Έχετε ξυπνήσει ποτέ με την αίσθηση ότι δεν έχετε ξεκουραστεί καθόλου; Μήπως αισθάνεστε τόσο εξαντλημένοι, ώστε δεν μπορείτε να ανταποκριθείτε στις απαιτήσεις της ημέρας; Αν ναι, τότε δεν είστε μόνοι. Χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο βιώνουν τα ίδια συμπτώματα με εσάς, τα οποία οι επιστήμονες συνοψίζουν στον όρο ‘σύνδρομο χρόνιας κόπωσης’, μια νόσο της σύγχρονης εποχής.

Το σύνδρομο μαστίζει ολοένα περισσότερους ανθρώπους τα τελευταία χρόνια και έχει προκαλέσει ‘πονοκέφαλο’ στην ιατρική κοινότητα, καθώς οι αιτίες που το προκαλούν παραμένουν ασαφείς. Ως αποτέλεσμα, πολλοί πάσχοντες καταφεύγουν συχνά σε πολυδάπανες θεραπείες δίχως ουσιαστικά αποτελέσματα. Τι είναι, όμως, ακριβώς αυτό το πολύπλοκο σύνδρομο;

Μια πρώτη προσέγγιση

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αποτελεί μια περιπλοκή νόσο, η οποία σχετίζεται τόσο με οργανικούς, όσο και ψυχολογικούς παράγοντες. Εμφανίζεται πολύ συχνά σε ανθρώπους που εργάζονται αρκετές ώρες, υπό έντονες συνθήκες ψυχικής και σωματικής πίεσης. Η ένταση του συνδρόμου αυξάνεται συν τω χρόνω και αναλόγως της διάρκειας κατά την οποία το άτομο βρίσκεται δέσμιο ενός τέτοιου ‘σφικτού’ προγράμματος.

Η αιτιολογία του παραμένει άγνωστη, ωστόσο για την ύπαρξή του έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι παράγοντες, όπως είναι οι λοιμώξεις, η κακή διατροφή, το στρες, ανθυγιεινές συνήθειες όπως το κάπνισμα κ.λπ.

Στο πρόσφατο παρελθόν οι επιστήμονες εξέτασαν το ενδεχόμενο να οφείλεται το σύνδρομο και σε οργανικούς παράγοντες. Οι περισσότερες μελέτες που έγιναν σχετικά με το θέμα αφορούσαν τη λοίμωξη με τον ιό Epstein Barr καθώς και τον ιό Coxsakie. Ωστόσο, εκτός από την άποψη ότι οι οξείες λοιμώξεις πυροδοτούν την κατάσταση, δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις που να στηρίζουν λοιμώδη αιτιολογία.

Το προφίλ του πάσχοντος

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης συνυπάρχει πολλές φορές με ψυχολογικά προβλήματα. Η βασική διαφωνία των επιστημόνων, ωστόσο, έγκειται στο αν η ψυχική διαταραχή υφίσταται ως πρωτογενές χαρακτηριστικό του συνδρόμου ή αν αποτελεί μια δευτερογενή εκδήλωση, η οποία προκαλείται από τα εξουθενωτικά συμπτώματά του.

Η ύπαρξη της ψυχικής διαταραχής στους πάσχοντες από το σύνδρομο έχει επαληθευτεί και στο παρελθόν με μια σειρά από μελέτες, οι οποίες ανέδειξαν ως πιο συνηθισμένη την ψυχική νόσο της κατάθλιψης σε ήπια μορφή.

Όσον αφορά την προσωπικότητα των ασθενών, αυτή διαπνέεται από μια σειρά ιδιότυπων χαρακτηριστικών. Οι περισσότεροι είναι τελειομανείς, ενώ αυτοπεριγράφονται ως άτομα προσανατολισμένα στην επίτευξη υψηλών στόχων και με υψηλά στάνταρντς εργασιακής απόδοσης και υπευθυνότητας.

Επιπλέον, δίνουν μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων ανθρώπων για το άτομό τους και βρίσκονται σε μια συνεχή πάλη για να ανταποκριθούν στις προσωπικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Τέλος, προσπαθούν να προβάλλονται πάντοτε ως θαρραλέοι και δυνατοί, καταπιέζοντας τα βαθύτερα συναισθήματά τους.

Μελετώντας μια ομάδα πασχόντων, Ολλανδοί επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι εξεταζόμενοι είχαν υψηλά σκορ σε μια ομάδα από γνωσιακές δοκιμασίες στις οποίες υποβλήθηκαν. Αυτό το γεγονός οδηγούσε την πλειονότητα εξ αυτών να βαθμολογούν υψηλότερα τον εαυτό τους σε πολλά από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, όπως τη φιλοδοξία τους να ανέλθουν κοινωνικά και οικονομικά, την ενεργητικότητά τους και τη γενικότερη σωματική και πνευματική απόδοσή τους.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αποτελεί μια ψυχοσωματική νόσο με πολλές προεκτάσεις, όπως τονίζουν χαρακτηριστικά και οι ίδιοι οι ερευνητές. Για παράδειγμα, αν εκδηλωθεί σε μια γυναίκα μπορεί να προκαλέσει διαταραχές του κύκλου και αναιμία. Πολλές φορές μπορεί να προκύψει εξαιτίας υποθυρεοειδισμού, ενώ δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ακόμη και ένα κοινό κρυολόγημα είναι ικανό να καταβάλει τον πάσχοντα από το σύνδρομο για χρονική περίοδο μεγαλύτερη των τριών εβδομάδων.

Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό να υπάρχει εξαρχής συμφωνία μεταξύ ιατρού και ασθενούς ως προς την αμοιβαία κατανόηση της νόσου. Σε μελέτες που έγιναν στο παρελθόν πολλοί πάσχοντες παραπονέθηκαν για ανεπαρκή πληροφόρηση από την πλευρά των ιατρών και για έλλειψη συναισθηματικής στήριξης που οδήγησε τους περισσότερους στην προσπάθεια ανεύρεσης εναλλακτικών μορφών θεραπείας.

Η θεραπευτική μέθοδος βασίζεται στη λεπτομερή καταγραφή του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και στην έρευνα για πιθανή προηγούμενη ύπαρξη ψυχικών διαταραχών, όπως είναι η κατάθλιψη και το άγχος. Σε αυτήν την περίπτωση ενδέχεται να προταθεί θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Ωστόσο, η κύρια μέθοδος θεραπείας συνίσταται στην ψυχολογική υποστήριξη του πάσχοντος. Ο ιατρός αρχικά εξηγεί το πρόβλημα στον ίδιο τον ασθενή, ο οποίος οφείλει να αποδεχθεί την κατάστασή του και στη συνέχεια τον παροτρύνει να αναπαυθεί και να κοιμηθεί όσο χρειάζεται για να αποκτήσει τις απαραίτητες δυνάμεις. Ένα ελαφρύ πρόγραμμα ασκήσεων γυμναστικής στο σπίτι θεωρείται επιβεβλημένο, ενώ ο πάσχων θα πρέπει στο εξής να ακολουθεί φυσιολογικά επίπεδα δραστηριότητας.

Υπάρχει αυτοθεραπεία;

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αποτελεί μια πολύπλοκη νόσο, που χρήζει ειδικής αντιμετώπισης και προσοχής. Για το λόγο αυτό, αν διαπιστωθεί η ύπαρξη συνοδών συμπτωμάτων, όπως ήπιας μορφής κατάθλιψης ή άλλων οργανικών διαταραχών, κρίνεται άμεση και επιτακτική η αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.

Ωστόσο, η πρόληψη είναι ο ιδανικότερος τρόπος αντιμετώπισης του συχνού αυτού φαινομένου και μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά όχι μόνο στην θεραπεία του αλλά και στη γενικότερη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Το πρώτο πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος προκειμένου να αποτρέψει την εμφάνιση ή να ελαττώσει την πρόοδο της ψυχοσωματικής αυτής νόσου, είναι να δημιουργήσει ένα λειτουργικό προγραμματισμό των καθημερινών ενεργειών του. Σίγουρα οι ατελείωτες ώρες στη δουλειά δεν είναι ο καλύτερος σύμμαχος της υγείας, μπορούν όμως να γίνουν πιο δημιουργικές και αποδοτικές.

Ένα δεύτερο και πολύ σημαντικό βήμα είναι ο καθορισμός των προτεραιοτήτων. Μπορεί κάτι τέτοιο να είναι δύσκολο, ιδίως αν η υφή της δουλειάς εξαρτάται από τη συνεργασία μιας ομάδας ατόμων, ωστόσο δεν είναι ανέφικτο. Η ιδανική κατανομή του εργασιακού χρόνου θα πρέπει να δίνει προβάδισμα στις εργασίες που είναι πιο κοπιαστικές, έτσι ώστε στη συνέχεια τα πράγματα να είναι πιο εύκολα.

Ο τρίτος παράγοντας είναι η φροντίδα για τη διασφάλιση της σωματικής ακεραιότητας. Οι άνθρωποι που είναι επιφορτισμένοι με πλήθος δραστηριοτήτων τείνουν πολύ συχνά να παραμελούν τη σωματική αρτιμέλειά τους. Οι ασκήσεις στο γραφείο είναι μια πολύ καλή λύση για τη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας και τη μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης μιας παράλληλης οργανικής νόσου.

Τέλος, η μεγαλύτερη σημασία θα πρέπει να προσδίδεται στην ψυχική αρμονία. Το να θέτει κάποιος στόχους και να προσπαθεί να τους επιτύχει αποτελεί σαφώς το νόημα της ζωής. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν θα πρέπει να συμβαίνει εις βάρος της πνευματικής υγείας.

Καταλήγοντας…

Πρέπει να καταστεί σαφές από το σύνολο των ατόμων που εργάζονται σκληρά, ότι ακόμη και ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια ‘μηχανή’ που για να λειτουργήσει σωστά και μακροχρόνια απαιτεί ξεκούραση. Οι υπερβολικές ώρες μπροστά από μια οθόνη, οι αδικαιολόγητες υπερωρίες και τα πολυάριθμα ραντεβού εκτός ωραρίου δεν εξυπηρετούν την καλή υγεία και οδηγούν σε μεγαλύτερα προβλήματα.

Για όλα τα παραπάνω είναι αναγκαία η επαφή των ατόμων με άλλες δραστηριότητες. Μια εκδρομή στη θάλασσα ή το βουνό, μια επίσκεψη σε φίλους, μια βόλτα στο πάρκο είναι ενέργειες που οι περισσότεροι από τους ανθρώπους θεωρούν πολυτέλεια. Ωστόσο, αποτελούν πηγή ζωής και σίγουρα βοηθούν τόσο την προσωπική, όσο και την επαγγελματική και οικογενειακή ευτυχία.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: