Η ανεκπλήρωτη δεκαετία

Η δεκαετία που ολοκληρώνεται σημαδεύτηκε από μία από τις πιο πυκνές ακολουθίες γεγονότων στη νεοελληνική ιστορία.

Στη διάρκειά της ζήσαμε την κατάρρευση ενός ολόκληρου «αναπτυξιακού υποδείγματος», την απόφαση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να χρησιμοποιήσουν την Ελλάδα ως πειραματικό πεδίο για μια τεράστια επιχείρηση νεοφιλελεύθερης «κοινωνικής μηχανικής», μια κοινωνική έκρηξη με εξεγερσιακά χαρακτηριστικά που οδήγησε σε μια πολιτική κρίση χωρίς προηγούμενο, την κατάρρευση του κόμματος που κατεξοχήν σφράγισε τη μεταπολίτευση και την εκτίναξη μιας εκδοχής αριστεράς στην εξουσία, την πρωτοφανή ανυπακοή του δημοψηφίσματος, τη μεγαλύτερη διάψευση στην ιστορία της ελληνικής Αριστεράς (και μάλιστα με όρους συνθηκολόγησης και όχι ήττας) και τελικά την επιστροφή σε μια «κανονικότητα» που θα μπορούσε να οριστεί και ως αβέβαιη συστημική παλινόρθωση.

Ομως, οι πληγές παραμένουν ανεπούλωτες. Τις βλέπεις στη φυγή (χωρίς επιστροφή…) χιλιάδων νέων στο εξωτερικό, στο κουρασμένο βλέμμα ανθρώπων που δουλεύουν πολύ περισσότερο για πολύ λιγότερα, στις μειωμένες προσδοκίες που δύσκολα συγκαλύπτονται πίσω από τον πληθωρισμό χαμόγελων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στους υποτονικούς ρυθμούς ανάπτυξης, στον φετιχισμό των «επενδύσεων» ακόμη και εάν σημαίνουν καταστροφή του περιβάλλοντος ή της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην επιστροφή της βαναυσότητας προς τον αδύναμο, τον πρόσφυγα, τον μετανάστη.

Για αρκετούς το τέλος της δεκαετίας είναι και το τέλος μιας περιπέτειας που επιστρέφει τη χώρα στην οικονομική και κοινωνική ορθοφροσύνη. Συχνά αυτό συνοδεύεται από την εκτίμηση ότι η επιστροφή θα μπορούσε να είχε λάβει χώρα νωρίτερα.

Ομως, παραβλέπουν το βάθος της σύγκρουσης που έγινε στην ελληνική κοινωνία, σύγκρουσης όχι ανάμεσα σε πολιτικούς πόλους (αυτοί άλλωστε – ανεξαρτήτως ρητορικών αντιπαραθέσεων – στα ουσιώδη συμφωνούν εδώ και αρκετά χρόνια) αλλά ανάμεσα σε διαφορετικές εκδοχές για το μέλλον της.

Η αγωνία που αναδύθηκε εντός αυτής της περιπέτειας, αγωνία για μια άλλη ιστορική προοπτική με κέντρο τις ανάγκες των πολλών και τη συλλογική τους αξιοπρέπεια, δεν ήταν συλλογική αυταπάτη, αλλά το ανεκπλήρωτο αίτημα που ορίζει την κληρονομιά της δεκαετίας.