Τζόντι Φόστερ: Δεν εξηγούν την οικονομία, για να μην αρχίσουν οι ερωτήσεις

Αγγελική Στελλάκη

Μπορεί η ταινία της να ονομάζεται Money Monster, αλλά η Τζόντι Φόστερ δεν σπεύδει να καταδικάσει το καπιταλιστικό σύστημα.

«Ο οικονομικός κόσμος δεν είναι αυτή η σατανική αυτοκρατορία» λέει η ηθοποιός και σκηνοθέτις αποκλειστικά στο in.gr από το Κανκούν του Μεξικό, σημειώνοντας ότι το «τέρας» δεν είναι τα χρήματα, αλλά η κατάχρησή τους.

Η γνωστή ηθοποιός αφηγείται (ως σκηνοθέτις αυτή τη φορά) στο «Παιχνίδι του Χρήματος» -όπως είναι ο ελληνικός τίτλος του Money Monster- μία ιστορία ομηρίας. Ένας νεαρός εισβάλει με όπλο σε ένα τηλεοπτικό πλατό, κρατά όμηρο έναν τηλεπαρουσιαστή και ψάχνει να βρει για ποιο λόγο η μετοχή στην οποία είχε επενδύσει όλα του τα χρήματα κατέρρευσε.

Η Φόστερ παραδέχεται πάντως: «Όλοι εκλαμβάνουμε τον κόσμο της οικονομίας ως κάτι που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να κατανοήσουμε. Και αυτό γίνεται επίτηδες, για να μας κρατήσουν μακριά από τις πραγματικές απαντήσεις, για να κρατήσουν τον μέσο άνθρωπο υπό έλεγχο, επειδή αυτοί έχουν τις πληροφορίες. Και για να διατηρηθεί το μυστήριο όσο το δυνατόν περισσότερο, προκειμένου οι άνθρωποι να μην αρχίσουν να κάνουν ερωτήσεις».

Και μιλά για την πολύχρονη κινηματογραφική της καριέρα, για το τι σημαίνει το σινεμά για εκείνη και για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σκηνοθέτις σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο.

Ασχολείστε συχνά στις ταινίες σας με κοινωνικά ζητήματα. Τι σας προσέλκυσε στο «Παιχνίδι του Χρήματος»;

Η ταινία μιλά για ένα θέμα που με αφορά. Αλλά κυρίως είναι ένα θρίλερ. Είναι συναρπαστικό, έχει γρήγορο ρυθμό. Φέρνει κοντά όλους αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους σε ένα είδος ταπισερί, όλα τα διαφορετικά τους κίνητρα, που κινούνται γύρω από μία ιδέα –τα χρήματα- και το πώς τα χρήματα μετατρέπονται μερικές φορές στο νόημα της ζωής μας, στο πώς αξιολογούμε τον εαυτό μας. Ένα από τα θέματα που βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα στις ταινίες και στη ζωή είναι η αποτυχία και το πώς την αντιμετωπίζουμε. Και πώς κατά κάποιο τρόπο μας επηρεάζει αυτή η αίσθηση αποτυχίας. Σε μεγάλο βαθμό οι σχέσεις μας αφορούν τη δυναμική αποτυχημένων ανθρώπων που έρχονται κοντά και που δεν είναι τέλειοι. Εάν αυτό το συνδυάσεις με τον σύγχρονο κόσμο της οικονομίας, βλέπεις πώς τα ανθρώπινα σφάλματα αλληλεπιδρούν με τον κόσμο της τεχνολογίας. Το βρίσκω αυτό συναρπαστικό.

Στην ταινία παρακολουθούμε μία υπόθεση ομηρίας, αλλά υπάρχουν αναφορές και σε θέματα πολιτικής και οικονομίας. Πώς συνδυάζονται αυτά;

Δεν πιστεύω ότι η υπόθεση ομηρίας είναι το μεγάλο ζήτημα της ταινίας, είναι απλά τμήμα αυτού που συμβαίνει, δηλαδή της ιστορίας ενός ανθρώπου που αναζητά απαντήσεις. Και έρχεται αντιμέτωπος με μια φλυαρία για το τι ακριβώς συνέβη. «Ήταν τεχνικό λάθος». «Έφταιγε ο αλγόριθμος». «Έτσι είναι τα πράγματα». Και αυτός υψώνει το ανάστημά του με τον μόνο τρόπο που ξέρει και απειλεί αυτόν τον άνδρα (τον Λι Γκέιτς) και του λέει: «Θέλω μία απάντηση». Πιστεύω ότι όλοι εκλαμβάνουμε τον κόσμο της οικονομίας ως κάτι που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να κατανοήσουμε. Και αυτό γίνεται επίτηδες, για να μας κρατήσουν μακριά από τις πραγματικές απαντήσεις, για να κρατήσουν τον μέσο άνθρωπο υπό έλεγχο, επειδή αυτοί έχουν τις πληροφορίες. Και για να διατηρηθεί το μυστήριο όσο το δυνατόν περισσότερο, προκειμένου οι άνθρωποι να μην αρχίσουν να κάνουν ερωτήσεις.

Πώς ήταν η συνεργασία με την Τζούλια Ρόμπερτς και τον Τζορτζ Κλούνι;

Πρόκειται για τους δύο πιο αγαπητούς σταρ του Χόλιγουντ. Είναι διασκεδαστικοί και οι δύο. Και διασκεδάζουν να παίζουν μαζί. Είναι απλοί άνθρωποι και επαγγελματίες. Λατρεύουν να δουλεύουν, αλλά λατρεύουν και να γελάνε και θέλουν τα πράγματα να γίνονται εύκολα.

Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τις γυναίκες δημιουργούς στο σινεμά. Βλέπετε τα πράγματα να αλλάζουν γύρω σας;

Ο κόσμος του σινεμά αλλάζει και γυρίζονται περισσότερες ταινίες από γυναίκες σε σχέση με παλαιότερα. Αυτό δεν σημαίνει κάτι όσον αφορά τις mainstream ταινίες. Είναι το τελευταίο προπύργιο που πρέπει να «πέσει» σε σχέση με τη διαφοροποίηση στο Χόλιγουντ. Στο ανεξάρτητο σινεμά τα πράγματα αλλάζουν πολύ πιο γρήγορα. Σίγουρα υπάρχουν πολλές γυναίκες παραγωγοί και σεναριογράφοι και ηθοποιοί και τεχνικοί. Όταν μεγάλωνα δεν υπήρχε καμία. Περιτριγυριζόμουν πάντα από άνδρες. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν. Εγώ από πλευράς μου ελπίζω να αγαπήσει ο κόσμος την ταινία. Ελπίζω να αγγίξει τους θεατές και αυτό είναι το μόνο που μπορώ να ελπίζω. Νομίζω ότι αυτό που ελπίζουμε είναι να μην θεωρείται πια το να προσλάβεις γυναίκα σκηνοθέτη ως ρίσκο. Νομίζω ότι τα στούντιο το καταλαβαίνουν αυτό πλέον.

Πιστεύετε ότι οι ταινίες έχουν ακόμα τη δύναμη να επηρεάσουν ή να κάνουν τον κόσμο να σκεφτεί;

Οι ταινίες ως μορφή τέχνης με έχουν επηρεάσει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης. Τις αγαπώ όσο και τη ζωγραφική, την γλυπτική και τη μουσική. Οι ταινίες φτιάχνουν αυτό που είμαι και δεν γνωρίζω άλλον τρόπο να εκφράζομαι. Είναι για μένα μια ευκαιρία να πω: «Αυτό πιστεύω. Αυτή είναι η αλήθεια που γνωρίζω». Και ελπίζω να απλώσω το χέρι και να μπορέσω να αγγίξω το χέρι κάποιου άλλου. Δεν νομίζω ότι αυτό το συναίσθημα θα φύγει ποτέ. Δεν πιστεύω ότι οι ταινίες είναι απλά ψυχαγωγία.

Η ταινία έχει τίτλο «Money Monster». Θεωρείτε ότι τα χρήματα είναι το «τέρας» στον σύγχρονο κόσμο;

Τα χρήματα είναι ένας τρόπος για να εκφράσουμε την αξία, αυτό που θεωρούμε ότι αξίζει. Και πολλοί από εμάς δεν ξέρουμε ποια είναι η αξία μας. Ψάχνουμε να κάνουμε τον λογαριασμό. Μου αξίζει. Αξίζω να αγαπηθώ. Πρέπει να με θυμούνται. Τα χρήματα είναι μόνο το εργαλείο με το οποίο μετράμε τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας. Αυτό είναι που κάνει το ζήτημα πολύπλοκο, όχι τα ίδια τα χρήματα. Η ταινία δεν αποτελεί καταδίκη του οικονομικού κόσμου, το αντίθετο. Δεν είναι μια ταινία που λέει ότι «ο καπιταλισμός είναι κάτι κακό». Ο οικονομικός κόσμος δεν είναι αυτή η σατανική αυτοκρατορία. Είναι κάτι που εμείς φτιάξαμε, που οι άνθρωποι έφτιαξαν όχι μόνο για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, αλλά και για να δημιουργήσουν τομείς που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν. Το θέμα δεν είναι αυτό που υπάρχει (τα χρήματα), αλλά η κατάχρησή τους.

Ποιοι σκηνοθέτες σάς ενέπνευσαν να γίνετε σκηνοθέτις και ποιοι απετέλεσαν σημείο αναφοράς για τη συγκεκριμένη ταινία;

Η ταινία ακολουθεί την παράδοση ταινιών του Σίντνεϊ Λούμετ όπως το Dog Day Afternoon και το Network, ταινίες που επίσης εκτυλίσσονται σε ζωντανό χρόνο. Είναι ένας μικρός φόρος τιμής στον Σίντνεϊ Λούμετ. Δεν κάνω ταινίες που να είναι ίδιες με ταινίες άλλων σκηνοθετών. Αλλά υπάρχουν σκηνοθέτες που θαυμάζω, όπως ο Μάρτιν Σκορσέζε και ο Ντέιβιντ Φίντσερ, ο Μπομπ Ζεμέκις, όλοι αυτοί οι φανταστικοί σκηνοθέτες. Όταν ήμουν παιδί έβλεπα πολλές ευρωπαϊκές ταινίες. Η μαμά μου με πήγαινε να δω όλες αυτές τις γαλλικές και ιταλικές και γερμανικές ταινίες και αυτές ήταν οι σπουδές μου στο σινεμά: το να με παίρνει η μητέρα μου από το σχολείο και να μπαίνουμε στο σινεμά και να αγοράζουμε φαγητό, να το παίρνουμε για έξω, να τρώμε και να βλέπουμε ταινίες.

Δουλεύετε πάρα πολλά χρόνια στο σινεμά. Πού βλέπετε τον εαυτό σας σήμερα;

Είμαι στη βιομηχανία του σινεμά εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Είναι πολύς καιρός. Αισθάνομαι υπέροχα που μπόρεσα να δουλέψω τη δεκαετία του 1960, του 1970, του 1980, του 1990, στα 2000 και τα 2010. Κάθε μία από αυτές τις δεκαετίες υπήρξε κατά κάποιους τρόπους πιο ενδιαφέρουσα από τις επόμενες. Ιδιαίτερα η δεκαετία του 1970, η χρυσή εποχή του αμερικανικού σινεμά. Είμαι τόσο υπερήφανη που μπόρεσα με κάποιον τρόπο να είμαι τμήμα αυτής της παράδοσης. Κοιτάζω πίσω, τα χρόνια μου ως ηθοποιός και σκέφτομαι ότι είχα την καλύτερη κινηματογραφική παιδεία. Μπόρεσα να κοιτάξω πάνω από τον ώμο μερικών από τους καλύτερους κινηματογραφιστές και να τους κάνω ερωτήσεις και να τους δω να δουλεύουν σε υψηλό επίπεδο και γι’ αυτό θα αισθάνομαι αιώνια ευγνωμοσύνη. Νομίζω ότι αυτό επηρέασε και επηρεάζει τη δουλειά μου. Είμαι ενθουσιασμένη με τη σκηνοθεσία και νομίζω ότι εκεί θα επικεντρωθώ. Αλλά δεν θα σταματήσω ποτέ να δουλεύω ως ηθοποιός. Είναι κάτι που κάνω από τα 3 μου χρόνια και είναι ένας τρόπος να εκφραστώ που διαφέρει από τους άλλους.

Έχετε σκεφτεί ποια θα είναι η επόμενη δουλειά σας;

Δεν έχω ιδέα ποιο θα είναι το επόμενο πρότζεκτ μου. Νομίζω όμως ότι όλες μου οι ταινίες θα αφορούν τους ανθρώπους και τα ερωτήματα που έχω για τον εαυτό μου και τα ερωτήματα που έχω για τους άλλους και η ευκαιρία να επικοινωνήσω με τον κόσμο. Αυτή μοιάζει να είναι η εμμονή μου. Επομένως, υποθέτω ότι αυτό θα είναι και η επόμενη ταινία μου.

* Η ταινία «Το Παιχνίδι του Χρήματος» θα προβάλλεται στις αίθουσες από την Πέμπτη 30 Ιουνίου, σε διανομή Feelgood.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ