Οι σκηνοθέτες που μιλούν «έξω από τα δόντια»

«Πρώτη διδάξασα» η Λένα Κιτσοπούλου, που εμφανίστηκε με σαφή διάθεση χλευασμού και κριτικής στο θεατρικό σανίδι. Εκφράσεις που δεν φιλτράρονται και λέξεις που ξεμπροστιάζουν απεχθή κοινωνικά φαινόμενα, έδωσαν το «παρών» στις παραστάσεις της.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Κοκκινοσκουφίτσα – Το Πρώτο Αίμα», με το έργο να αποτελεί αιρετική «ανάγνωση» του κλασικού ομώνυμου παραμυθιού. Σατίρισε τα παραμύθια, την ευγένεια και τα όνειρα, συμβαδίζοντας απόλυτα με τη σκληρότητα, τον πόνο, το μίσος και τις ρατσιστικές αντιλήψεις. Το γνωστό μότο των παραμυθιών «θα ζήσουμε εμείς καλά και εσείς καλύτερα» καταρρίφθηκε μέσα από την παράσταση, στο τέλος της οποίας οι χαρακτήρες πέθαναν και δεν σηκώθηκαν καν για να χειροκροτηθούν από το κοινό.

Από την τολμηρή ματιά της Κιτσοπούλου δεν ξέφυγε ούτε ο «Ματωμένος γάμος» του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα. Μεταμοντέρνα στοιχεία, επιθετική αποδόμηση, κριτική στην κοινωνική υποκρισία και στα κλειστά συστήματα της επαρχίας (σύνηθες σκηνοθετικό γνώρισμα της Κιτσοπούλου) έκαναν την εμφάνισή τους στη σκηνή.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Παντελής Δεντάκης, καταπιάστηκε με το έργο «Ο Μουνής» της Λένας Κιτσοπούλου. Πρόκειται για μια παράσταση – «κραυγή» ενάντια στη βία, που έχουν υποστεί και υφίστανται γυναίκες της ελληνικής επαρχίας. Με κυνισμό κατέβασε την «κουρτίνα» της υποκρισίας και ανέβασε στο σανίδι την ενδοοικογενειακή βία και τα στερεότυπα που «σφυροκοπούν» την κοινωνία.

Όπως είχε πει ο ίδιος ο σκηνοθέτης σε συνέντευξή του στο in.gr: «Η βία που ασκείται στην Ελλάδα είναι ισχυρότερη από εκείνη στον ‘’Μουνή’’».

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός που σκηνοθέτησε τον Φάουστ του Γκάιτε , «βάφτισε» το κλασικό σύγχρονο. Συνδύασε τη μυσταγωγία με το γυμνό, τη βία με τον παράδεισο, τη θρησκεία με την κόλαση με μοντέρνες πινελιές, κινήσεις και ήχους.

Σε μια τετράωρη παράσταση, οι θεματικές ενότητες εναλλάσσονταν με καινοτομίες. Μια κόκκινη μπάλα να αιωρείται στη σκηνή, μοντέρνες χορευτικές κινήσεις και ποιοτικός λόγος, ήταν ένα από τα αντιθετικά ζεύγη στην παράσταση.

Από την πλευρά του, ο Έκτορας Λυγίζος είναι ένας νέος σκηνοθέτης στο χώρο του θεάτρου που πορεύεται με ομάδες νέων ηθοποιών, ενώ έχει μια ασυνήθιστη σκηνοθετική ματιά. Μετά το «Room Service» που ανέβηκε το χειμώνα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, καταπιάστηκε με τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου.

Βασικό του «όπλο», η διαφορετική ανάγνωση των πραγμάτων. Στην αρχαία τραγωδία καταφέρνει να δίνει μια ανατρεπτική υπόσταση και να «χρωματίζει» με δικά του στοιχεία κλασικούς ρόλους, ενώ στην κωμωδία μια ασυνήθιστη σπιρτάδα και ταχύτητα.

Ο Θέμελης Γλυνάτσης ανέβασε με επιτυχία, πριν από μερικούς μήνες, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, την παράσταση «Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους». Το εκκεντρικό στοιχείο ήταν το κεντρικό πρόσωπο, ο «κύριος Πουτάνα», ο οποίος ήταν ο ακροατής τραγικών περιστατικών.

Περιστατικών που αφορούσαν πνιγμούς αφρικανών μεταναστών στην προσπάθειά τους να περάσουν στα νότια της Ιβηρικής.

Οι άνθρωποι -όπως και στον «Ρινόκερο» του Ιονέσκο- παρομοιάστηκαν με ζώα, ενώ τονίστηκε η τυφλή πορεία που χαράσσει η απολυταρχική τακτική. Μια τακτική που όπως φαίνεται μέσα από την παράσταση απειλεί να αφανίσει το ανθρώπινο είδος.

Η ιδιαιτερότητα της παράστασης έγκειται και στον σπαρακτικό μονόλογο που απαγγέλλεται, κάνοντας δυσδιάκριτη τη διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στο ζώο.

Ελισάβετ Σταμοπούλου