Με το παραπάνω σύνθημα, η Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών είναι και φέτος αφιερωμένη σε όλους τους νέους που παλεύουν να ξεφύγουν από τη χρόνια θανατηφόρα μάστιγα. Ο γενικός διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, Δρ Χαράλαμπος Πουλόπουλος, μίλησε στο Health.in.gr για τα ναρκωτικά, τις μεθόδους θεραπείας, το ρόλο του κράτους αλλά και τα τεράστια προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν.

Health: Πόσοι χρήστες ναρκωτικών υπολογίζετε ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και από ποιες ηλικίες και κοινωνικές τάξεις προέρχονται;

Δρ Χαράλαμπος Πουλόπουλος: Το περιεχόμενο του όρου «ναρκωτικά» είναι πολύ ευρύ, καθώς περιλαμβάνει τόσο τις παράνομες όσο και τις νόμιμες ψυχοτρόπες ουσίες, καθώς και φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή. Βάσει μελέτης του EΠΙΨΥ του 1998, το 12,2% του γενικού πληθυσμού έχει κάνει κάποια στιγμή στη ζωή του χρήση κάποιας παράνομης ουσίας, ενώ ποσοστό 4% είχε κάνει χρήση παράνομης ουσίας τον τελευταίο χρόνο πριν από την έρευνα. Σε όλα τα παραπάνω ποσοστά η συντριπτική πλειονότητα αφορούσε τη χρήση κάνναβης.
Το φαινόμενο δεν κάνει κοινωνικές διακρίσεις, υπάρχουν, ωστόσο, παράγοντες που μπορεί να λειτουργήσουν επιβαρυντικά, όπως η ένδεια, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός κ.ά.

Health: Ποιο είναι το προφίλ των ατόμων που φτάνουν στα θεραπευτικά προγράμματα του ΚΕ.Θ.Ε.Α;

Χ. Πουλόπουλος: Κυρίως πρόκειται για άνδρες με μέση ηλικία τα 25 έτη, οι οποίοι στη μεγάλη τους πλειονότητα διαμένουν με τους γονείς τους και είναι Έλληνες υπήκοοι. Διέκοψαν το σχολείο σε ηλικία περίπου 15 ετών, ενώ στην ίδια περίπου ηλικία ξεκίνησαν τη χρήση κάνναβης.
Τρεισήμισι περίπου χρόνια μετά την πρώτη επαφή τους με τις ουσίες περνούν στη χρήση ηρωίνης. Ένα χρόνο αργότερα οι περισσότεροι αρχίζουν να την καταναλώνουν ενέσιμα, ενώ οι μισοί το κάνουν συστηματικά και καθημερινά. Θεραπεία θα ζητήσουν, ύστερα από 5,5 περίπου χρόνια συστηματικής χρήσης, ενώ περίπου το 1/3 δεν έχει κάνει ποτέ εξετάσεις για ηπατίτιδα και HIV, παρόλο που η κοινή χρήση σύριγγας συνηθίζεται από 4 στους 10.

Health: Ποια είδη ναρκωτικών αφορούν σε μεγαλύτερο βαθμό τους χρήστες; Πόσο εύκολη είναι η πρόσβασή τους σε αυτά;

Χ. Πουλόπουλος: Ο πειραματισμός αρχίζει σε ηλικία 15-16 ετών περίπου κυρίως με κάνναβη, χάπια και εισπνεόμενες ουσίες. Για όσους τελικά θα προχωρήσουν στην κατάχρηση ουσιών, η ηρωίνη αποτελεί το συνηθέστερο ναρκωτικό.
Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη. Οι νέοι 18-24 ετών δηλώνουν ότι έχουν μεγάλη ευχέρεια όσον αφορά την προμήθεια κάνναβης (σε ποσοστό 84,1%) και ηρωίνης (σε ποσοστό 59,6%). Ιδιαίτερα υψηλά είναι τα αντίστοιχα ποσοστά που δηλώνουν και οι μαθητές (67,2 % για την κάνναβη και 44,2% για την ηρωίνη).

Health: Ποια είναι τα σημαντικότερα αποτελέσματα της πρόσφατης διαχρονικής μελέτης του ΚΕ.Θ.Ε.Α.;

Χ. Πουλόπουλος: Καταρχάς, μειώνεται σημαντικά το διάστημα που μεσολαβεί από την έναρξη της χρήσης μέχρι την έναρξη της θεραπείας. Επίσης διαπιστώνουμε ότι από την πρώτη επαφή με τις ουσίες μέχρι την έναρξη της προβληματικής χρήσης μεσολαβεί διάστημα 3-4 ετών. Πρόκειται για μία κρίσιμη περίοδο όπου είναι σημαντικό να αξιοποιείται η δυνατότητα της έγκαιρης παρέμβασης.
Αλλαγή έχει επισημανθεί επίσης στον τρόπο λήψης της ηρωίνης, καθώς μειώνεται η ενέσιμη χρήση και αυξάνεται η πρόσληψή της μέσω του καπνίσματος ή από το στόμα. Αυτή η αλλαγή εγκυμονεί τον κίνδυνο εμπλοκής περισσότερών ατόμων στη χρήση ουσιών και τη συντομότερη μετάβασή τους σε βαρύτερες μορφές.

Health: Υπάρχουν προγράμματα απεξάρτησης με υποκατάστατα ουσιών; Ποια είναι αυτά και σε ποιο βαθμό εφαρμόζονται;

Χ. Πουλόπουλος: Προγράμματα υποκατάστασης για χρήστες ουσιών εφαρμόζονται από το 1995 υπό την εποπτεία του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Ωστόσο, δεν αφορούν το σύνολο των εξαρτημένων ατόμων στην Ελλάδα, καθώς απευθύνονται κυρίως σε ενήλικους χρήστες ηρωίνης.

Health: Έχετε παρατηρήσει ελάττωση ή αύξηση των κρουσμάτων στη χώρα μας; Η επίσημη πολιτεία έχει αναλάβει κάποιο ρόλο και, αν ναι, πόσο αποτελεσματική είναι η παρέμβασή της;

Χ. Πουλόπουλος: Το φαινόμενο της κατάχρησης ουσιών στην Ελλάδα εμφανίστηκε αρκετά καθυστερημένα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Έτσι, οι δύο τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζονται από την εξέλιξη του φαινομένου, στο πλαίσιο της οποίας οι διάφοροι δείκτες (επικράτηση χρήσης, θνησιμότητα, προβληματική χρήση) παρουσιάζουν αύξηση.
Μία πρώτη προσπάθεια της επίσημης Πολιτείας αποτελεί το πρώτο εθνικό σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά που διαθέτει η χώρα μας και το οποίο καλύπτει την πενταετία 2002-2006. Από το σχέδιο, ωστόσο, απουσιάζει η αναφορά σε θέματα έρευνας, εκπαίδευσης στελεχών θεραπείας και πρόληψης, καθώς και η περαιτέρω εξειδίκευση σε τομείς υψηλής προτεραιότητας, όπως το αλκοόλ, οι υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης για εφήβους, τα προγράμματα υποστήριξης ειδικών πληθυσμών (λ.χ. μειονότητες, εξαρτημένες μητέρες) κ.ά.

Health: Θεωρείτε ότι το κράτος ενισχύει τους επίσημους φορείς αλλά και τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες κατά των ναρκωτικών;

Χ. Πουλόπουλος: Η πολιτεία χρηματοδοτεί τους οργανισμούς που εφαρμόζουν προγράμματα στον τομέα της απεξάρτησης, καθώς αυτοί παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν. Ωστόσο, καίριας σημασίας είναι και η έγκαιρη καταβολή των επιχορηγήσεων, καθώς και η απεμπλοκή των εν λόγω φορέων από γραφειοκρατικού τύπου προβλήματα που εμποδίζουν την ευέλικτη παροχή υπηρεσιών στους χρήστες και στις οικογένειές τους.

Health: Ποια η στάση των απλών πολιτών απέναντι στο πρόβλημα των ναρκωτικών; Υπάρχουν εθελοντές που να επιθυμούν να βοηθήσουν; Οι προσπάθειες των οργανώσεων έχουν συναντήσει αντίσταση από μερίδα κοινού;

Χ. Πουλόπουλος: Δυστυχώς, παρά τις προσπάθειες και την καλή θέληση, δεν έχουν εκλείψει η άγνοια και οι προκαταλήψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΚΕ.Θ.Ε.Α έχει συναντήσει το τελευταίο διάστημα αντιδράσεις στη δημιουργία νέων μονάδων σε διάφορες περιοχές.
Υπάρχει, όμως, και σημαντικό μέρος της κοινωνίας μας που στηρίζει τις προσπάθειες απεξάρτησης. Το ΚΕ.Θ.Ε.Α. μάλιστα διαθέτει συλλόγους οικογένειας σε όλη τη χώρα που αποτελούνται κυρίως από άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος όσων βρίσκονται ή βρέθηκαν κάποια στιγμή στα θεραπευτικά του προγράμματα.

Health: Πόσο ενημερωμένοι πιστεύετε ότι είναι οι τοξικομανείς σε σχέση με το παρελθόν όσον αφορά τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν από τη χρήση ναρκωτικών (AIDS, ηπατίτιδα Β, λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα κ.λπ.);

Χ. Πουλόπουλος: Σε γενικές γραμμές είναι αρκετά ενημερωμένοι, διότι στην Ελλάδα οι προσπάθειες ενημέρωσης και πρόληψης σε σχέση με το ΑIDS συνέπεσαν με την εμφάνιση και ανάπτυξη του προβλήματος των ναρκωτικών. Ωστόσο, η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί.

Health: Πόσο ποσοστό τοξικομανών καταφέρνουν να απεξαρτηθούν και ποιο είναι το κοινωνικό προφίλ τους; Εξ αυτών πόσοι τελικά υποτροπιάζουν και σε πόσο χρονικό διάστημα κατά μέσο όρο;

Χ. Πουλόπουλος: Το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν κάνει κοινωνικές διακρίσεις, κατά συνέπεια η απεξάρτηση δεν μπορεί να ταυτιστεί με συγκεκριμένο κοινωνικό προφίλ. Όμως, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και συνδέονται άμεσα με το χρόνο παραμονής των ατόμων στη θεραπεία.
Έτσι, για όσους παρέμειναν ένα χρόνο στη θεραπευτική κοινότητα το ποσοστό της πλήρους αποχής από κάθε είδους ουσία στο διάστημα μιας πενταετίας είναι 76%.
Το ποσοστό όσων είχαν στο διάστημα αυτό εμπλοκή με το νόμο περιορίζεται στο 27%, ενώ το ποσοστό αυτών που έχουν σταθερή επαγγελματική απασχόληση κυμαίνεται σε 84%.

Health: Πόσο διαδεδομένα είναι τα ναρκωτικά εντός των φυλακών αλλά και στο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων;

Χ. Πουλόπουλος: Η χρήση ουσιών είναι μάλλον αρκετά διαδεδομένη μεταξύ των στρατευμένων, ενώ γνωρίζουμε ότι το 2001 το 41% των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές είχε κατηγορηθεί για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Επιπλέον, ο μισός περίπου πληθυσμός των φυλακών εμφανίζεται να συνεχίζει τη χρήση.

Health: Με ποιο τρόπο μπορεί κάποιος που έχει φίλο, γνωστό ή συγγενή τοξικομανή να ζητήσει βοήθεια; Σε ποιους φορείς μπορεί να απευθυνθεί και ποιες είναι οι απαιτούμενες προϋποθέσεις;

Χ. Πουλόπουλος: Θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στα αναγνωρισμένα προγράμματα θεραπείας που διαθέτει η χώρα μας. Όλες οι υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ παρέχονται δωρεάν στους χρήστες και στις οικογένειές τους, χωρίς διακρίσεις και βασίζονται στην οικειοθελή προσέλευση και την ενεργητική συμμετοχή στο πρόγραμμα.
Πληροφορίες μπορεί να αναζητήσει κανείς στην ιστοσελίδα του ΚΕ.Θ.Ε.Α. ενώ συμβουλευτική στήριξη και ενημέρωση μπορεί να πάρει και από τη Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης ΙΘΑΚΗ ( 2310 515150).

Health: Ποια είναι η συνεισφορά του ΚΕ.Θ.Ε.Α. στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά;

Χ. Πουλόπουλος: Το ΚΕ.Θ.Ε.Α. έχει μέχρι στιγμής δημιουργήσει σε διάφορες περιοχές της χώρας δεκατρείς νέες μονάδες που καλύπτουν ευρύ φάσμα αναγκών. Στις μονάδες αυτές ανήκουν:
Το Κέντρο Υποστήριξης Φυλακισμένων και Επανένταξης Αποφυλακισμένων στη Θεσσαλονίκη
Η Γραμμή Τηλεφωνικής Υποστήριξης ΙΘΑΚΗ
Το Ειδικό Θεραπευτικό Πρόγραμμα για Εξαρτημένες Μητέρες στη Θεσσαλονίκη
Το Ανοικτό Θεραπευτικό Πρόγραμμα Εφήβων στην Κεντρική Μακεδονία με έδρα τη Θεσσαλονίκη
Το Ανοικτό Διαπολιτισμικό Θεραπευτικό Πρόγραμμα στη Θράκη με έδρα την Αλεξανδρούπολη
Το Ανοικτό Θεραπευτικό Πρόγραμμα στην Ανατολική Μακεδονία με έδρα την Καβάλα
Η Συμβουλευτική Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης στον Πειραιά
Το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Απεξάρτησης στο Σωφρονιστικό Σύστημα
Το Ανοικτό Θεραπευτικό Πρόγραμμα Εφήβων και Νεαρών Ενηλίκων στην Πάτρα
Το Ανοικτό Πρόγραμμα Εφήβων και Νεαρών Ενηλίκων στο Βόλο
Το Ανοικτό Πρόγραμμα Εφήβων στον Πειραιά
Το Μεταβατικό Κέντρο Ένταξης Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων στην Αττική
Το Θεραπευτικό Πρόγραμμα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ στην Αθήνα.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: