To παραθαλάσσιo θέρετρο στη Γαλλία όπου κατέφυγε ο Πάμπλο Πικάσο εν καιρώ πολέμου

Ο ισπανικής καταγωγής καλλιτέχνης Πάμπλο Πικάσο επισκέφτηκε για πρώτη φορά τη Ρουαγιάν, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη στη Γαλλία, όταν ήταν ακόμη παντρεμένος με την πρώτη του σύζυγο και μούσα, τη Ρωσίδα μπαλαρίνα Όλγα Χόχλοβα.

Το καλοκαίρι του 1923, μαζί με τον γιο τους Πολ, η οικογένεια πέρασε δύο εβδομάδες εκεί πριν εγκατασταθεί στην Αντίμπ, στη μεσογειακή Κυανή Ακτή, ανάμεσα στις Κάννες και τη Νίκαια.

Χρόνια αργότερα, το καλοκαίρι του 1939, ο Πάμπλο Πικάσο και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Παρίσι. Αυτή τη φορά όχι για να επισκεφτούν κάποιο θέρετρο που χαϊδεύει ο ήλιος και η θάλασσα, αλλά εξαιτίας του ναζισμού και του επικείμενου παγκόσμιου πολέμου που τελικά θα ξεσπούσε την 1η Σεπτεμβρίου με την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία.

Εκείνη την εποχή, ο Πικάσο ήταν ένας παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνης και οι σχέσεις του με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας, έθεταν την ασφάλεια του σε κίνδυνο. Η ιδανική λύση για να προστατευτεί ο ίδιος και οι οικείοι του, ήταν να καταφύγει στη Ρουαγιάν, το οποίο βρίσκεται περίπου 500.000 χιλιόμετρα από το Παρίσι.

Η εγκατάσταση στη Ρουαγιάν

Την ίδια ακριβώς ημέρα που ξέσπασε ο πόλεμος, ο Πάμπλο Πικάσο και η τότε σύντροφός του, η σουρεαλίστρια καλλιτέχνιδα και αντιφασίστρια Ντόρα Μάαρ, έβαλαν πλώρη για το παραθαλάσσιο θέρετρο- έχοντας για συντροφιά τους τον φίλο και συνεργάτη τους Χάιμε Σαμπάρτες, τη σύζυγο του Μερσέντες Ιγκλέσιας, και τον Καζμπέκ, τον σκύλο του καλλιτέχνη, όπως διαβάζουμε σε άρθρο της Ángeles García στην εφημερίδα El Pais.

Φτάνοντας στη Ρουαγιάν, ο Πάμπλο Πικάσο και η Ντόρα Μάαρ έμειναν στο Hôtel du Tigre. Την επόμενη ημέρα ο Πικάσο δημιούργησε ένα στούντιο στην τραπεζαρία του ισογείου της Villa Gerbier de Jonc, όπου φιλοξενούνταν η ερωμένη του Μαρί-Τερέζα Ουόλτερ και η κόρη τους Μάγια. Τον Ιανουάριο του 1940 ο καλλιτέχνης νοίκιασε ένα νέο στούντιο κοντά στο λιμάνι σε μια πολυκατοικία γνωστή ως Les Voiliers, γοητευμένος από το φως και την πανοραμική θέα που διέθετε.

View this post on Instagram

A post shared by Pace Gallery (@pacegallery)

Ο Πικάσο έζησε στην παραθαλάσσια πόλη από τον Σεπτέμβριο του 1939 έως τον Αύγουστο του 1940. Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών, δεν σταμάτησε να φιλοτεχνεί. Έγραφε, ζωγράφιζε και δημιουργούσε ελαιογραφίες στις οποίες πρωταγωνιστούσαν γυναικείες μορφές. Στο Παρίσι ταξίδεψε μονάχα τρεις φορές για να ελέγξει την ασφάλεια και την αποθήκευση των έργων του και για να βοηθήσει στις προετοιμασίες μιας έκθεσης.

Όταν το Παρίσι καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα στις 14 Ιουνίου 1940, ο Πικάσο αποφάσισε να επιστρέψει στη γαλλική πρωτεύουσα με όλη του την οικογένεια. Το 1945, το κτίριο στη Ρουαγιάν, όπου ζούσε και ζωγράφιζε, μετατράπηκε σε ερείπιο κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής αεροπορικής επιδρομής.

Μια νέα έκθεση

Το Μουσείο Πικάσο στη Μάλαγα προσφέρει τώρα μια κρυφή ματιά στο πώς ήταν αυτή η περίοδος για τον καλλιτέχνη με μια νέα έκθεση, The Royan Sketchbooks, η οποία θα είναι ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 30 Απριλίου.

«Η έκθεση ‘Picasso: The Royan Sketchbooks’ συγκεντρώνει για πρώτη φορά τα οκτώ τετράδια με σκίτσα που έκανε ο Πικάσο κατά τη διάρκεια της παραμονής του σε αυτή τη γαλλική πόλη στην ακτή του Ατλαντικού. Τα πλαισιώνει μαζί με άλλα σχέδια, γκουάς, πίνακες και ποιήματα που δημιούργησε κατά την περίοδο αυτή, καθώς και μια ομάδα έργων που δημιούργησε η σύντροφός του, η καλλιτέχνις και φωτογράφος Ντόρα Μάαρ. Μαζί, τα έργα που παρουσιάζονται ρίχνουν φως σε μια ιδιαίτερα παραγωγική περίοδο της ζωής και της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του Πικάσο» αναφέρεται στο δελτίο τύπου της έκθεσης.

Φωτογραφία: MUSEO PICASSO MALAGA

Όσο ζούσε στο Κουαγιάν

Αν και ο ακριβής αριθμός των καμβάδων που ζωγράφισε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ρουαγιάν είναι άγνωστος, η έκθεση στο Μουσείο Πικάσο στη Μάλαγα περιλαμβάνει αρκετά έργα που αντικατοπτρίζουν τη δημιουργική του ορμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η προτομή μιας γυναίκας με τα χέρια σταυρωμένα πίσω από το κεφάλι της (1939), από τη συλλογή της Μάλαγα, η γυναίκα που φτιάχνει τα μαλλιά της (1940), από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) της Νέας Υόρκης, το Café in Royan (Αύγουστος 1940).

Φιλοξενεί επίσης τα σχέδια προετοιμασίας για το κεφάλι μιας γυναίκας («Για τον ελληνικό λαό»). Ο πίνακας ολοκληρώθηκε στο εργαστήριό του στο Gerbier de Jonc και μεταφέρθηκε στο νέο εργαστήριο στο Les Voiliers, όπου εκτέθηκε σε περίοπτη θέση πάνω σε καβαλέτο. Τον Μάιο του 1946 ο Πικάσο τον έδωσε στην Αθήνα ως μέρος της δωρεάς που έκαναν οι Γάλλοι καλλιτέχνες για να αποτίσουν φόρο τιμής στην ελληνική αντίσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Φωτογραφία: MUSEO PICASSO MALAGA

Το έργο είχε κλαπεί από την Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας και αγνοούνταν για εννέα χρόνια, μέχρι που βρέθηκε από την αστυνομία το 2021. Η αφιέρωση στο πίσω μέρος του καμβά κατέστησε αδύνατο να κυκλοφορήσει στη μαύρη αγορά.

*Με πληροφορίες από: EL PAIS | MUSEO PICASSO MALAGA | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Flickr | Café à Royan | Pablo Picasso | Musée de Royan