Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» για τρεις παραστάσεις στην Πειραιώς

Ο Έκτορας Λυγίζος που με ιδιαίτερη αφοσίωση και νεανική ορμή ξεκίνησε να διερευνά τους όρους αφήγησης και αναπαράστασης του αρχαίου δράματος σε κλειστό χώρο και σε μικρή κλίμακα, δοκιμάζει τώρα τη δυναμική της ορχήστρας της Επιδαύρου.

Η μορφή του Προμηθέα, του Τιτάνα που αψήφησε τη θέληση του Δία και ευεργέτησε τους ανθρώπους δίνοντάς τους τη φωτιά, υψώθηκε σε σύμβολο αντίστασης ανά τους αιώνες.ΟΈκτορας Λυγίζος μοιράζει το ρόλο σε δύο ηθοποιούς, επιχειρώντας να ανιχνεύσειτη σύγκρουση του ήρωα με τον ίδιο του τον εαυτό πίσω από τη σύγκρουση με τον άλλοτε σύμμαχό του. Παράλληλα φέρνει στο φως τις τυχόν παραλληλίες τους και αναδεικνύειπίσω από την οργή την ανάγκη του άλλου.

Με τον τρόπο αυτό, η τραγωδία ενός αλύγιστου ήρωα –που καθηλώνεται σ’ ένα βράχο όπου θα παραμείνει αμετανόητος και θα καταποντιστεί από τα αστροπελέκια του Δία όπως και οι συμπαραστάτριές του Ωκεανίδες– γίνεται η τραγωδία ενός προδομένου συντρόφου που χαράζει τη δύσκολη πορεία της συμφιλίωσης με την απώλεια. Μια πορείααυτογνωσίας και ενηλικίωσης για όλα τα πρόσωπα…

Συντελεστές
Μετάφραση: Παναγιώτης Μουλλάς
Προσαρμογή μετάφρασης – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος
Σκηνικό – Κοστούμια: Κλειώ Μπομπότη
Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου
Δραματουργική συνεργασία: Κατερίνα Κωνσταντινάκου
Βοηθός σκηνοθέτη: Εύα Βλασσοπούλου
Διεύθυνση παραγωγής: Ηλέκτρα Αρζιμάνογλου

Ερμηνεύουν: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στεφανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, Μιχάλης Κίμωνας, Έκτορας Λυγίζος, Άννα Μάσχα, Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη

Η Κατερίνα Κωνσταντινάκου, δραματουργός της παράστασης σημειώνει:
Η Ανάγκη του άλλου
Για όποιον καταπιάνεται με την αρχαία ελληνική τραγωδία στη σύγχρονη εποχή, η μεγαλύτερη πρόκληση, το μεγαλύτερο αίνιγμα, είναι αναμφισβήτητα ο Χορός. Πολλές θεωρίες έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί σχετικά με τη λειτουργία αυτής της συλλογικότητας που χορεύει, τραγουδάει, στοχάζεται και αφηγείται ως ένα σώμα, μια φωνή στο πλαίσιο της παράστασης – όσες και οι θεωρίες για τη γένεση της τραγωδίας. Αρκεί εδώ να σημειώσουμε, ως θεμέλιο και ως αφετηρία της απόπειράς μας, δύο σημεία στα οποία συγκλίνουν όλες οι θεωρίες: πως ο Χορός προϋπήρχε της τραγωδίας (με τη μορφή λατρευτικών ομίλων) και πως η τραγωδία προϋπέθετε το Χορό (δημιουργήθηκε από τη διαλογική αντιπαράθεση ενός υποκριτή (ηθοποιού) προς ένα υπάρχον χορικό σύνολο). Είναι λοιπόν η τραγωδία εκ γενετής ένα είδος μεικτό, υβριδικό, όπου συνυπάρχουν με οργανικό τρόπο συλλογική και ατομική έκφραση,λυρισμός και διάλογος, αφήγηση και δράση, εξιστόρηση και αναπαράσταση. Μόνο που, αντίθετα με την παγιωμένη στις μέρες μας προσδοκία – που οφείλεται στη μετεξέλιξη του δράματος ανά τους αιώνες προς μια ολοένα και μεγαλύτερη εξατομίκευση­–, η δράση δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο των υποκριτών και αντίστοιχα η αφήγηση δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο του Χορού. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, Χορός και υποκριτές μοιράζονταν εξίσου τον υβριδικό ρόλο του αφηγητή–φορέα της αναπαράστασης.

Στο σύγχρονο θέατρο των τελευταίων τριάντα χρόνων, η απομάκρυνση από την εξατομίκευση των πρωταγωνιστών και η επιστροφή στη συλλογικότητα αποτέλεσε ένα καίριο αίτημα της εποχής το οποίο επαναπροσδιόρισε τα μέσα, την αισθητική και την οργάνωση των θιάσων. Η αναζήτηση για ομαδική έκφραση βρήκε πολύτιμα εργαλεία στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την αναβίωση της τραγωδίας κατά τον 20ό αιώνα. Το τραγικό θέατρο πρόσφερε μοντέλα για την επί σκηνής συνύπαρξη μεγάλων συνόλων και την αφηγηματική διαπραγμάτευση δραματικών αλλά και μη δραματικών κειμένων. Η χορική έκφραση της νέας εποχής, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές ιεραρχίες, διαφυλάσσοντας την πολυφωνία, αναδεικνύοντας τη μουσικότητα των κειμένων και την πλαστικότητα των σωμάτων, μετασχηματίστηκε εν τέλει σε «χορικότητα», μια πρακτική λιγότερο συγκεκριμένη από την πηγή της αλλά πιο ανοιχτή και πολύμορφη.

Η παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη εντάσσεται σε μια αντίστοιχη αναζήτηση. Επιλέγοντας τη διάχυση της «χορικότητας» σε όλο το σώμα του κειμένου, επιχειρεί να συνδιαλλαγεί με την υβριδικότητα του είδους και μέσω αυτής να εξερευνήσει το θέμα της συντροφικότητας. Τη λειτουργία του παραδοσιακού χορού των Ωκεανίδων που καταφτάνουν για να παρηγορήσουν τον ακινητοποιημένο στο βράχο Προμηθέα αναλαμβάνει το σύνολο του θιάσου, που λειτουργεί ως ένας χορός αφηγητών από όπου ξεπηδούν τα πρόσωπα ανά δυάδες (αφού ο ελάχιστος πυρήνας της ομαδικότητας είναι το ζευγάρι), ενώ τη θέση του πρωταγωνιστή παίρνει ένα υπερμέγεθες ομοίωμα τοποθετημένο στο κέντρο της ορχήστρας. Ο χορός, χρησιμοποιώντας το ομοίωμα ως εποπτικό μέσο καθώς και την αναπαράσταση και τη δράση ως προεκτάσεις της αφηγηματικής του λειτουργίας, αναλαμβάνει να πραγματευτεί την ιστορία του Προμηθέα: μια ιστορία για ένα βαθιά πληγωμένο ήρωα, προδομένο από τον πρώην φίλο και σύμμαχό του• μια ιστορία για την οδυνηρή πορεία προς τη συμφιλίωση με την απώλεια του συντρόφου• μια ιστορία εν τέλει αυτογνωσίας και ενηλικίωσης για όλα τα πρόσωπα.