«Σμύρνη μου αγαπημένη»: Μια παράσταση ντοκουμέντο

Δράμα, συγκίνηση, έρωτας και προσφυγιά πρωταγωνιστούν στο θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση, Σμύρνη μου αγαπημένη. Η παράσταση, που ανεβαίνει για δεύτερη συναπτή χρονιά στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», ταξιδεύει τον θεατή στην πολιτιστική και πολιτική ιστορία της Σμύρνης. Μέσα από μουσικές και την ιστορία μιας οικογένειας, χαρτογραφεί την περίοδο από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η Ένωση Σμυρναίων θα βραβεύσει την αντιπρόεδρο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, Σοφία Εφραίμογλου, τον διευθύνοντα σύμβουλο Δημήτρη Εφραίμογλου, καθώς και την Μιμή Ντενίση για τη δημιουργία της παράστασης. Η τελετή της βράβευσης θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, στις 19:00, στην αίθουσα «Αντιγόνη».

«Η παράσταση επανέφερε στη μνήμη όλων των Ελλήνων την ανέμελη ζωή και την τραγική καταστροφή της Σμύρνης, μιας πόλης-σύμβολο του Μικρασιατικού Ελληνισμού και αναβίωσε το κλίμα, τον παλμό και τον πόνο μιας, πραγματικά, οδυνηρής για την Ελληνική Ιστορία περιόδου», αναφέρει σε επιστολή της η Ένωση Σμυρναίων.

Μια αρχόντισσα της Σμύρνης, η Φιλιώ θυμάται και νοσταλγεί τη ζωή της εκεί. Ο νους της φεύγει από την προσφυγική γειτονιά, όπου ζει πια, και ξαναζεί στη χρυσή εποχή της κοσμοπολίτισσας Σμύρνης. Ο άντρας της Φιλιώς, όπως και ο πατέρας της και τα παιδιά της, φανατικός Βενιζελικός ζει με το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας. Ο αδελφός του και η οικογένειά του, επίσης πετυχημένοι έμποροι, Βασιλικοί και φανατικοί Μικρασιάτες θέλουν τη Σμύρνη αυτόνομη. Οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο οικογένειες, η αρμονική συνύπαρξη με Τούρκους και Λεβαντίνους, οι ανεκπλήρωτοι, απαγορευμένοι έρωτες ανάμεσα στις διαφορετικές φυλές, τα γλέντια τους, τα τραγούδια, τα όνειρά τους κυριαρχούν στο έργο.

Το έργο ρίχνει μια ενδοσκοπική ματιά στη ζωή των κατοίκων της Σμύρνης. Μαρτυρίες Ελλήνων, Τούρκων, Λεβαντίνων αξιοποιήθηκαν για την παράσταση, η υπόθεση της οποίας περιστρέφεται γύρω από μια οικογένεια, καθώς και από την πολυπολιτισμική κοινωνία της Σμύρνης. Σε πρώτο πλάνο μπαίνουν οι συνήθειες και οι πολιτικές βλέψεις μιας άλλης εποχής.

Η Μικρασιατική Καταστροφή, οι σφαγές, η ανταλλαγή των πληθυσμών, ο θάνατος, παρουσιάζονται με γλαφυρότητα και εντυπωσιακά οπτικά και ηχητικά εφέ.

Το μουσικοθεατρικό θέαμα κέρδισε πριν από λίγο καιρό για τα σκηνικό και κοστούμια εποχής του Γιώργου Πάτσα τα πρώτα βραβεία στις κατηγορίες της σκηνογραφίας και της ενδυματολογίας.

Με επαινετικά λόγια είχε μιλήσει για την παράσταση και η Ελένη Γλύκατζη Αλβελέρ η οποία είχε αναφέρει: «Όποιος έχει την τύχη να παρακολουθήσει το έργο της Μιμής Ντενίση μπορεί να λέει: ήμουν κι εγώ εκεί γιατί το έργο θα μείνει σαν ορόσημο στην ιστορία του θεάτρου και σαν το πρώτο μεγάλο έργο που αποδίδει τιμή στους Μικρασιάτες».

Στο πρώτο μέρος της Σμύρνης μου Αγαπημένης, προβάλλονται οι παραδόσεις, η πολυτέλεια, η υψηλή ραπτική και οι συνήθειες μιας κοινωνίας. Ακόμη, το οπισθοδρομικό στοιχείο και οι διακρίσεις, «ανεβαίνουν» στη σκηνή. Ο ρόλος της γυναίκας, η διαφορά ανάμεσα σε εύπορους και άπορους, είναι εμφανώς προβεβλημένα στοιχεία μέσα στην παράσταση.

Εμφανές είναι και το άγχος της επιστροφής για τους στρατιώτες, το πανταχού παρόν «φάντασμα» του Κεμάλ και το όραμα της Μεγάλης Ιδέας.

Στο δεύτερο μέρος της παράστασης η αίσθηση του δράματος είναι πιο έντονη και οι μαύρες σελίδες της ελληνικής ιστορίας αναβιώνουν. Πολλές είναι οι στιγμές εκείνες που ο θεατής βλέπει μπροστά του τη σκληρότητα πο γεννά η προσφυγιά και αναρωτιέται εάν η ανθρωπιά είναι προνόμιο των λίγων.

Μιλώντας για την παράσταση η Μιμή Ντενίση είχε αναφέρει: «Λένε πως για να γράψεις καλά ένα έργο δεν πρέπει να σκέφτεσαι τον σκηνοθέτη, και τον παραγωγό. Πρέπει ν’ αφήνεις τη φαντασία να οδηγεί ελεύθερα το χέρι που γράφει. Αυτό έκανα όταν έγραφα το έργο. Αυτή είναι η δυσκολία που δημιούργησα για τον εαυτό μου, ως σκηνοθέτη. Η Σμύρνη είναι ένα έργο σύνθετο, θέλει πολύ συναίσθημα, πολύ χιούμορ, εναλλαγή εικόνων, μουσική, τραγούδι. Είναι μια οικογενειακή ιστορία που είναι κομμάτι της Μεγάλης Ιστορίας της εποχής 1917-1923. Όλα πρέπει να δένουν αρμονικά, να θυμίζουν – όσο γίνεται – την αξεπέραστη ατμόσφαιρα της χαμένης Ρωμέικης Σμύρνης, που πάντα κεντρίζει την φαντασία μας»

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ