• Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τονικό σημάδι.
  • Θεωρούνται μονοσύλλαβοι και μένουν άτονοι οι συνιζημένοι τύποι (συνίζηση ονομάζεται η συμπροφορά σε μία συλλαβή δύο συνεχόμενων φωνηεντικών φθόγγων): μια (αλλά και μία), δυο (αλλά και δύο), για, γεια, πια, πιο, ποιος – ποια – ποιο, γιος, νιος, βιος (αλλά και βίος), πιω.
  • Μια μονοσύλλαβη προστακτική, ακόμη κι όταν ακολουθείται από δύο εγκλιτικές λέξεις (εγκλιτική λέξη ή εγκλιτικό ονομάζεται μια μονοσύλλαβη λέξη που προφέρεται στενά ενωμένη με την προηγούμενή της, που σχηματίζει ενιαία τονική ενότητα με αυτήν), δεν παίρνει τονικό σημάδι: πες μου το, βρες του τα.
  • Τονικό σημάδι παίρνει μια λέξη που παρουσιάζεται ως μονοσύλλαβη ύστερα από έκθλιψη (αποβολή του τελικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η επόμενη αρχίζει από φωνήεν) ή αποκοπή (αποβολή του τελικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η επόμενη αρχίζει από σύμφωνο): ούτ’ αυτός, είν’ ανάγκη, μήτ’ εσύ, κόψ’ τον, φέρ’ το, άσ’ τον.
  • Ένας ρηματικός τύπος που έχει χάσει το τονισμένο φωνήεν από αφαίρεση (αποβολή του αρχικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η προηγούμενη τελειώνει σε φωνήεν) δεν ανεβάζει το τονικό σημάδι στην προηγούμενη λέξη: θα ’θελα, μου ’πε, μου ’φερε, να ’λεγε.
  • Ο τόνος των εγκλιτικών λέξεων είτε μεταφέρεται στη λήγουσα της προηγούμενης λέξης όταν αυτή είναι προπαροξύτονη, είτε μεταφέρεται στην προηγούμενη λέξη όταν είναι κι αυτή εγκλιτική και η πριν από αυτήν είναι παροξύτονη προστακτική, είτε αποβάλλεται όταν η προηγούμενη λέξη είναι οξύτονη ή παροξύτονη: ο προϊστάμενός μας, χάρισμά σου, άφησέ του το, φέρε μού το, δώσε τής τα, δείξε τούς τα, η χαρά σου, τα δώρα του.

Κανόνες τονισμού: πότε και πού πρέπει να βάζουμε τόνο (Μέρος Α’)

Headlines