκράτσεφ πήρε την οικογένεια του με το αυτοκίνητο, άφησε τα παιδιά στον παιδικό σταθμό και πήγε τη Μαργκαρίτα -αντί στη δουλειά της, όπως της είχε πει- σε ένα απόμερο δάσος, στα περίχωρα της Μόσχας.

«Βάλε τα χέρια σου στο δέντρο!», της φώναξε, ενώ ανάδευε στα χέρια ένα τσεκούρι.

«Έκλαιγα, ούρλιαζα και τον ικέτευα να μην μου κάνει κακό», περιέγραψε αργότερα η ίδια την απίστευτη ιστορία της στο BBC.

«Μου είπε να μην κοιτάζω και άρχισε να μου κόβει τα χέρια»…

Αιμόφυρτη τη μετέφερε ο Ντμίτρι στο τοπικό νοσοκομείο, παραδίδοντας στους γιατρούς ένα κουτί.

Μέσα ήταν το δεξί χέρι της νεαρής γυναίκας.

Η Μαργκαρίτα υποβλήθηκε σε 10ωρο χειρουργείο για την επανασυγκόλληση του ακρωτηριασμένου άκρου της.

«Το αριστερό μου χέρι χάθηκε στο δάσος», λέει.

«Βρέθηκε αργότερα, θρυμματισμένο, με τα κόκαλα σπασμένα σε οκτώ μέρη».

Χρειάστηκε να περάσουν μήνες μέχρι η νεαρή Ρωσίδα να καταφέρει να συγκεντρώσει χρήματα, μέσω crowdfunding, για την αγορά ενός βιονικού χεριού και με αυτό να γυρίσει, νοητά, σελίδα στη ζωή της.

Αμέσως μετά τη μεταφορά της στο νοσοκομείο, εν τω μεταξύ, ο -πρώην πια- σύζυγός της παραδόθηκε στην αστυνομία.

Η ψυχιατρική εξέταση έδειξε ότι ο Ντμίτρι πάσχει από διαταραχή προσωπικότητας, είχε όμως σώας τα φρένας όταν την ακρωτηριάζε.

Το ίδιο ίσχυε κι όταν της έβαλε το μαχαίρι στο λαιμό, όπως και κάθε φορά που την ξυλοκοπούσε.

Τελικά, καταδικάστηκε το 2018 σε 14ετη φυλάκιση για απαγωγή, απειλή κατά ζωής και σοβαρό τραυματισμό της συζύγου του, ενώ του απαγορεύτηκε να βλέπει τα παιδιά του.

«Θα ήταν καλύτερο να του είχαν επιβάλει ισόβια», λέει η Μαργκαρίτα. «Αυτό θα μας κρατούσε ασφαλείς, εμένα και τα παιδιά».

Κρατική αδιαφορία

Ιδιαιτέρως βάρβαρη, η υπόθεση της Μαργαρίτας έφερε στο προσκήνιο τη χαλαρή νομοθεσία για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή και βία στη Ρωσία.

Μαζί με τις υποθέσεις άλλων τριών συμπατριωτισσών της, που δέχθηκαν επίσης βάναυσες επιθέσεις, εεξετάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), που την Τετάρτη έλαβε μία σημαντική απόφαση-καταπέλτη για τη Μόσχα.

Κατακεραυνώνοντας τις αρχές για τη χαλαρότητα των νόμων για την ενδοοικογενειακή βία και την κρατική αδιαφορία σε μία «κοινωνική μάστιγα» στην αχανή χώρα -όπου, ελλείψει επίσημων στοιχείων, εκτιμάται ότι οι γυναικοκτονίες είναι κάθε χρόνο εκατοντάδες- διέταξε τη ρωσική κυβέρνηση στην καταβολή αποζημιώσεων.

Μόνο για τη Μαργκαρίτα Γκράτσεβα, ορίστηκε ποσό άνω των 370.000 ευρώ.

View this post on Instagram

A post shared by Маргарита Грачева (@margoritka1211)

Η Ρωσία έχει εν προκειμένω παραβιάσει δύο άρθρα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αποφάνθηκε το ΕΔΑΔ, καλώντας τη Μόσχα σε επείγουσες αλλαγές στην κείμενη νομοθεσία, με σαφή νομικό ορισμό της ενδοοικογενειακής βίας και ποινικοποίηση των παραβατών.

Οι σχετικοί νόμοι στη χώρα χαλάρωσαν στις αρχές του 2017, λίγους μήνες πριν από τον ακρωτηριασμό της Μαργκαρίτας, με υποβάθμιση των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας από ποινικό αδίκημα σε πλημμέλημα για παραβάτες πρώτης φοράς κι εφόσον το θύμα δεν χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη.

Η αλλαγή πυροδότησε έκτοτε οργισμένες αντιδράσεις νομικών, οργανώσεων και ακτιβιστών, που ζητούσαν αυστηροποίηση των νόμων, κόντρα στις αντιρρήσεις ομάδων της Εκκλησίας.

Από τον Νοέμβριο του 2019, εν τω μεταξύ, εκκρεμούσε στο Συμβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας η θέσπιση νέας νομοθεσίας, που χαρακτηρίστηκε επίσης ελλειπής από τις οργανώσεις και κρίθηκε ότι στρέφεται «κατά της οικογένειας» από εκκλησιαστικούς κύκλους.

Η έγκριση της τελικά «πάγωσε», επισήμως λόγω πανδημίας.

View this post on Instagram

A post shared by Маргарита Грачева (@margoritka1211)

Στα τέλη του 2020 αντίθετα -τυπικά στο πλαίσιο μιας σαρωτικής εκστρατείας περιορισμού της έξωθεν επιρροής στις εσωτερικές υποθέσεις- ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν υπέγραψε νομοσχέδιο, χαρακτηρίζοντας πολλές ΜΚΟ «ξένους πράκτορες».

Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται πολλές ομάδες που μάχονται κατά της ενδοοικογενειακής βίας και εστιάζουν στη στήριξη θυμάτων της,. Μία από αυτές είναι η Nasiliu.net (Όχι στη βία), με έδρα τη Μόσχα.

«Πιστεύουν ότι θέλουμε να καταστρέψουμε ρωσικές οικογένειες», λέει η ιδρύτρια της οργάνωσης, Άννα Ριβίνα.

«Πιστεύουν ότι αυτό εκπορεύεται από τη Δύση, έχει να κάνει σε κάποιο βαθμό με το MeToo, με τον φεμινισμ. Λένε ότι δεν είναι σύνηθες στη ρωσική κοινωνία».

Στο μεσοδιάστημα, η ενδοοικογενειακή βία θεριεύει.

Σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, το 2019, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα τρία τέταρτα των Ρωσίδων θα υποστούν, κάποια στιγμή, έμφυλη ή ενδοοικογενειακή βία από σύντροφό τους.

Η πανδημία της COVID-19 εκτιμάται εν τω μεταξύ ότι έχει επιδεινώσει έτι περαιτέρω την κατάσταση.

View this post on Instagram

A post shared by Маргарита Грачева (@margoritka1211)

Διαρκής αγώνας για τη Μαργκαρίτα

Στην αρχή, η Μαργκαρίτα δεν ήθελε να δοθεί δημοσιότητα στην ιστορία της. Φοβόταν.

Με την παρότρυνση ωστόσο των δικηγόρων της μίλησε δημόσια για τα φρικαλέα βιώματά της, ώστε να υπάρξει πίεση από την κοινή γνώμη για την υπόθεσή της και ο Ντμίτρι να μην πέσει στα «μαλακά», παρά την ομολογία του, στη δίκη.

Λίγους μήνες μετά την καταδίκη του πρώην πια συζύγου της και βλέποντας ότι δεν ήταν η μόνη που είχε βιώσει την κόλαση από τον σύντροφό της, η νεαρή Ρωσίδα έγραψε βιβλίο με την ιστορία της και τη μετέπειτα πορεία της.

View this post on Instagram

A post shared by Маргарита Грачева (@margoritka1211)

Ο τίτλος του ήταν «Ευτυχισμένη χωρίς χέρια».

Δίνοντας μαθήματα ζωής και κουράγιου,  ξαναπαντρεύτηκε το 2019 και απέκτησε τρίτο παιδί με τον δεύτερο σύζυγό της, τον Μαξίμ.

«Τα παιδιά μου δεν ξέρουν τι συνέβη», λέει η Μαργκαρίτα. «Νομίζουν ότι είχα ένα ατύχημα. Είναι δύσκολο για αυτά. Δεν ξέρω πώς να τους το εξηγήσω».

Σχεδόν πάντα με ένα πλατύ χαμόγελο, μετέχει πλέον ενεργά σε εκδηλώσεις και ομάδες στήριξης γυναικών που υπήρξαν θύματα έμφυλης βίας.

Στις αρχές του έτους, σε μία ανέλπιστη εξέλιξη, έγινε συμπαρουσιάστρια σε ειδική εκπομπή στο δίκτυο Russia 1, στο πρώτο του είδους του τηλεοπτικό πρόγραμμα που, με τη συμμετοχή ειδικών, εστίασε σε ιστορίες κακοποιημένων γυναικών, στη στήριξή τους, καθώς και στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.

View this post on Instagram

A post shared by Наталья Родикова (@megarodikova)

Τον περασμένο Μάιο, ούσα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη στο τρίτο της παιδί, ήταν στο πρωτοσέλιδο του περιοδικού Domashny Ochag.

«Χρειαζόμαστε έναν νόμο για την ενδοοικογενειακή βία», ήταν το βασικό μήνημα.

«Θέλω να πω ότι η Μαργκαρίτα Γκράτσεβα είναι ένα τρομερά γενναίο κορίτσι», ανέφερε σε σχετική ανάρτησή της η αρχισυντάκτρια του περιοδικού, Νατάλια Ροντίκοβα.

«Όμως, ακόμη και οι πιο γενναίοι, αληθινοί μαχητές», συμπλήρωσε, «δεν πρέπει να μείνουν μόνοι»…