Κανκούν: ο ασθενής-κλίμα εμφάνισε σημεία ζωής

του Αχιλλέα Πληθάρα, υπεύθυνου εκστρατειών πολιτικής, WWF Ελλάς

Το WWF Ελλάς από την πρώτη μέρα των διαπραγματεύσεων στο Κανκούν δημιούργησε ένα ιστολόγιο, στο οποίο φιλοξενούσε νέα και πληροφορίες για την εξέλιξη των συζητήσεων στο διάσημο τουριστικό θέρετρο του Μεξικού. Για σχεδόν 14 μέρες, ελάχιστες ήταν οι θετικές αναφορές. Το κλίμα που είχε διαμορφωθεί στο Κανκούν ήταν άκρως δυσάρεστο ˙ η πλήρης και οριστική κατάρρευση των συζητήσεων δεν φάνταζε πλέον σαν μια μακρινή πιθανότητα.

Ξαφνικά ακριβώς στο παρά πέντε, η κυβέρνηση του Μεξικού επιδεικνύοντας εξαιρετικά ανακλαστικά, κατάφερε να επιτευχθεί συμφωνία σε επιμέρους ζητήματα και να ληφθούν μερικές σημαντικές αποφάσεις, που δεν λύνουν τους γρίφους για την επίτευξη μιας καλής και νομικά δεσμευτικής συμφωνίας, αλλά τουλάχιστον ανοίγουν και πάλι το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση.

Συνοπτικά και για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση, ο ασθενής κλίμα βρίσκονταν σε άσχημη κατάσταση. Μετά την Κοπεγχάγη -και την περσινή διάσκεψη που έλαβε χώρα εκεί- ο ασθενής έπεσε σε κώμα (δείτε τα σχόλια του WWF Ελλάς για την απογοητευτική περσινή διάσκεψη), αλλά ευτυχώς στο Κανκούν άρχισε να δείχνει κάποια σημάδια ανάκαμψης, χωρίς όμως να έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο.

Τι συμφωνήθηκε στο Κανκούν

Στο Κανκούν, οι κυβερνήσεις των κρατών που μετείχαν στη διάσκεψη του ΟΗΕ έδωσαν το φιλί της ζωής στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, προχωρώντας σε μια σειρά δεσμεύσεων για την πρόοδο των συζητήσεων. Οι κυβερνήσεις συμφώνησαν σε μια σειρά αποφάσεων που θα αποτελέσουν το υπόβαθρο για την επίτευξη μιας τελικής συμφωνίας στη διάσκεψη που θα πραγματοποιηθεί του χρόνου, στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής.

Ένα από τα κομβικά σημεία στις συζητήσεις ήταν η επέκταση ή όχι της ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο, το οποίο αφορά την μείωση των εκπομπών από τις ανεπτυγμένες χώρες το διάστημα 2008-2012. Οι αναπτυσσόμενες χώρες θεωρούν την συνέχιση του Πρωτόκολλο του Κιότο ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάληψη δεσμεύσεων από αυτές, τη στιγμή που μερικές χώρες που μετέχουν στο Κιότο (Ιαπωνία, Ρωσία, Καναδάς) δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο. Όμως κακά τα ψέματα, παγκόσμια συμφωνία χωρίς επέκταση του Κιότο δύσκολα θα υπάρξει. Αυτό φαίνεται πως έγινε κατανοητό από την Μεξικανική προεδρία της διάσκεψης και τις αντιπροσωπείες των κρατών, και έτσι στο Κανκούν, αν και δεν κατέστη δυνατό να συμφωνηθεί η επέκταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, μπήκαν οι βάσεις να συζητηθεί κάτι τέτοιο στο Ντέρμπαν.

Οι συζητήσεις στο Κανκούν κατέληξαν επίσης στο θετικό συμπέρασμα πως οι χώρες που μετέχουν στο Κιότο πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 25-40% έως το 2020. Κατέληξαν επίσης σε συμφωνία περί της ανάγκης για μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών από όλες τις χώρες, έτσι ώστε να διασφαλιστεί πως η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας δεν θα ξεπεράσει τους 2ο C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Πρόοδος επιτεύχθηκε και σε μια σειρά από άλλα κρίσιμα ζητήματα, όπως για παράδειγμα η δημιουργία κανόνων για την μέτρηση, επαλήθευση και δημοσιοποίηση των προσπαθειών μείωσης των εκπομπών από όλα τα κράτη. Επίσης, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν στην δημιουργία μιας επιτροπής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αν και δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη η μεθοδολογία για τον ορισμό και μέτρηση της ευπάθειας των κρατών και των απωλειών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Ακόμα, οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου «πράσινου ταμείου», αλλά τώρα προκύπτει η ανάγκη να εντοπίσουν καινοτόμες πηγές χρηματοδότησης του ταμείου (πχ επιβολή φόρου στη ναυτιλία και την αεροπορία, τους δυο τομείς δηλαδή για τους οποίους δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο αν και ευθύνονται για το 8% των παγκόσμιων εκπομπών).

Επιπλέον, η απόφαση που λήφθηκε για το περιορισμό της αποδάσωσης, γνωστό ως REDD+, δεν περιλαμβάνει τίποτα από αυτά που ελπίσαμε, αλλά τουλάχιστον ανοίγει το δρόμο για περαιτέρω πρόοδο στη μάχη αντιμετώπισης της αποψίλωσης των δασών.

Τέλος θα πρέπει επίσης να γίνει μνεία στο γεγονός πως παρά την κριτική που έχουν δεχθεί τα Ηνωμένα Έθνη και παρά την προσπάθεια ορισμένων μεγάλων κρατών να μεταθέσουν την ευθύνη των αποφάσεων για το κλίμα σε ένα κλειστό γκρουπ χωρών όπως το G8 ή το G20, μέσα από το Κανκούν επιβεβαιώθηκε η ανάγκη και η σημασία να παραμείνουν οι κλιματικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και της Σύμβασης-Πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή.

Τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα

Όλα όσα συμφωνήθηκαν στο Κανκούν αποτελούν απλά και μόνο το κέλυφος μέσα στο οποίο μπορεί να ανθίσουν οι προοπτικές για μια καλή συμφωνία, του χρόνου, στο Ντέρμπαν. Οι μεγάλες πολιτικές προκλήσεις παραμένουν ανοιχτές και δυστυχώς δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια του χρόνου. Γνωρίζοντας ότι το Κιότο εκπνέει σε 2 χρόνια από τώρα, είναι επιτακτική η ανάγκη για επίτευξη μιας οριστικής συμφωνίας για την μείωση των εκπομπών, του χρόνου στο Ντέρμπαν. Μόνο έτσι θα υπάρξει ομαλή μετάβαση σε ένα νέο παγκόσμιο και δεσμευτικό καθεστώς για τον περιορισμό των αερίων θερμοκηπίου την περίοδο 2013-2020. Αν δεν υπάρξει συμφωνία στο Ντέρμπαν ελλοχεύει ο κίνδυνος να φτάσουμε στην 1/1/2013 χωρίς κανένα διεθνές νομικό καθεστώς για την μείωση των εκπομπών, χωρίς καμιά απαίτηση για τα κράτη να εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της ήδη επελαύνουσας αλλαγής του κλίματος.

Ας μην γελιόμαστε! Η συμφωνία στο Κανκούν δεν σημαίνει αναγκαστικά μια καλή συμφωνία για το κλίμα και το μέλλον του πλανήτη. Από σήμερα όλες οι κυβερνήσεις πρέπει με πνεύμα καλής διάθεσης να επιδιώξουν την άμβλυνση των αντιθέσεων και την ανάληψη γενναίων πρωτοβουλιών. Του χρόνου οι ηγέτες του κόσμου πρέπει να συμφωνήσουν σε: α) φιλόδοξη μείωση των εκπομπών από τα ανεπτυγμένα κράτη, β) σε ανάληψη ουσιαστικών προσπαθειών από τα αναπτυσσόμενα κράτη, προσπάθειες που θα είναι δημοσιοποιήσιμες και θα μπορούν να επαληθευθούν από ανεξάρτητους φορείς, γ) να κλείσουν μερικά κενά στο σύστημα, όπως για παράδειγμα η αποφυγή ειδικής μεταχείρισης για τις πρώην ανατολικές χώρες ή η συμπερίληψη των τομέων της ναυτιλίας και της αεροπορίας στις δράσεις μείωσης των εκπομπών, δ) η ολοκλήρωση του «πράσινου ταμείου» που θα διέπεται από πλήρη διαφάνεια και θα αξιοποιήσει νέες πηγές χρηματοδότησης ώστε κάθε χρόνο να εκταμιεύει τουλάχιστον 100 δις $ για τις φτωχές και ευάλωτες χώρες, ε) οριστικοποίηση των μέτρων και των μηχανισμών για την αποτροπή της αποψίλωσης των τροπικών δασών, στ) την ολοκλήρωση ενός πλαισίου δράσης για την προσαρμογή των κρατών και των οικοσυστημάτων στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ζ) ένα φιλόδοξο νομικό υπόβαθρο συμφωνίας.

Για το WWF Ελλάς, αλλά και για τους συνειδητοποιημένους πολίτες του κόσμου, μια μάχη –η μάχη του Κανκούν- έφτασε στο τέλος της. Προετοιμαζόμαστε από σήμερα κιόλας για την κρίσιμη μάχη του Ντέρμπαν, που μπορεί να κρίνει τον πόλεμο κατά της κλιματικής αλλαγής! Δεν ζητάμε τίποτα άλλο από μια καλή, φιλόδοξη, δίκαια και νομικά δεσμευτική συμφωνία, που θα σέβεται τα ευρήματα της επιστημονικής κοινότητας και θα διέπεται από διαφάνεια σε όλες τις λειτουργίες.

in.gr