Περσινά ξινά σταφύλια

Μακάρι η ευγένεια και ο πολιτισμός ενός ανθρώπου να προεξοφλούσαν και την ακρίβεια όσον αφορά τη χρήση των λέξεων και να μην έδειχναν ότι μπορεί να τις μετέρχεται σύμφωνα με τον τρόπο που βολεύει τον ίδιο σε σχέση με όσα θέλει να πει ή με τον τρόπο που θέλει να εισακουστούν. Εννοούμε τον Γιώργο Παπανδρέου που σε συνέντευξή του στην τηλεόραση την περασμένη εβδομάδα είπε ανάμεσα σε άλλα ότι αν δεν μπόρεσε να προχωρήσει σε όσα οραματιζόταν ενώ ήταν πρωθυπουργός, οφείλεται στο γεγονός ότι δεν κατόρθωσε «να σπάσει τα κατεστημένα» και ούτε λίγο ούτε πολύ τίποτε δεν μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε πολιτικό «αν δεν σπάσει τα κατεστημένα», όπως ελπίζει ή πιστεύει (δεν το θυμόμαστε ακριβώς) πως θα συμβεί αν επανεκλεγεί πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ. Επειδή ο καθένας όταν προφέρει ή ακούει τη λέξη «κατεστημένο» εννοεί ό,τι θέλει ή μάλλον ό,τι τον συμφέρει, θα έπρεπε σε οποιαδήποτε συζήτηση, και πολύ περισσότερο με έναν πολιτικό, να ξεκαθαρίζεται τι ακριβώς εννοείται με τη λέξη αυτή. Διαφορετικά, γίνεται τόσο αόριστη η λέξη αυτή που επιτρέπει όταν διαψεύδεται κανείς στις προθέσεις ή στους στόχους του, να μεταβάλλεται σε μια πρώτης τάξεως δικαιολογία.

Από τη στιγμή που δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως ακόμη και ύστερα από διακόσια, τριακόσια ή και πεντακόσια χρόνια θα μπορεί ένας πολιτικός – αν βέβαια θα εξακολουθούν να υπάρχουν πολιτικοί και το «κατεστημένο» που συγκροτούν δεν θα έχει πάψει να υφίσταται – να το επικαλείται ως το σημαντικότερο εμπόδιο προκειμένου να πραγματοποιήσει όσα υποσχόταν, το όλο θέμα αρχίζει να προκαλεί υποψίες, αν δηλαδή η λέξη «κατεστημένο», χωρίς να παύει να ανταποκρίνεται σε μια πραγματικότητα, δεν παραμένει τόσο θολή ώστε περισσότερο να συσκοτίζει παρά να διαφωτίζει όταν μάλιστα χρησιμοποιείται κατά κόρον. Αλλά πολύ περισσότερο σε σχέση με το τι εννοούμε όταν λέμε τη λέξη «κατεστημένο» τόσο ο Γιώργος Παπανδρέου όσο και οποιοσδήποτε τη χρησιμοποιεί θα έπρεπε να μας πει πώς «σπάει» ένα κατεστημένο αφού δεν πρόκειται για μια πομφόλυγα ή για ένα μπαλόνι ώστε με μια καρφίτσα ή με μια βελόνα να ξεμπερδεύει κανείς.

Φοβόμαστε πως αν θα μπορούσαμε οι περισσότεροι να απαντήσουμε με ευχέρεια στην ερώτηση πώς διαιωνίζεται το κατεστημένο, ό,τι τέλος πάντων καταλαβαίνει ο καθένας όταν χρησιμοποιεί τη λέξη αυτή, πολύ δύσκολα ή μάλλον θα βουβαινόμασταν σε περίπτωση που η ερώτηση αυτή γινόταν για το πώς σπάει ένα κατεστημένο. Ακριβώς γιατί το κατεστημένο δεν είναι μια συνομοταξία «κακών» ανθρώπων που θέλουν να διαφεντεύουν την οικονομική, την πολιτική, την εκκλησιαστική, την πνευματική ακόμη ζωή, ενώ όλοι οι άλλοι συνιστούμε ένα «περιθώριο» που κινείται στις παρυφές της ζωής και κυρίως των συμφερόντων που σε μεγάλο, αν όχι σε απόλυτο, βαθμό τη διαμορφώνουν.

Αντίθετα το κατεστημένο, το οποιοδήποτε κατεστημένο, συγκροτείται με τη «σύμφωνη» γνώμη όλων μας με τις επιλογές μας, με τα ενδιαφέροντά μας, με τον τρόπο που οργανώνουμε τη ζωή μας, γι’ αυτό ακριβώς και με τόση ευχέρεια δίνουμε άφεση όταν η έκφραση ενός κατεστημένου οξύνεται με λογής ατασθαλίες και καταχρήσεις. Το πολύ πολύ να διαμαρτυρηθούμε και στη συνέχεια να γυρίσουμε πλευρό και να συνεχίσουμε τον ύπνο μας. Αλλά μην ξεχνάμε ότι οι μηχανισμοί, το σύνολο των μηχανισμών, που κάνουν ευφήμως γνωστό τον προοδευτικό, ενώ δυσφήμως υπογραμμίζουν τον συντηρητικό, συνιστούν το πρώτο τη τάξει κατεστημένο ώστε το να προσβλέπει ένας πολιτικός στην κατάργησή του είναι σαν να ζητάει να αυτοκαταργηθεί.