Οι εραστές του ηλικιακού φάσματος του Καβάφη και οι δύο ερωτικές του όψεις

«Αγάπησα περισσότερο τον Καβάφη όταν έμαθα ότι είναι ομοφυλόφιλος», είπε η Χριστίνα Ντουνιά, αναπληρώτρια καθηγήτρια νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, εννοώντας ότι το ενδιαφέρον της για τον αλεξανδρινό ποιητή εντάθηκε όταν ανακάλυψε την ομοφυλοφιλική του πτυχή.

Μέσα από μια εξομολογητική προσέγγιση, η Χ.Ντούνια έθεσε στο «τραπέζι» το θέμα της προκατάληψης γύρω από την καβαφική ποίηση, ενώ μίλησε για «επανάσταση». Χαρακτηριστικά είπε: «ο Καβάφης εξέφρασε την σεξουαλική επανάσταση του ’70», ενώ μιλώντας για «μανιφέστο υπέρβασης» προσέθεσε: «τη δυσκολία κατανόησης του εαυτού του την έκανε τέχνη».

Η διεκδίκηση της ερωτικής αυτοδιάθεσης, η εσωτερίκευση της επιθυμίας, αλλά και η «ένταση ηδονής που επιστρέφει μέσω μνήμης», είναι στοιχεία που κατά την Χριστίνα Ντούνια πλάθουν τον καβαφικό ερωτισμό, και είναι επιστέγασμα της ταυτότητάς του.

«Ο Καβάφης είναι πρόδρομος της ερωτικής μοναξιάς γι’αυτό και είναι μοντέρνος», είπε ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης, κατά τη συζήτηση, ανοίγοντας τον ασκό του ερωτισμού του ποιητή.

Ο Θ.Γρηγοριάδης μίλησε για δύο ερωτικές όψεις που συνυπάρχουν στην καβαφική οντότητα. Ο Καβάφης ως γέρος που αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα και στέκεται ανήμπορος μπροστά στον πανδαμάτορα χρόνο, και ως ενεργός που καταδιώκεται από τη διαπόμπευση και τον φόβο της τιμωρίας.

Κατά τον Θ.Γρηγοριάδη, ο Καβάφης «είναι αντρείος της ηδονής», ενώ οι εραστές του ηλικιακού του φάσματος κυμαίνονται από 20 έως 25 ετών. Όπως ανέφερε ο συγγραφέας, «ο Καβάφης προφυλάσσει τον εαυτό του από τον τίτλο του παιδεραστή», ενώ «δεν θεσμοθετεί το πάθος των αγοριών, τα αγόρια του Καβάφη είναι θύματα επιθυμίας.»

Θέλοντας να σκιαγραφήσει τα αποτυπώματα του αλεξανδρινού ποιητή, ο Θ.Γρηγοριάδης, ανέφερε πως «είναι θύμα γκετοποίησης», ενώ «αφήνει πίσω του στρατιές φανατισμένων», και «θέτει υπαρξιακά ζητήματα που αφορούν τους πάντες».

Τη «σκυτάλη» πήρε η καβαφική μνήμη σε συνδυασμό με τον ερωτισμό, μέσα από τον λόγο του συγγραφέα Θανάση Τριαρίδη, που όταν άκουσε τον Ντάνιελ Μέντελσον να λέει ότι «αν ο Καβάφης ήταν ο δικός μου εθνικός ποιητής θα ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος», ούρλιαζε μπροστά στην οθόνη του, γιατί «ο Καβάφης είναι αντιεθνικός ποιητής, ποιητής του παρόντος», ισχυρίστηκε.

«Η καβαφική μνήμη δεν ζει για το μετά, το αποστάζει», δήλωσε ο Θ.Τριαρίδης, ενώ προσπαθώντας να εξηγήσει το πώς λειτουργεί το στοιχείο αυτό σε σχέση με τον έρωτα, είπε: «δεν υπάρχει σχέση ζωής για τον Καβάφη, αλλά ινδάλματα».

Παράλληλα, έθεσε στο «κάδρο» του καβαφικού ερωτισμού το δράμα την ματαιότητας που ταλάνιζε τον ποιητή, ενώ ορίζοντας την καβαφική ομοφυλοφιλία, ο Θ.Τριαρίδης, είπε: « η αναγωγή της σωματικής ορμής σε πολιτισμική συνθήκη είναι η ομοφυλοφιλία για τον Καβάφη». Και προσέθεσε « ο Καβάφης δεν θεωρεί την αρσενική ομοφυλοφιλία ως στοιχείο εντελώς της φύσης».

Τη συζήτηση έκλεισε ο εικαστικός, ηθοποιός και τραγουδιστής, που έχει φτιάξει πορτραίτο του Καβάφη, ο Άγγελος Παπαδημητρίου. Δίνοντας έναν διαφορετικό τόνο στα μέχρι τώρα πιστεύω εστίασε στην όψη του ποιητή, και είπε πως ήταν ένας μεγαλόσωμος άνδρας, μελαχρινός, «σχεδόν σαν γύφτος», ενώ ανέφερε πως ο αλεξανδρινός ποιητής εστιάζει σε ενηλίκους που ερωτεύονται.

Ελισάβετ Σταμοπούλου