Η οικονομική κρίση του 2008 και η ύφεση που ακολούθησε αύξησαν δραματικά την αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές απασχόλησης – και κατέστησαν πιο πολύτιμη τη σωστή ενημέρωση των πολιτών για τις μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας. Οι προγνώσεις δεξιοτήτων του Cedefop για το 2010 παρέχουν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία όσον αφορά τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, καθώς η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει από την οικονομική κρίση του 2008 και την ύφεση που ακολούθησε.

Αν και η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, με κινητήρια δύναμη τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, είναι ικανοποιητική, η άποψη που επικρατεί είναι ότι η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας παρατεταμένης περιόδου υποτονικής ανάπτυξης. Η πρόγνωση του Cedefop το 2010 ήταν ότι η ύφεση θα μείωνε την απασχόληση στην Ευρώπη το 2010 περίπου κατά 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε σύγκριση με την κατάσταση που θα επικρατούσε εάν δεν είχε συμβεί η κρίση. Ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας έχασαν εξαιτίας της ύφεσης περισσότερες θέσεις εργασίας από τις αναμενόμενες. Η απασχόληση σε αυτούς τους τομείς εξακολουθεί να εμφανίζει μείωση παρά την ανάκαμψη της ζήτησης των αγαθών που παράγουν. Οι κλάδοι του πρωτογενούς τομέα αναμένεται να απολέσουν 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ως το 2020, πολλές μάλιστα στον τομέα της γεωργίας, η οποία παραμένει σημαντική πηγή θέσεων εργασίας σε ορισμένες χώρες και περιφέρειες. Η μεταποίηση δέχθηκε μικρότερο πλήγμα (1,5 εκατομμύρια μέχρι το 2020) τονίζοντας το σημαντικό της ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία. Από την άλλη, σημαντικές αυξήσεις αναμένονται στους τομείς της διανομής και των μεταφορών (συμπεριλαμβανομένων ξενοδοχείων και εστιατορίων). Πολύ πιο συντηρητικές είναι οι εκτιμήσεις για τις αυξήσεις στις υπηρεσίες εκτός αγοράς (το κόστος των οποίων επιδοτείται και οι οποίες παρέχονται κατά κύριο λόγο από τον δημόσιο τομέα ή από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα), οι οποίες θα δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα από τις περικοπές των δημόσιων δαπανών.

Τα μεταβαλλόμενα μοντέλα απασχόλησης στους επιμέρους κλάδους είναι φυσικό να επηρεάζουν τα μοντέλα απασχόλησης για συγκεκριμένα επαγγέλματα, καθώς και τα επίπεδα των προσόντων που απαιτούνται. Οι περισσότερες προβλεπόμενες αυξήσεις των θέσεων απασχόλησης θα αφορούν στελέχη επιχειρήσεων, επαγγελματίες και τεχνικούς βοηθούς.

Περίπου 8 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν σε αυτές τις ειδικότητες έως το 2020. Αναμένονται επίσης σημαντικές αυξήσεις, που θα ανέρχονται στα 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας περίπου, σε άλλες ειδικότητες του τομέα των υπηρεσιών, και κυρίως στις πωλήσεις, την ασφάλεια, την καθαριότητα, την τροφοδοσία (catering) και τη φροντίδα προσώπων. Περίπου 5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας αναμένεται ότι θα χαθούν στις κατηγορίες των ειδικευμένων χειρωνακτών και των υπαλλήλων γραφείου.

Αν και θα υπάρχουν περισσότερες θέσεις εργασίας για ορισμένα επαγγέλματα και λιγότερες για άλλα, κενές θέσεις εργασίας θα υπάρχουν για όλα τα είδη επαγγελμάτων από τώρα και έως το 2020. Αυτό θα είναι απόρροια αφενός της ζήτησης εργασίας που υπαγορεύεται από την πορεία μιας δραστηριότητας (καθαρές αυξήσεις ή μειώσεις στην απασχόληση ανά επάγγελμα) και αφετέρου της ζήτησης που απορρέει από την ανάγκη αντικατάστασης των εργαζομένων (θέσεις εργασίας που προκύπτουν όταν κάποιος αλλάζει θέση εργασίας ή αποχωρεί από την αγορά εργασίας). Ο αριθμός των θέσεων εργασίας που θα προκύψουν από τη ζήτηση λόγω αντικατάστασης θα είναι πολύ υψηλότερος από αυτές που θα δημιουργηθούν λόγω της άνθισης κάποιας δραστηριότητας

Η μετανάστευση, τόσο εντός της ΕΕ όσο και από τρίτες χώρες προς αυτήν και αντίστροφα, αναμένεται ότι θα επηρεάζει ολοένα και περισσότερο το μέγεθος και τη σύνθεση του ενεργού πληθυσμού στα κράτη-μέλη και θα έχει αισθητό αντίκτυπο στην προσφορά και τη ζήτηση δεξιοτήτων.

Η μετανάστευση μπορεί να επηρεάσει το απόθεμα δεξιοτήτων μιας χώρας με πολλούς τρόπους, ανάλογα με διάφορες παραμέτρους:

  • αν τα προσόντα που κατέχουν οι μετανάστες και τα οποία αποκτήθηκαν στη χώρα προέλευσής τους υποβαθμίζονται στη νέα χώρα διαμονής τους
  • αν τα προβλήματα στην επίσημη αναγνώριση και των προσόντων θέτουν εμπόδια στη μετανάστευση
  • αν η μετανάστευση προκαλεί ελλείψεις στην προσφορά εργασίας υψηλής εξειδίκευσης στις χώρες προέλευσης
  • αν η μετανάστευση δημιουργεί αναντιστοιχίες δεξιοτήτων στις χώρες υποδοχής.

Παρόλο που δεν αποκλείεται να προκύψουν και άλλα συμπεράσματα από περαιτέρω αναλύσεις, τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι καμία από αυτές τις τέσσερις παραμέτρους δεν επηρεάζει αποφασιστικά το μίγμα δεξιοτήτων μιας χώρας. Μακροπρόθεσμα, οι μετανάστες με υψηλά προσόντα πετυχαίνουν την πλήρη αναγνώρισή τους στη χώρα υποδοχής τους, αλλά η διαδικασία μπορεί να είναι χρονοβόρα. Τα προβλήματα στην επίσημη αναγνώριση των προσόντων δεν θεωρούνται γενικά εμπόδιο στη μετανάστευση. Η Ε.Ε. καταβάλλει προσπάθειες ώστε να μειωθούν αυτά τα εμπόδια στην κινητικότητα για τη μάθηση και την εργασία. Ωστόσο, οι μετανάστες μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πράξη, ιδίως αν προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε. Δεν φαίνεται να υπάρχει σοβαρός αρνητικός αντίκτυπος στην προσφορά εργασίας υψηλής εξειδίκευσης στις χώρες προέλευσης και ταυτόχρονα η εισροή μεταναστών δεν φαίνεται να οδηγεί σε αναντιστοιχίες δεξιοτήτων στις χώρες υποδοχής. Τα αποτελέσματα για επιλεγμένες χώρες δείχνουν ότι η μετανάστευση εν γένει βελτιώνει το επίπεδο προσόντων του ενεργού πληθυσμού αν και σε μικρό μόνο βαθμό.


Σενάρια πολιτικής
Παράλληλα με τη βασική πρόβλεψη του 2011, εκπονήθηκαν επίσης τέσσερα σενάρια για να εξεταστεί ο πιθανός αντίκτυπος στην οικονομία και την απασχόληση των κάτωθι παραγόντων:

  • δημοσιονομική λιτότητα: δημοσιονομικές πολιτικές που έχουν ήδη ανακοινωθεί από τις κυβερνήσεις
  • οικονομική αβεβαιότητα: μείωση των επενδύσεων λόγω της ευρείας αβεβαιότητας σχετικά με τις αποδόσεις στην Ε.Ε. ως σύνολο· και μείωση της αξίας του ευρώ
  • ηλικία συνταξιοδότησης: υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού και των κυβερνητικών πολιτικών για την ηλικία συνταξιοδότησης, γήρανση πληθυσμού, υγεία και συντάξεις: αύξηση των κρατικών δαπανών για την υγεία και τις συντάξεις λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Η απασχόληση σε τομείς που παράγουν επενδυτικά αγαθά είναι η πλέον ευάλωτη στα γενικευμένα οικονομικά σοκ, κυρίως διότι η επένδυση είναι η πλέον ευμετάβλητη συνιστώσα του ΑΕΠ. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις από την άποψη των δεξιοτήτων καθώς συχνά οι τομείς αυτοί, π.χ. μηχανοτεχνία, κατασκευή οχημάτων και ο κατασκευαστικός κλάδος απαιτούν πολύ συγκεκριμένες δεξιότητες.

Σε όλη τη διάρκεια της ύφεσης η απασχόληση στον δημόσιο τομέα έμεινε σε μεγάλο βαθμό στο απυρόβλητο στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, αν και υπήρξαν εξαιρέσεις. Τώρα φαίνεται να είναι πολύ πιο ευάλωτη λόγω των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες. Η μόνη εξαίρεση είναι η απασχόληση στον τομέα της υγείας, η οποία, ιδίως μακροπρόθεσμα, αναμένεται ότι θα αυξηθεί με ρυθμούς άνω του μέσου όρου λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας.

Τα περισσότερα σενάρια περιλαμβάνουν απώλειες θέσεων εργασίας σε ορισμένους τομείς. Οι εργαζόμενοι θα χρειαστεί να μετακινηθούν σε άλλους τομείς ή να εγκαταλείψουν την αγορά εργασίας. Στο σενάριο της γήρανσης, της υγείας και των συντάξεων, οι αυξήσεις της απασχόλησης προέρχονται κυρίως από την προσέλκυση εργαζομένων από άλλους κλάδους.

Τα σενάρια δεν περιλαμβάνουν ισχυρό αντίκτυπο στο μέγεθος του εργατικού δυναμικού, με εξαίρεση το σενάριο που αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης. Βραχυπρόθεσμα, ένα γηραιότερο και μεγαλύτερο σε μέγεθος εργατικό δυναμικό είναι πιθανόν να οδηγήσει σε υψηλότερη ανεργία, αλλά, αν οι αγορές εργασίας προσαρμοστούν, τα μακροπρόθεσμα οικονομικά αποτελέσματα θα είναι τελικά πιο θετικά.

Το βασικό μήνυμα από τα αποτελέσματα των σεναρίων είναι ότι βραχυπρόθεσμα η Ευρώπη αναμένεται να γνωρίσει αρκετά σημαντικές μειώσεις στην απασχόληση. Δεν είναι βέβαιο αν ο αντίκτυπος της ύφεσης στις αγορές εργασίας έχει πλέον λήξει, ούτε ποια θα είναι τα αποτελέσματα των μέτρων λιτότητας που έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις.

Οι προοπτικές είναι καλύτερες στη μακροπρόθεσμη κλίμακα αλλά απαιτούνται πολιτικές που θα καταστήσουν ευκολότερη τη μετακίνηση των εργαζομένων από τον έναν κλάδο στον άλλο. Οι μισθοί πρέπει να προσαρμόζονται με ευελιξία και απαιτείται επίσης κατάλληλη επανακατάρτιση, ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετακίνηση. Οι προγνώσεις θεωρούν δεδομένο ότι αυτές οι προϋποθέσεις θα εκπληρωθούν. Σε αντίθετη περίπτωση, τα αποτελέσματα όσον αφορά την απασχόληση και τις δεξιότητες θα είναι πολύ πιο αρνητικά από ό,τι παρουσιάστηκε παραπάνω.

in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: