Πόλεμος στο Ισραήλ: Γεωλόγος αποκαλύπτει πώς η Χαμάς εκμεταλλεύεται τα τούνελ

Η ξαφνική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ έδειξε πως πλέον οι μαχητές έχουν βελτιώσει και ενισχύσει σημαντικά την στρατηγική και τις ικανότητες τους. Από ότι φαίνεται δε κεντρικό ρόλο στην εισβολή έπαιξαν οι διαβόητες σήραγγες που διαθέτει η οργάνωση στα σύνορα της Γάζας με το Ισραήλ.

Σύμφωνα με την Jerusalem Post, ο καθηγητής Joel Roskin, γεωλόγος στο τμήμα γεωγραφίας και περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Bar – Ilan, παρακολούθησε τις αλλαγές που έγιναν στις σήραγγες της Γάζας με την πάροδο των ετών και αποκάλυψε ποιες γεωλογικές συνθήκες και συνθήκες ασφαλείας επέτρεψαν την ταχεία ανάπτυξή τους.

Η μελέτη του Ισραηλινού γεωλόγου

Πριν από τρία χρόνια, ο Ισραηλινός γεωλόγος δημοσίευσε ένα κεφάλαιο βασισμένο στη μελέτη του «Ο υπόγειος πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας και η στρατιωτική πολυπλοκότητα της καταπολέμησης του.» Το άρθρο αυτό περιγράφει τις γεωπολιτικές συνθήκες που παρείχαν το έδαφος για την ανάπτυξη των σηράγγων.

Μέσω της μελέτης αυτής, ανακαλύπτει κανείς ότι εδώ και πάνω από 4.000 χρόνια υπάρχουν καταγραφές διάνοιξης σηράγγων. Η νεότερη καταγραφή έγινε το 2002 όταν τα αμερικανικά στρατεύματα καταδίωκαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Οι στρατιώτες ανακάλυψαν ένα τεράστιο σύμπλεγμα σηράγγων που συνέδεε τους φυσικούς σχηματισμούς σπηλαίων Tora Bora στο Αφγανιστάν.

Τα στάδια εξέλιξης των σηράγγων

Οι σήραγγες στη Γάζα είχαν αρχικά κάποια βασικά κοινά χαρακτηριστικά με άλλες ανασκαφικές περιοχές στο Ισραήλ και αλλού στον κόσμο, όπως ταφικά σπήλαια, νάρκες και συστήματα απόκρυψης. «Αλλά κάθε σύστημα σήραγγας είναι διαφορετικό και σχετίζεται μοναδικά με τις γεωλογικές, γεωγραφικές και γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν», εξήγησε.

«Αυτό που είναι ενδιαφέρον για τη Χαμάς είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης των σηράγγων, όχι μόνο σε μέγεθος αλλά και σε σκοπό, συμπλήρωνε την ανάπτυξη της επιχειρησιακής αντίληψης της οργάνωσης», δήλωσε ο Roskin. «Ξεκίνησε με το λαθρεμπόριο αγαθών, προχώρησε στο λαθρεμπόριο όπλων και αργότερα εξελίχθηκε σε σήραγγες επίθεσης.» Πρόσθεσε δε ότι «Κατά την διάρκεια των σταδίων αυτών, η αντίληψη της οργάνωσης ήταν τακτική. Αργότερα, διευκόλυνε απαγωγές όπως αυτή της απαγωγής του στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ το 2006 και μετέτρεψε το υπόγειο σε σήραγγες επίθεσης και απόκρυψης».

«Η επόμενη φάση ήταν οι στρατηγικές επιθετικές σήραγγες που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Protective Edge πριν από εννέα χρόνια. Αυτές οι νέες σήραγγες αντιστοιχούσαν στην αυξανόμενη επιχειρησιακή όρεξη της Χαμάς, οι ηγέτες της οποίας έβλεπαν ότι ήταν πάντα επιτυχείς – και ότι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας είχαν μόνο μια πενιχρή απάντηση σε αυτό.»

Η στρατηγική σημασία των σηράγγων κατά την επίθεση στο Ισραήλ

Οι σήραγγες στα σύνορα Γάζας με Ισραήλ

Η χρήση των σηραγγών για λαθρεμπόριο

Η πρώτη φάση ξεκίνησε το 1982 μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες που υπεγράφησαν με την Αίγυπτο και προχώρησαν λόγω της αιγυπτιακής επιμονής να τεμαχίσουν τα σύνορα την πόλη Ράφα μεταξύ της Γάζας και της Αιγύπτου. Οι κάτοικοι έσκαψαν σήραγγες που χρησιμοποιήθηκαν για το λαθρεμπόριο αγαθών και κυρίως για την επανένωση οικογενειών που είχαν χωριστεί μεταξύ των δύο τμημάτων της Ράφα.

Οι σήραγγες εκείνη την εποχή δεν χρησιμοποιούνταν για τρομοκρατία- τις έσκαβαν κυρίως ντόπιοι ανθρακωρύχοι με εμπειρία στο σκάψιμο πηγαδιών. Το 1994 άρχισε μια ανοδική τάση στον αριθμό των σηράγγων λαθρεμπορίου αγαθών και πυρομαχικών μεταξύ της Ράφα στην Αίγυπτο και της Ράφα στη Γάζα, η οποία τέθηκε υπό τον έλεγχο της Παλαιστινιακής Αρχής στο πλαίσιο των ειρηνευτικών συμφωνιών του Όσλο.

Το 2000, άρχισε η εντατικοποίηση της χρήσης τους μετά τη δεύτερη Ιντιφάντα (παλαιστινιακή εξέγερση) και ενόψει των προετοιμασιών των IDF για μια ανεκπλήρωτη εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας στο πλαίσιο της επιχείρησης «Αμυντική Ασπίδα». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αυξήθηκε το παράνομο λαθρεμπόριο όπλων και η εξόρυξη σηράγγων στη Ράφα. Μετά την πλήρη μονομερή στρατιωτική και πολιτική απόσυρση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας το 2005 με στόχο να επιτρέψει στους κατοίκους της Γάζας να οικοδομήσουν ανεξάρτητα ένα νέο μέλλον.

Από την άλλη, οι Αιγύπτιοι δεν έλαβαν μέτρα για να σταματήσουν τον εξοπλισμό της Γάζας εναντίον του Ισραήλ. Το σκυρόδεμα που προμηθεύτηκε το Ισραήλ για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε για την ενίσχυση των τοιχωμάτων των σηράγγων. Έτσι, η Χαμάς εξοπλίστηκε και προχώρησε στην ανεξάρτητη κατασκευή όπλων από λαθραία υλικά και στην κατασκευή των σηράγγων που τώρα κατευθύνονται προς το Ισραήλ.

Όταν η Χαμάς έσκαψε 35 σήραγγες κάτω από την γραμμή εκεχειρίας

Μετά την κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας από τη Χαμάς το 2007 από την Παλαιστινιακή Αρχή, το πεδίο το πεδίο του υπόγειου πολέμου επεκτάθηκε και εξελίχθηκε σε μέσο που χρησιμοποιείται σε περίπτωση ανταρτοπόλεμου. Από το 2009, στο πλαίσιο της ολιστικής της προσέγγισης, η Χαμάς πέρασε στη στρατηγική χρήση των σηράγγων σκάβοντας περίπου 35 κάτω από τη γραμμή εκεχειρίας (σύνορα) του 1949 με το Ισραήλ, ορισμένες από τις οποίες εισχωρούν μέσα στο εβραϊκό κράτος.

Αυτές οι σήραγγες δεν ήταν πλέον απλώς μακρές διαδρομές διέλευσης από σημείο σε σημείο, αλλά μάλλον πολύπλοκες, πολυώροφες υπόγειες σπηλιές και σήραγγες με δωμάτια, αίθουσες και αποθήκες. Πολλά φρεάτια εισόδου για την υπόγεια «πόλη» – κυρίως σε κτίρια κατοικιών – ήταν οριζόντια, κάθετα ή κεκλιμένα. Στη Γάζα αναπτύχθηκε μια «κουλτούρα των τούνελ» που περιελάμβανε εκπαιδευτικές επισκέψεις μαθητών προσχολικής έως και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φωτογραφίες γάμων και περιηγήσεις στο σύστημα των υπόγειων τούνελ.

Πώς η Χαμάς κατάφερε να εισβάλλει στο Ισραήλ μέσω των τούνελ

Ο Roskin σημείωσε ότι είναι δύσκολο να χαρτογραφηθεί με ακρίβεια το δίκτυο σηράγγων από την επιφάνεια ή από το διάστημα. Στην ουσία, το ακριβό και εξελιγμένο υπόγειο φράγμα που ύψωσε το Ισραήλ στην πλευρά του της γραμμής εκεχειρίας του 1949 δεν εμπόδισε τη χρήση και την επέκταση των σηράγγων στη Λωρίδα της Γάζας.

Με αυτόν τον τρόπο, στις 7 Οκτωβρίου, το φράγμα που προοριζόταν να κρατήσει έξω τους τρομοκράτες της Χαμάς, στην πραγματικότητα τους επέτρεψε να φτάσουν στη συνοριακή ζώνη μέσω των υπόγειων σηράγγων χωρίς να αποκαλυφθούν από τις κάμερες παρακολούθησης των IDF.

Σε πρώτη φάση, οι σήραγγες χρησιμοποιούνταν για λαθρεμπόριο

Τελειοποίησε την επικοινωνία και την ηλεκτροδότηση

Με την πάροδο των ετών, η Χαμάς μάθαινε και βελτιωνόταν συνεχώς και άρχισε να σκάβει βαθύτερα. Ταυτόχρονα, βελτίωνε όλο και περισσότερο τα μέσα υποστήριξης, επικοινωνίας και ηλεκτροδότησης. Εξηγώντας την ευκολία της εξόρυξης σε συνδυασμό με τη δυσκολία της ανίχνευσης, ο γεωμορφολόγος σημείωσε ότι υπάρχουν διάφορες τεχνολογικές μέθοδοι ανίχνευσης, ορισμένες από τις οποίες βασίζονται στη μετάδοση ενός κύματος που μπορεί να επιστρέψει εν μέρει ανάλογα με τις ιδιότητες του εδάφους.

Φαίνεται ότι μέχρι πρόσφατα, η λαϊκή αντίληψη για τις σήραγγες της Χαμάς ήταν μερικές φορές αρκετά απλοϊκή, δήλωσε ο Roskin: αντιμετωπίζονταν ως πέρασμα για μαχητές, αποτελώντας μια απειλητική υποδομή. Αλλά τα τελευταία χρόνια, η Χαμάς ενσωμάτωσε το υπόγειο σύστημα με πολλούς τρόπους στην αμυντική και επιθετική της τακτική, η οποία οικοδομήθηκε συνδυάζοντας τον πόλεμο με συμβατικά μέσα, με τον ανταρτοπόλεμο.

«Αυτή η ολιστική αντίληψη του ανταρτοπόλεμου περιλαμβάνει σήραγγες εφοδιασμού, στρατηγικής και τακτικής μαζί με μεθόδους μάχης πάνω από το έδαφος. Το υπόγειο ενσωματώνεται σε όλες τις πτυχές της μάχης, συμπεριλαμβανομένων των πυροβολισμών, της μυστικής συγκέντρωσης δυνάμεων και πιθανώς επίσης για τη μεταφορά και κράτηση αιχμαλώτων και ομήρων», είπε, καταλήγοντας ότι «Αυτές οι συνθήκες αποτελούν πράγματι μια πρόκληση για την πλήρη επιθετική αντιμετώπιση των IDF.»