Στο βιβλίο του «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» ο γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί εξετάζει το θέμα των οικονομικών ανισοτήτων. Παρατηρεί ότι το χάσμα πλουσίων – φτωχών έχει επιστρέψει στα επίπεδα που ήταν την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, δηλαδή σε μια εμφανώς πιο ταξική εποχή. Η τάση αυτή, επισημαίνει, θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε μια κοινωνική έκρηξη, οι συνέπειες της οποίας μπορεί να είναι ανυπολόγιστες.

Οι εκτιμήσεις του έχουν προκαλέσει διαμάχη: οι Financial Times τον επικρίνουν, ο Π.Κρούγκμαν τον υποστηρίζει και ο Economist επιχειρεί μια ψύχραιμη προσέγγιση…

Όπως σημειώνει η εφημερίδα Τα Νέα, ο Τομά Πικετί κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα μελετώντας εξονυχιστικά πλήθος στατιστικών στοιχείων των τελευταίων δύο αιώνων. Η έκδοση του βιβλίου με τον τίτλο που παραπέμπει προβοκατόρικα στον Μαρξ αποτέλεσε εκδοτικό γεγονός όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και στον αγγλοσαξονικό κόσμο.

Ο συγγραφέας του απέκτησε το στάτους ενός σταρ και απέσπασε τα εγκωμιαστικά σχόλια επιφανών συναδέλφων του, μεταξύ των οποίων ο Πολ Κρούγκμαν. «Κι άλλα βιβλία που έχουν ως θέμα την οικονομία έγιναν μπεστ-σέλερ. Όμως το βιβλίο του Τομά Πικετί αλλάζει τον τρόπο που μελετάμε την οικονομική επιστήμη κι επιπλέον τρομοκρατεί τους συντηρητικούς» είχε γράψει στη στήλη του στους New York Times ο νομπελίστας αμερικανός οικονομολόγος.

Ο 43χρονος Πικετί απολάμβανε απερίσπαστος τη δόξα του μέχρι την περασμένη Παρασκευή. Γιατί εκείνη την ημέρα ήρθε ένα δημοσίευμα των Financial Times να ρίξει τον σπόρο της αμφιβολίας σχετικά με την επιστημονική επάρκεια της μελέτης. Το άρθρο υπέγραφε ο οικονομικός συντάκτης Κρις Τζάιλς, ο οποίος υποστήριζε ότι ο Πικετί είχε χρησιμοποιήσει λανθασμένα ή ανυπόστατα δεδομένα.

Στην ουσία, αμφισβήτησε τη μέθοδο κι επομένως την ογκωδέστατη μελέτη, η οποία επιπλέον είχε χαιρετιστεί ως η πιο σημαντική των τελευταίων δεκαετιών. Η πρώτη αντίδραση του Πικετί στην αιφνιδιαστική επίθεση ήταν μάλλον αμυντική: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα ιστορικά δεδομένα που χρησιμοποιώ χρήζουν βελτίωσης» δήλωσε, ενώ διαβεβαίωσε ότι θα διορθωθούν στο μέλλον.

Όπως σημειώνουν Τα Νέα, όσο περνούν οι μέρες ανεβαίνουν και οι τόνοι: Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Πικετί ξιφούλκησε κατά της εφημερίδας φτάνοντας στο σημείο να την χαρακτηρίσει γελοία. Κι αυτό γιατί «ακόμη κι αν υπάρχουν κάποια λάθη, το τελικό συμπέρασμα δεν αλλάζει».

Σύμφωνα με τον Πικετί και άλλες μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η οικονομική ανισότητα έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Κανένας, επομένως, δεν μπορεί να αμφισβητήσει αυτό το γεγονός, είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί με τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε.

Ο Πολ Κρούγκμαν στάθηκε στο πλευρό του: «Έχει κάνει λάθος ο Πικετί;» είναι το ερώτημα που έθεσε σε νέο του άρθρο για να δώσει τελικά αρνητική απάντηση. Αλλοι οικονομολόγοι, λιγότερο επιφανείς, συντάχθηκαν με τους Financial Times εξαπολύοντας μύδρους κατά του Πικετί.

Αν σε αυτήν την ιδιότυπη μονομαχία θα μπορούσε να ανατεθεί σε κάποιον ο ρόλος του διαιτητή, αυτός είναι ο Economist. Το βρετανικό περιοδικό είναι γνωστό ως η βίβλος του φιλελευθερισμού, αλλά αυτό δεν το εμπόδισε να προχωρήσει σε μια ψύχραιμη αποτίμηση.

Οι συντάκτες του έθεσαν τέσσερα ερωτήματα πρακτικής φύσεως. Πρώτον, ποια δεδομένα είναι λανθασμένα; Δεύτερον, με ποιον τρόπο χρησιμοποιήθηκαν; Τρίτον, πώς επηρέασαν αυτά τα δεδομένα τα συμπεράσματα σε καθένα από τα κεφάλαια του βιβλίου; Και, τέταρτον, πώς επηρέασαν αυτά τα δεδομένα το τελικό συμπέρασμα του βιβλίου;

Οι απαντήσεις του Economist δικαιώνουν τον Πικετί: ο γάλλος οικονομολόγος περιγράφει την πραγματική διάσταση του προβλήματος.

*Το «Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τις εκδόσεις Πόλις.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Ειδήσεις Σήμερα: