Σεξουαλική παρενόχληση: Σπάστε τη σιωπή

Πολλά άτομα έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό τους χώρο ή στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, αλλά λίγα είναι αυτά που έχουν προβει σε καταγγελία. Ο φόβος του στιγματισμού του θύματος, της απόλυσης ή η ανεπάρκεια στοιχείων για την απόδειξη της αλήθειας κρατούν τα στόματα κλειστά. Η σιωπή όμως δεν αποτελεί λύση. Αντιθέτως, διαινωνίζει το πρόβλημα και ενδυναμώνει τους θύτες.

Τι ακριβώς είναι;

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές του τι ακριβώς αποτελεί σεξουαλική παρενόχληση, με συμπεριφορές που περιλαμβάνουν από σεξουαλικά υπονούμενα μέχρι τη σεξουαλική επίθεση.

Η συμπεριφορά παρενόχληση μπορεί να είναι λεκτική, (χυδαία γλώσσα, ερωτήσεις και σχόλια σχετικά με τη σεξουαλική ζωή ενός ατόμου, πειράγματα επειδή κάποιος είναι ελκυστικός ή επειδή δεν είναι ελκυστικός), μπορεί να είναι φυσική (τρίψιμο σώμα με σώμα, ακατάλληλα αγγίγματα, σεξουαλική επίθεση), οπτική (πορνογραφικό υλικό), ή μπορεί ν’ αποτελείται από λάγνες χειρονομίες και βλέμματα.

Σύμφωνα με τον αμερικανικό ορισμό της έννοιας, η σεξουαλική παρενόχληση είναι η σεξουαλική προσοχή που δίνει ένα άτομο -το οποίο ξέρει ή λογικά πρέπει να ξέρει- ότι δεν είναι επιθυμητή από τον αποδέκτη της.

Επίσης, σεξουαλική παρενόχληση αποτελούν οι συγκαλυμμένες ή ξεκάθαρες υποσχέσεις για κάποια ανταμοιβή με αντάλλαγμα κάποια χάρη σεξουαλικής φύσης. Ακόμα στη σεξουαλική παρενόχληση εμπίπτει η συγκαλυμμένη ή ξεκάθαρη απειλή για τιμωρία -ή και πράγματι τιμωρία- για μη συμμόρφωση με ένα αίτημα σεξουαλικής φύσης.

Σεξουαλική παρενόχληση είναι και η σεξουαλική σχέση που αποτελεί κατάχρηση εξουσίας σε μια σχέση εμπιστοσύνης, όπως επίσης και οι παρατηρήσεις ή η συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης που δημιουργεί ένα αρνητικό ψυχολογικό και συναισθηματικό κλίμα στην εργασία ή τις σπουδές.

Μύθοι και Αλήθειες

Μύθος

Οι γυναίκες και οι άνδρες πέφτουν θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στον ίδιο βαθμό.

Αλήθεια

Είναι δυνατό και οι άνδρες να πέσουν θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, στον εργασιακό ή το χώρο των σπουδών, ωστόσο αυτό συμβαίνει σε πολύ μικρότερο ποσοστό απ’ ότι στις γυναίκες.

Έρευνες δείχνουν ότι 6 στις 10 γυναίκες έχουν δεχτεί κάποιου είδους σεξουαλικής παρενόχλησης στη δουλειά τους, ενώ μόνο 3 στους 10 άνδρες δηλώνουν κάτι ανάλογο.

Συνήθως η γυναίκα είναι αποδέκτης της σεξουαλικής παρενόχλησης από άνδρα, διότι περισσότεροι άνδρες απ’ ότι γυναίκες έχουν υψηλές εργασιακές θέσεις, κάτι που καθιστά την εργασιακά υφισταμένη πιο ευάλωτη σε τέτοιες παρενοχλήσεις.

Μύθος

Η προκλητική συμπεριφορά της γυναίκας ευθύνεται συνήθως για την σεξουαλική παρενόχλησή της.

Αλήθεια

Ορισμένοι άνδρες διακρίνουν μια σεξουαλική πρόκληση στο ντύσιμο ή το φέρσιμο μιας γυναίκας και, ορμώμενοι από αυτό που νομίζουν, φέρονται σαν να έχει ήδη δώσει η γυναίκα τη συγκατάθεσή της για τα περαιτέρω. Δε συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο! Το ντύσιμο και το φέρσιμο μιας γυναίκας δείχνει την προσωπική της ταυτότητα και δεν αποτελούν πρόσκληση για κανενός είδους παρενόχληση.

Μύθος

Ένας προϊστάμενος δεν ευθύνεται για τη συμπεριφορά των υπαλλήλων του.

Αλήθεια

Ο προϊστάμενος που γνωρίζει ότι συμβαίνουν επεισόδια σεξουαλικής παρενόχλησης ή άλλες απαράδεκτες συμπεριφορές που μπορεί να εξελιχθούν σε σεξουαλική παρενόχληση θα πρέπει να δώσει ένα τέλος σε αυτή τη συμπεριφορά και να εμποδίσει τη σεξουαλική παρενόχληση.

Μύθος

Αν κανείς αγνοήσει τη σεξουαλική παρενόχληση που προκαλεί κάποιο άτομο, αυτή η συμπεριφορά του θα σταματήσει.

Αλήθεια

Πολλές γυναίκες (και άνδρες) που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης αρχικά τείνουν να αγνοήσουν αυτή τη συμπεριφορά, ελπίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα αποθαρρύνουν το άτομο που τις παρενοχλεί. Δυστυχώς, η έλλειψη διαμαρτυρίας μπορεί να ενθαρρύνει ακόμα περισσότερο το άτομο που παρενοχλεί, δίνοντάς του τη -λανθασμένη- εντύπωση ότι το θύμα είναι ένας «σίγουρος στόχος».

Μύθος

Τα παράπονα σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση είναι συνήθως ψεύτικα, άδικα ή έχουν ως κίνητρο τη μνησικακία και την εκδίκηση.

Αλήθεια

Παρόλο που κανείς μπορεί να κατηγορηθεί άδικα, αυτό είναι σπάνιο. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα ‘θύματα’ σεξουαλικής παρενόχλησης δεν το αναφέρουν. Χρειάζεται πολύ κουράγιο για να μιλήσει κανείς ανοιχτά σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση, διότι, παραδοσιακά, η στάση της κοινωνίας είναι να κατηγορεί το θύμα και να δικαιολογεί τον θύτη.

Τι μπορεί να κάνει κάποιος όταν τον παρενοχλούν σεξουαλικά;

Τι θα κάνατε αν ο προϊστάμενος σας σας ζητούσε μια σεξουαλική βραδιά, ή άφηνε πορνογραφικά περιοδικά πάνω στο γραφείο σας;

Μερικοί άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν θα μπορούσαν να κάνουν τίποτα περισσότερο από το να το ανεχτούν και να ελπίζουν ότι θα σταματήσει. Αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς:

• Μπορεί να ανησυχείτε ότι αν διαμαρτυρηθείτε ότι σας παρενοχλούν σεξουαλικά στο γραφείο δε θα σας πάρουν σοβαρά ή να μην ξέρετε που να παραπονεθείτε. Όπως κι αν αισθάνεστε, πρέπει να θυμάστε ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι ένα είδος διάκρισης και έχετε νόμιμο δικαίωμα να μην την ανεχτείτε στο χώρο εργασίας ή σπουδών σας.
• Πρέπει να πείτε στο άτομο που σας παρενοχλεί σεξουαλικά ότι δε σας αρέσει η συμπεριφορά του και ότι επιθυμείτε να σταματήσει. Μιλήστε σε κάποιον συνάδελφο που εμπιστεύεστε ή απευθυνθείτε σε κάποια οργάνωση.
• Εναλλακτικά, γράψτε ένα γράμμα στο άτομο που σας παρενοχλεί σεξουαλικά, λέγοντάς του ότι η συμπεριφορά του σας στεναχωρεί και ζητώντας του να τη σταματήσει. Κρατήστε αντίγραφο του γράμματός σας.
• Κρατήστε ημερολόγιο της συμπεριφοράς σεξουαλικής παρενόχλησης: συμπεριλάβετε την ημερομηνία, την ώρα και τον τόπο του συμβάντος, καθώς και τα ονόματα άλλων ατόμων που ήταν παρόντα. Αυτό θα σας βοηθήσει να θυμηθείτε τις λεπτομέρειες όταν αποφασίσετε να μιλήσετε στον εργοδότη σας ή όταν αποφασίσετε να κινείσετε νομικές διαδικασίες.
• Αποενοχοποιήστε τον εαυτό σας! Δεν έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο ντύνεστε ή φέρεστε: το πρόβλημα βρίσκεται στο άτομο που δεν μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του και σας παρενοχλεί σεξουαλικά.

Είδη Σεξουαλικής Παρενόχλησης

Σύμφωνα με το νομικό ορισμό της σεξουαλικής παρενόχλησης, όπως έχει διαμορφωθεί από το αμερικάνικο σύστημα δικαιοσύνης, υπάρχουν διαφορετικά είδη σεξουαλικής παρενόχλησης:

Quid pro quo harassment: η λατινική φράση που σημαίνει «κάτι για κάτι»: αυτού του είδους η σεξουαλική παρενόχληση συμβαίνει όταν ένας προϊστάμενος κάνει σεξουαλικές προτάσεις σε ένα υφιστάμενο, ο οποίο θα πρέπει να συμμορφωθεί σεξουαλικά ώστε να έχει όφελος στη δουλειά του ή να μην τη χάσει.

Εχθρικό περιβάλλον: εδώ υπάρχει ατέρμονη και συνεχόμενα ανεπιθύμητη σεξουαλική συμπεριφορά που παρεμβαίνει στην αποδοτικότητα του εργαζόμενου ή που δημιουργεί ένα εχθρικό, δυσάρεστο και προσβλητικό κλίμα εργασίας.

Σεξουαλική μεροληψία ή φαβοριτισμός: αν μια γυναίκα, για παράδειγμα, πάρει προαγωγή αντί για έναν άνδρα συνάδελφο της που το άξιζε, επειδή αυτή υπέκυψε κι έκανε σεξουαλικές χάρες στον προϊστάμενό της, τότε και η γυναίκα υφισταμένη και ο άνδρας υφιστάμενος μπορεί να διαμαρτυρηθούν για σεξουαλική παρενόχληση (με διαφορετικό τρόπο κι αποτέλεσμα για τον καθένα, αφού η γυναίκα ευνοείται κι ο άνδρας πέφτει σε δυσμένεια).

Παρενόχληση από τρίτους, μη εργαζόμενους: σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για σεξουαλική παρενόχληση των εργαζομένων που προέρχεται από πελάτες, εξωτερικούς συνεργάτες, ή, γενικότερα τρίτα άτομα, που όμως επηρεάζουν τους εργαζόμενους.

Σεξουαλική παρενόχληση και Φλερτάρισμα

Πώς ξέρουμε αν κάποιος μας φλερτάρει ή μας παρενοχλεί σεξουαλικά; Η Susan Strauss στο βιβλίο της ‘Sexual Harassment and Teens’, δίνει μερικές γενικές οδηγίες του πώς μπορεί να διαχωρίσει κανείς εύκολα ανάμεσα στη σεξουαλική παρενόχληση και το φλερτάρισμα.

Η σεξουαλική παρενόχληση κάνει το άτομο που τη δέχεται να αισθάνεται:

• Ασχημα
• Αδύναμο
• Μειωμένο
• Ασχημο
• Ότι δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης

Το φλερτ κάνει το άτομο που το δέχεται να αισθάνεται:

• Όμορφα
• Χαρά
• Κολακευμένο
• Επιθυμητό
• Ότι έχει τον έλεγχο της κατάστασης

Η σεξουαλική παρενόχληση οδηγεί σε:

• Μειωμένη αυτοεκτίμηση

Το φλερτ οδηγεί σε:

• Αυξημένη αυτοεκτίμηση

Τη σεξουαλική παρενόχληση την αισθάνεται το άτομο ως:

• Μονόπλευρη
• Μειωτική
• Εξευτελιστική
• Διεισδυτική αρνητικά

Το φλερτ το αισθάνεται το άτομο ως:

• Αμοιβαίο
• Κολακευτικό
• Ανοιχτό
• Κομπλιμέντο

Η σεξουαλική παρενόχληση είναι:

• Ανεπιθύμητη
• Με κίνητρο τη δύναμη και τον έλεγχο
• παράνομη

Το φλερτ είναι:

• Επιθυμητό
• Με κίνητρο την ισοτιμία
• Νόμιμο

health.in.gr