Επιστημονική κοινότητα και αεροπορικές εταιρείες βρίσκονται τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπες με τα αυξανόμενα περιστατικά της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης σε επιβάτες πολύωρων πτήσεων. Ενημερωθείτε για το λεγόμενο «σύνδρομο της οικονομικής θέσης» -που μπορεί να απειλήσει ακόμα και τη ζωή του επιβατικού κοινού-, ακολουθήστε τις απαραίτητες προφυλάξεις και ταξιδέψτε με ασφάλεια.

Τι ονομάζουμε «σύνδρομο της οικονομικής θέσης»

Η μεγάλη συχνότητα εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης στους επιβάτες της οικονομικής θέσης είχε αποτέλεσμα να ονομαστεί το φαινόμενο αυτό «σύνδρομο της οικονομικής θέσης». Ωστόσο, επισταμένες έρευνες με αντικείμενο τις συνθήκες που επικρατούν εν ώρα πτήσης έχουν καταδείξει ότι το εν λόγω σύνδρομο κακώς σχετίστηκε με την οικονομική θέση, αφού οι επιβάτες της πρώτης θέσης ή της business class κινδυνεύουν εξίσου.

Υπηρεσίες πρώτων βοηθειών κοντά στο βρετανικό αεροδρόμιο του Χίθροου δέχονται κάθε εβδομάδα τουλάχιστον δύο επιβάτες πολύωρων πτήσεων με θρομβώσεις. Η Υγειονομικές Αρχές του ανατολικού Σάρεϊ -τα νοσοκομεία του καλύπτουν το αεροδρόμιο του Γκάτγουικ- έχουν καταγράψει από τον Απρίλιο του 1999 περισσότερους από 140 θανάτους. Πολλά από τα θύματα αυτά εκτιμάται ότι ήταν επιβάτες πολύωρων πτήσεων. Μάλιστα, βάσει στατιστικών στοιχείων, περίπου 30.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από θρομβοεμβολική νόσο.

Παράγοντες που ευνοούν τις θρομβώσεις εν πτήσει


Η αδράνεια, το ύψος, η στενότητα χώρου και η αφυδάτωση αυξάνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης στις εν τω βάθει φλέβες σε ορισμένες ομάδες του επιβατικού κοινού στη διάρκεια μακρινών πτήσεων (διάρκειας άνω των πέντε ωρών).

Η επί ώρες ακινησία σε έναν περιορισμένο χώρο επιβραδύνει την κυκλοφορία του αίματος στα κάτω άκρα. Για τον επιβάτη της οικονομικής θέσης δεν είναι καθόλου εύκολο να μετακινηθεί και να κουνήσει τα πόδια του, ενώ πολλοί επιβάτες της πρώτης θέσης ή της business class που έχουν αυτήν τη δυνατότητα δεν φροντίζουν να κινηθούν έστω και λίγο λόγω της έλλειψης ενημέρωσης. Στους παράγοντες αυτούς προστίθενται το ύψος και η αφυδάτωση -ιδιαίτερα στα πολύωρα ταξίδια.

Όταν το αεροπλάνο προσγειωθεί και ο επιβάτης αρχίσει και πάλι να κινείται, οι θρόμβοι μπορεί να αποκολληθούν από το τοίχωμα των αγγείων. Εάν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάσουν σε κάποιο μικρό αγγείο της καρδιάς ή των πνευμόνων και το αποφράξουν, προκαλείται εμβολή, η οποία ενδέχεται να αποβεί μοιραία.

Έως σήμερα, τα πληρώματα των αεροπλάνων δεν έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση όσον αφορά στη διάγνωση και στη θεραπεία των πρώτων συμπτωμάτων της φλεβοθρόμβωσης. Περίπου οι μισοί πάσχοντες παρουσιάζουν ως αρχικό σύμπτωμα πρήξιμο στο ένα πόδι. Κάποιες φορές υπάρχει αίσθημα πόνου κατά το τέντωμα του ποδιού προς τα πάνω ή οι φλέβες γίνονται πιο ορατές. Είναι αρκετές, ωστόσο, οι περιπτώσεις που δεν εμφανίζεται καμία απολύτως ένδειξη για την ύπαρξη θρόμβου, μέχρι αυτός να δημιουργήσει μείζον πρόβλημα.

Ομάδες υψηλού κινδύνου


Η εκδήλωση εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης σε νεαρά άτομα είναι σπάνια· παρουσιάζεται κυρίως στις ηλικίες άνω των 40 ετών. Στις ομάδες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εκδηλώσουν το «σύνδρομο οικονομικής θέσης» ανήκουν οι νέες ή μέλλουσες μητέρες, οι ηλικιωμένοι και άτομα που αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα που σχετίζονται με θρομβώσεις.

Επιπλέον, αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης θρομβώσεων στη διάρκεια πολύωρων πτήσεων αντιμετωπίζουν οι καρκινοπαθείς, οι παχύσαρκοι, άτομα με οικογενειακό ιστορικό εν τω βάθει θρόμβωσης και οι πάσχοντες από παράλυση ή ακινησία.
Επίσης, πριν από το επικείμενο ταξίδι κινδυνεύουν και τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε σημαντική χειρουργική επέμβαση τους τελευταίους τρεις μήνες ή έχουν κάποιο κάταγμα στα κάτω άκραι.

Γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια ή θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης διατρέχουν τριπλάσιο ή τετραπλάσιο κίνδυνο να προσβληθούν από το συγκεκριμένο σύνδρομο. Μάλιστα, η βρετανική κυβέρνηση αναμένεται να εκδώσει σύντομα νέες οδηγίες σε πολίτες και αεροπορικές εταιρείες, συμπεριλαμβάνοντας την προειδοποίηση ότι και αυτές οι κατηγορίες των γυναικών θα πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις πριν ταξιδέψουν.

Μέχρι στιγμής, το βρετανικό υπουργείο Υγείας συνιστούσε να συμβουλεύονται κάποιο γιατρό μόνο οι πάσχοντες από καρδιακά προβλήματα και καρκίνο ή άτομα που ανάρρωναν από δύσκολη επέμβαση.

Συμβουλές πρόληψης:


– Να πίνετε πολύ νερό για να αποφύγετε την αφυδάτωση.
– Να αναπνέετε βαθιά ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
– Μη διπλώνετε τα πόδια σας. Να τα κρατάτε ψηλά και να τα κινείτε όσο γίνεται περισσότερη ώρα.
– Εάν έχετε κυκλοφορικό πρόβλημα στα πόδια, να φοράτε πάντα τις ειδικές ελαστικές κάλτσες.
– Αποφύγετε εν ώρα πτήσης τα οινοπνευματώδη ποτά και την καφεΐνη (κυρίως οι ηλικιωμένοι).
– Να λαμβάνετε ασπιρίνη μία μέρα πριν από το ταξίδι (εκτός και αν την έχει απαγορεύσει ο γιατρός σας), ιδιαίτερα αν πάσχετε από υπέρταση.

Ένας στους δέκα επιβάτες αναπτύσσει θρομβώσεις;

Αίσθηση προκάλεσε πέρυσι η δημοσίευση στο έγκυρο ιατρικό έντυπο Lancet μελέτης Βρετανών επιστημόνων, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ένας στους δέκα ταξιδιώτες υπερπόντιων πτήσεων αναπτύσσει θρομβώσεις. Ο αριθμός αυτός είναι 40 φορές μεγαλύτερος από τις αρχικές εκτιμήσεις, μολονότι πολλοί από τους πάσχοντες δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και βέβαια οι περιπτώσεις αυτές δεν έχουν μοιραία κατάληξη.

Η επιστημονική ομάδα από Middlesex and University Hospitals στο Λονδίνο, εξέτασε 200 άτομα που είχαν πετάξει πρόσφατα για οκτώ τουλάχιστον ώρες. Χρησιμοποιώντας υπέρηχους, οι ερευνητές αποφάνθηκαν ότι οι 100 από αυτούς που είχαν φορέσει τις ειδικές ελαστικές κάλτσες ήταν απολύτως υγιείς, ενώ ένα 10% από τους υπόλοιπους παρουσίαζε θρομβώσεις στα κάτω άκρα.

Οι περισσότερες από τις θρομβώσεις αυτές είναι ακίνδυνες, αλλά κάποιες ενδέχεται να αναπτυχθούν και να γίνουν επικίνδυνες, τόνισαν οι επιστήμονες στην παρουσίαση της μελέτης τους, συστήνοντας στις ομάδες υψηλού κινδύνου να ταξιδεύουν πάντα φορώντας τις ειδικές κάλτσες.

Περισσότερα τα θύματα στη Βρετανία και την Αυστραλία;


Εν τω μεταξύ, τα κρούσματα από το «σύνδρομο της οικονομικής θέσης» στην Αυστραλία και τη Βρετανία ίσως είναι πολύ περισσότερα από ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, όπως προκύπτει από δεύτερη μελέτη που εκπονήθηκε από το Ashford Hospital στο Middlesex του Λονδίνου.

Συγκεκριμένα, πιθανολογείται ότι περισσότεροι από 2.000 επιβάτες χάνουν τη ζωή τους ετησίως στη Βρετανία από το συγκεκριμένο σύνδρομο. Το Ashford Hospital βρίσκεται κοντά στο αεροδρόμιο του Heathrow και συνεπώς καταλήγουν σε αυτό οι επιβάτες που προσγειώνονται και χρειάζονται άμεση περίθαλψη.

Ο Δρ Τζον Νέστιλντ, επικεφαλής της μονάδας επειγόντων περιστατικών, υποστηρίζει ότι «έχει διαγνώσει τουλάχιστον 30 θανάτους επιβατών τα τελευταία τρία χρόνια» και επισημαίνει ότι είναι καθήκον των αεροπορικών εταιρειών να ενημερώνουν το κοινό.
Ο ίδιος διευκρινίζει ότι συνήθως μόνο τα πιο σοβαρά περιστατικά εμφανίζονται αμέσως ή κατά τη διάρκεια της παραμονής των επιβατών στα αεροδρόμια. «Οι περισσότεροι επιβάτες που νοσούν από το σύνδρομο αυτό, επισκέπτονται το γιατρό τους έπειτα από μία ή δύο ημέρες» αναφέρει.

Συστάσεις και προειδοποιήσεις


Οι αεροπορικές εταιρείες θα πρέπει να προειδοποιούν τους επιβάτες για τον πιθανό κίνδυνο φλεβοθρόμβωσης κατά τη διάρκεια των μεγάλων πτήσεων και να τους συστήνουν να παίρνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, υποστηρίζει η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορέων (ΙΑΤΑ).
Η ΙΑΤΑ εισηγείται την αναγραφή ειδικών προειδοποιήσεων πάνω στα εισιτήρια, ενώ τονίζει ότι οι επιβάτες από την πλευρά τους είναι απαραίτητο να ζητούν τη γνώμη γιατρού, αν έχουν ιστορικό θρομβώσεων στην οικογένεια ή αν αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα υγείας.

Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η έκθεση της Επιτροπής Επιστήμης και Τεχνολογίας της Βουλής των Λόρδων, η οποία διατυπώνει σειρά αυστηρών συστάσεων προς τις αεροπορικές εταιρείες σε ό,τι αφορά το «σύνδρομο οικονομικής θέσης».
Η επιτροπή ζητά από τις αεροπορικές εταιρείες να ενημερώνουν τους επιβάτες για τους πιθανούς κινδύνους και τα πληρώματα να τους συμβουλεύουν, στο πλαίσιο της επίδειξης των μέσων ασφαλείας που γίνεται πριν από την πτήση, να κινούν τα πόδια τους στη διάρκεια του ταξιδιού.
H British Airways έχει ακολουθήσει τις συστάσεις της Επιτροπής Επιστήμης και Τεχνολογίας της Βουλής των Λόρδων και διανέμει μαζί με τα εισιτήρια ενημερωτικά φυλλάδια, σε μια εκστρατεία ενημέρωσης των επιβατών.

Τα φυλλάδια αυτά ονομάζουν το εν λόγω σύνδρομο «θρόμβωση του ταξιδιώτη» και επισημαίνουν ότι, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, η ακινησία στη διάρκεια των μακρινών πτήσεων εγκυμονεί τον κίνδυνο θρόμβωσης στις εν τω βάθει φλέβες ή ανάπτυξης άλλων θρόμβων, οι οποίοι είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποβούν μοιραίοι, αν φτάσουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στην καρδιά ή τους πνεύμονες.

Η British Airways υπογραμμίζει ότι το σύνδρομο κακώς σχετίστηκε με την «οικονομική θέση», καθώς δεν είναι αποτέλεσμα της έλλειψης χώρου στις θέσεις αυτές. Με αυτή την άποψη συγκλίνει και η επιστημονική κοινότητα, τονίζοντας ότι κινδυνεύουν εξίσου οι επιβάτες όλων των θέσεων.

Λύσεις και προτάσεις


Στο πλαίσιο των ερευνών για την πρόληψη της εκδήλωσης του «συνδρόμου οικονομικής θέσης» Βρετανοί ερευνητές ανακάλυψαν μία ταχεία μέθοδο για τον εντοπισμό ενδεχόμενου κινδύνου προσβολής από εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση στη διάρκεια πολύωρων πτήσεων.
Η υπερσύγχρονη μέθοδος ανίχνευσης που ανέπτυξαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ απομακρύνει την ανάγκη χρήσης επεμβατικών τεχνικών για την παρακολούθηση της λειτουργίας των αγγείων. Για τον εντοπισμό θρόμβων οι ειδικοί χρησιμοποιούν μεθόδους μαγνητικής απεικόνισης (MRDTI).

Οι «εμπνευστές» της νέας τεχνικής δηλώνουν πεπεισμένοι ότι θα αποβεί εξαιρετικά χρήσιμη για τις εγκύους και τις ομάδες υψηλού κινδύνου. «Το πλεονέκτημα της νέας μεθόδου έναντι των υπολοίπων που χρησιμεύουν για την ανίχνευση της εν τω βάθει θρόμβωσης είναι ότι είναι γρήγορη, αξιόπιστη και μη επεμβατική» επισημαίνουν οι Βρετανοί ειδικοί. Η σχετική μελέτη πραγματοποιείται, μάλιστα, υπό τη χορηγία της Βρετανικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

Εν τω μεταξύ, ένα νέο όργανο γυμναστικής, το airogym, που γυμνάζει τα πόδια ενδέχεται να μειώνει τον κίνδυνο των εν βάθει θρομβώσεων στη διάρκεια των αεροπορικών πτήσεων. Η συσκευή προσφέρεται ήδη στους επιβάτες των αερογραμμών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ωστόσο παραμένει άγνωστο εάν θα εμφανιστεί και στην ΕΕ.

Την εν λόγω συσκευή σχεδίασε ένας πρώην πιλότος της British Airways· αποτελείται από δύο «μαξιλάρια» γεμάτα με αέρα τα οποία συνδέονται με ένα σωλήνα. Ο επιβάτης ασκεί πιέσεις εναλλάξ μεταφέροντας τον αέρα από το ένα στο άλλο, γυμνάζοντας με αυτό τον τρόπο τα πόδια του. Ο Βρετανός πιλότος είχε διατελέσει στο παρελθόν κυβερνήτης αεροσκάφους όπου επιβάτης παρουσίασε εν τω βάθει θρόμβωση.

Από την πλευρά του, Αυστραλός βουλευτής εισηγείται πιο δραστικές λύσεις: προτείνει να τοποθετούνται στα αεροσκάφη κυλιόμενοι διάδρομοι, όπου οι επιβάτες θα περπατούν στη διάρκεια της πτήσης.

Η υπόθεση στα δικαστήρια

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας άνοιξε το δρόμο για την εκδίκαση αιτήσεων αποζημίωσης που έχει καταθέσει ομάδα επιβατών -που εκδήλωσε εν τω βάθει θρόμβωση- εις βάρος 30 διεθνών αερομεταφορέων.
Επιπλέον, δικηγορικά γραφεία στην Αυστραλία ετοιμάζουν αγωγές για λογαριασμό 800 πελατών τους που διεκδικούν αποζημίωση για το θάνατο οικείων τους ή για βλάβες που προκλήθηκαν στους ίδιους εξαιτίας του «συνδρόμου της οικονομικής θέσης» έπειτα από μακρινό αεροπορικό ταξίδι.

Το συγκεκριμένο σύνδρομο άρχισε να απασχολεί έντονα την επιστημονική κοινότητα και τις αεροπορικές εταιρείες έπειτα από θανάτους επιβατών που σημειώθηκαν εν πτήσει και προκλήθηκαν από αρτηριακή θρόμβωση.
Στη Βρετανία είχε ξεσπάσει σάλος μετά το θάνατο της 28χρονης Έμα Κριστόφερσεν λίγα λεπτά μετά την αποβίβασή της από μία πτήση 23 ωρών από την Αυστραλία. Αλλοι θάνατοι υγιών έως τότε επιβατών που σημειώθηκαν σχετικά πρόσφατα είναι εκείνος της 66χρονης Μορίν Γκάλντινγκ, η οποία κατέρρευσε τον Ιούνιο του 2001 στη διάρκεια σταθμού ανεφοδιασμού στο Χονγκ Κονγκ, και της 56χρονης Τζένι Μέτκαλφ, η οποία υπέκυψε το Μάρτιο του 1998 στο Χίθροου.

Επιμέλεια: Ευαγγελία Μπίφη

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: