Στις 13 Μαΐου του 1990, λίγο πριν ξεκινήσει ο αγώνας της Ντιναμό Ζάγκρεμπ με τον Ερυθρό Αστέρα Βελιγραδίου, ξέσπασαν συγκρούσεις ανάμεσα στους κροάτες και σέρβους χούλιγκαν. Βλέποντας έναν γιουγκοσλάβο αστυνομικό να ξυλοκοπεί έναν οπαδό της Ντιναμό, ο αρχηγός της ομάδας Ζβόνιμιρ Μπόμπαν επενέβη και ξάπλωσε κάτω τον αστυνομικό με ένα αριστοτεχνικό χτύπημα βγαλμένο από εγχειρίδιο πολεμικών τεχνών. Για πολλούς τηλεθεατές, η κίνηση αυτή αποτέλεσε τη συμβολική έναρξη του πολέμου για την ανεξαρτησία της Κροατίας.

Μετά τον πόλεμο, ο Μπόμπαν έψαξε και βρήκε τον αστυνομικό για να συμφιλιωθούν και ανακάλυψε, προς μεγάλη του έκπληξη, ότι δεν ήταν Σέρβος, αλλά Μουσουλμάνος της Βοσνίας. Δεν μετανιώνει πάντως για την πράξη του. «Ηταν ένας αγώνας για ελευθερία κατά του καθεστώτος», λέει σε συνέντευξή του στους Financial Times. «Και το χτύπημα δεν ήταν εναντίον των Σέρβων, δεν ήταν εναντίον κανενός. Είναι σωστό να χτυπάς κάποιον; Ποτέ, αλλά κι εμένα με είχε χτυπήσει αρκετές φορές η αστυνομία».

Στο βιβλίο του «Ο πόλεμος του ποδοσφαίρου», ο πολωνός δημοσιογράφος Ρίσαρντ Καπουσίνσκι αναφέρεται στον πόλεμο μεταξύ Ονδούρας και Ελ Σαλβαδόρ που ξεκίνησε το 1969 από τα γήπεδα των δύο χωρών. Αλλά κι ο ουρουγουανός συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο γράφει στο «Ποδόσφαιρο στον ήλιο και στη σκιά» για το πώς αυτή η «λαμπρή παγανιστική λειτουργία» μπορεί να απελευθερώσει τα χειρότερα και τα καλύτερα ανθρώπινα ένστικτα.

Τα χειρότερα τα έχουμε δει πολλές φορές: στον φάκελο που δημοσιεύουν χθες ΤΑ ΝΕΑ παρουσιάζεται μια έρευνα που δείχνει ότι οι μη-λευκοί παίκτες παίζουν καλύτερο ποδόσφαιρο όταν δεν υπάρχουν θεατές – άρα και πιθανές ρατσιστικές κραυγές. Προχθές το βράδυ, όμως, είδαμε τα καλύτερα. Είδαμε ένα γήπεδο να παγώνει όταν ξαφνικά κατέρρευσε ο δανός ποδοσφαιριστής Κρίστιαν Ερικσεν, κι όλοι φοβήθηκαν το μοιραίο.

Είδαμε τους παίκτες της ομάδας του να σχηματίζουν ένα προστατευτικό τείχος γύρω του για να προστατεύσουν την ιδιωτικότητά του. Κι όταν ο διεθνής μέσος απομακρύνθηκε τελικά με ασθενοφόρο για το νοσοκομείο, είδαμε τη συγκλονιστική σκηνή με τους φινλανδούς φιλάθλους να φωνάζουν εν χορώ το μικρό όνομα του παίκτη και τους δανούς φιλάθλους να απαντούν με το επώνυμο. «Κρίστιαν», φώναζαν οι μεν, «Ερικσεν» απαντούσαν οι δε, και μετά ξεσπούσαν όλοι σε χειροκροτήματα, κι ήταν δύσκολο, πολύ δύσκολο, να αποφύγει κανείς μια αίσθηση ανατριχίλας.

Λίγα πράγματα μπορούν να χωρίσουν και να ενώσουν με τέτοια ένταση τους ανθρώπους όσο το ποδόσφαιρο. Οι οργανωτές του Euro 2020 τρέμουν, λέει, για το τι θα συμβεί αν κληρωθούν να παίξουν μαζί Ρωσία και Ουκρανία, επειδή η δεύτερη τόλμησε να περιλάβει στον χάρτη της την (παρανόμως προσαρτηθείσα από τη Μόσχα) Κριμαία. Κι αν οι παίκτες δώσουν με τη συμπεριφορά τους ένα μάθημα στους πολιτικούς;

Στους έλληνες ποδοσφαιριστές, πάλι, δεν θα δοθεί δυστυχώς τέτοια ευκαιρία.

Headlines