«Οι αγρότες μας διαμορφώνουν το πρόσωπο της Ευρώπης… παρέχουν επισιτιστική ασφάλεια» έλεγε του καλοκαίρι του 2024 η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Στις 17 Δεκεμβρίου του 2025 θα δήλωσε «πως δεν υπάρχει σημαντικότερη πράξη για την ευρωπαϊκή άμυνα, από τη στήριξη της ουκρανικής άμυνας». Την ώρα που τα ευρωπαϊκά άρματα μάχης βαλτώνουν στα λασπωμένα ουκρανικά πεδία μάχης, τα τρακτέρ των αγροτών προελαύνουν στις Βρυξέλλες. Τι συμβαίνει;

Για να καταλάβει κανείς, χρειάζεται απλά να δει τρία σημαντικά γεγονότα που συμβαίνουν ταυτόχρονα:

Πρώτον, την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να δανείσει στην Ουκρανία 90 δισ. ευρώ για τα έτη 2026-2027, μέσω δανεισμού της ΕΕ στις κεφαλαιαγορές, με την υποστήριξη του προϋπολογισμού της Ένωσης. Εάν η Ρωσία δεν αποζημιώσει την Ουκρανία για τον πόλεμο, τότε η ΕΕ επιφυλάσσεται του «δικαιώματός» της να χρησιμοποιήσει τα ρωσικά  ακινητοποιημένα στοιχεία για την αποπληρωμή του δανείου. Έτσι, η ΕΕ παρα δίνει ανάσα στους Ουκρανούς και παρατείνει τον πόλεμο.

Δεύτερον, δύο μέρες μετά, στις 20 Δεκεμβρίου ήταν προγραμματισμένο ένα άλλο γεγονός που θα συνέβαλε στην «ευρωπαϊκή ασφάλεια». Κομισιόν και Mercosur θα υπέγραφαν εμπορική συμφωνία, βάσει της οποίας οι δυο πλευρές θα άνοιγαν τις αγορές τους. Ωστόσο, αναβλήθηκε για τον Ιανουάριο του 2026 μετά από πιέσεις από κράτη μέλη της ΕΕ (ιδίως Γαλλία και Ιταλία) που ζητούν χρόνο για να αντιμετωπίσουν ανησυχίες κυρίως των αγροτών.

Τρίτον, σαν μην έφταναν αυτά, ήδη από το καλοκαίρι η Κομισιόν προτείνει έναν μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό που υποτίθεται θα ανταποκρίνεται σε πολέμους, επισιτιστική αυτάρκεια, ανταγωνιστικότητα κτλ.

Mercosur: Δεν τη θέλουν οι αγρότες

Όσον αφορά τη συμφωνία με τη Mercosur οι Βρυξέλλες θέλουν να εισρέουν τα ευρωπαϊκά προϊόντα στη Λατινική Αμερική καταργώντας τους δασμούς στο 91% των εξαγωγών. Η συμφωνία θα επέτρεπε στην ΕΕ να εξάγει περισσότερα βιομηχανικά προιόντα, πχ αυτοκίνητα και κρασιά στη Νότια Αμερική, με αντάλλαγμα τη διευκόλυνση εισόδου στην Ευρώπη αγροτικών (βοείου κρέατος, ζάχαρης, σόγιας και ρυζιού από την περιοχή).

Επίσης, η ΕΕ δίνει έμφαση στις κρίσιμες πρώτες ύλες λέγοντας ότι η συμφωνία «θα είναι καθοριστική για την εξασφάλιση προμηθειών», επειδή οι χώρες Mercosur είναι μεγάλοι παραγωγοί. Όπως αναφέρει και το Reuters η ΕΕ θα απεξαρτηθεί ως έναν βαθμό από τη Κίνα εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε πρώτες ύλες, ενώ βρίσκει εναλλακτικό εμπορικό εταίρο καθώς οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς. Τρίτον, η ΕΕ θα προωθήσει την πράσινη ατζέντα της βάζοντας φρένο στην καταστροφή των δασών με το «καρότο» των ανοιχτών ευρωπαϊκών αγορών στα λατινοαμερικανικά προϊόντα.

Παρ’ όλα αυτά, οι αγρότες φοβούνται ότι η συμφωνία παραχωρεί υπερβολικά πολλά στις χώρες της Mercosur και ότι θα πλημμυρίσει τις ευρωπαϊκές αγορές με φθηνά νοτιοαμερικανικά αγροτικά προϊόντα τα οποία μάλιστα δεν παράγονται με τις υψηλές και κοστοβόρες προδιαγραφές των ευρωπαϊκών.

Οι εγγυήσεις της Κομισιόν δεν ικανοποιούν τους αγρότες σε καμία περίπτωση και αυτό εκφράζεται σθεναρά από Γαλλία, Ιρλανδία, Αυστρία, Ιταλία και Πολωνία που αντιστέκονται στη συμφωνία. Επίσης, στην Βραζιλία δεν υπάρχει όπως φαίνεται σοβαρή πρόθεση για να προστατευτεί ο Αμαζόνιος.

Προϋπολογισμός με συρρικνωμένη ΚΑΠ

Η παραπάνω συμφωνία έρχεται να κουμπώσει σε κάτι άλλο πιο ανησυχητικό. Κάθε επτά χρόνια, η Επιτροπή καταθέτει πρόταση προϋπολογισμού. Μετά από περίπου δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, ακολουθεί η εκταμίευση για τα επόμενα επτά χρόνια, που σημαίνει ότι τα χρήματα δαπανώνται έως και εννέα χρόνια μετά τον αρχικό σχεδιασμό. Ο προτεινόμενος επταετής προϋπολογισμό για το  2028-2034 αγγίζει τα 2 τρισ.

Ωστόσο, η ΚΑΠ βαίνει μειούμενη από περίπου 37,6% (2014–2020) σε 32,0% (2021–2027), ενώ στην πρόταση 2028–2034 το δεσμευμένο ποσό για αγρότες (302 δισ.) αντιστοιχεί σε περίπου 15,1%. Πρόκειται για το ελάχιστο “set aside” και όχι κατ’ ανάγκη το τελικό. Αυτό σημαίνει ότι οι Βρυξέλλες έχουν βγάλει από τους σχεδιασμούς μια αυτόνομη ΚΑΠ που θα ξέρουν από την αρχή οι αγρότες τι τους αναλογεί, αντικαθιστώντας το με ένα ελάχιστο εγγυημένο ποσό.

Ειδικότερα, τα χρήματα της ΚΑΠ θα μπαίνουν σε έναν μεγαλύτερο εθνικό κουμπαρά, καθώς η Κομισιόν θέλει να δώσει ευχέρεια στις κυβερνήσεις να τα αξιοποιήσουν οι ίδιες όπως νομίζουν για να γίνει πιο… ευέλικτη η χρηματοδότηση. Κάτι τέτοιο προκαλεί μεγάλη ανασφάλεια στους αγρότες, καθώς πλέον δεν θα έχουν ένα ξεχωριστό δικό τους ταμείο με γνωστό το ποσό προς χρήση. Θα επικαλύπτεται από άλλα πακέτα

Μια τέτοια πρόταση, όπως ανέφερε ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής Ζίγκφριντ Μουρεσάν, θα «μειώσει την προβλεψιμότητα για τους αγρότες και τις περιφέρειες». Έτσι, οι Βρυξέλλες «ρίχνουν» του αγρότες -παραδοσιακούς αποδέκτες κονδυλίων καθώς τους ανακατεύει με άλλα διαφορετικά προγράμματα. «Πιστεύουμε ότι πρόκειται για διαφορετικούς τύπους δικαιούχων», προσθέτει Μουρεσάν. «Δεν θα έπρεπε να εξαναγκάζονται να ανταγωνίζονται μεταξύ τους».

Να σκεφτεί κανείς ότι τη δεκαετία του 1970 απορροφούσε το 70% του προϋπολογισμού. «Είμαστε πολύ μακριά από έναν προϋπολογισμό ικανό να στηρίξει την πρωτογενή αγροτική παραγωγή σε σχέση με τις προκλήσεις της επισιτιστικής αυτάρκειας που πρέπει να επιτύχουμε στην Ευρώπη», δήλωσε ο Μαξιμιλιάνο Τζιανσάντι, πρόεδρος της Copa, μιας από τις μεγαλύτερες αγροτικές ενώσεις της Ευρώπης. Γι’ αυτό και οι Financial Times κάνουν λόγο για αναμενόμενη αντίδραση των Ευρωπαίων αγροτών.

Επίσης, το Ταμείο Συνοχής συρρικνώνεται και αυτό κατά περίπου 10%, το οποίο υποτίθεται ενισχυει τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες όπως για παράδειγμα η Δυτική Μακεδονία.

Ανταγωνιστικότητα και άμυνα οι νέες προτεραιότητες

Τν ίδια στιγμή, οι Ευρωπαίοι ενισχύουν για πρώτη φορά το Ταμείο Ανταγωνιστικότητας με 409 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 131 δισ. ευρώ θα πάνε στην άμυνα μόνο. Ως ποσοστό του προϋπολογισμού, η άμυνα από 1,6% που απορροφούσε το 2014 εκτινάχτηκε στο 7,4% στην πρόταση της Επιτροπής για το 2028-2034.

Βέβαια, οι μικρότερες χώρες -όπως η Ελλάδα- δεν θα ωφεληθούν καθώς μόνο οι πλουσιότερες χώρες διαθέτουν ανεπτυγμένα υποδομές και κέντρα για έρευνα και νεοφυείς επιχειρήσεις. «Αν θέλεις να συμβαδίσεις με τις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες μεγάλες δυνάμεις, δεν μπορείς να το κάνεις με κατακερματισμένη χρηματοδότηση — πρέπει να επικεντρωθείς στα καλύτερα που διαθέτεις», είπε ο Φίλιπ Λάουσμπεργκ, ανώτερος αναλυτής πολιτικής στο European Policy Centre.

Η Ευρώπη αυξάνει τις δαπάνες για την άμυνα, αλλά μειώνει τα κονδύλια για την προστασία της αγροτικής παραγωγής.

Σαν ειρωνεία

Η ειρωνεία είναι ότι οι Ευρωπαίοι -οι οποίοι ψάχνουν ακόμα μια θέση στο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκάκι- θέλουν να ενδυναμωθούν επικαλούμενοι προβλήματα τα οποία οποία όμως δημιουργούν οι ίδιοι σε μεγάλο βαθμό.

Η σημερινή ενεργειακή ακρίβεια που επικαλούνται οι Ευρωπαίοι αγρότες συνδέεται σε σημαντικό βαθμό με τον πόλεμο, στην Ουκρανία κυρίως επειδή ο πόλεμος αναδιαμόρφωσε μόνιμα την ευρωπαϊκή αγορά (λιγότερο ρωσικό αέριο, μεγαλύτερο ρίσκο, ακριβότερη αντικατάσταση).

Στην πρόκληση του πολέμου όμως συνέβαλε η ίδια η Ευρώπη -με την επέκταση του NATO- όπως προειδοποιούσαν Αμερικανοί διπλωνάτες διεθνούς εμβέλειας, ενώ σήμερα έχει βάλει στόχο να τον παρατείνει με συνεχείς χρηματοδοτήσεις εκατοντάδων δισ. ευρώ. Οι μυστικές υπηρεσίες και αξιωματούχοι στην Ευρώπη έχουν αποδυθεί σε έναν αγώνα ενίσχυσης της ρωσοφοβίας έχοντας αναβαθμίσει τη Μόσχα σε υπαρξιακό κίνδυνο.

Οι πολεμικές προτεραιότητες των Βρυξελλών δεν συμβαδίζουν με τις καθημερινές ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών και αυτό αντανακλάται στις τεράστιες ρόδες των τρακτέρ που βγήκαν στους δρόμους.

Ειδήσεις Σήμερα: