Ψάρια – σφουγγάρια – δυναμίτες, στους «Πρωταγωνιστές» 10/3

Ποια μυστικά κρύβουν οι θάλασσες μας; Γιατί οι σφουγγαράδες στην Κάλυμνο συνεχίζουν τις βουτιές; Τι δικαιολογίες έχει αυτός που ψαρεύει με δυναμίτες; Οι Αθηναίοι τι ψάρια τρώνε; Είναι υγιεινά τα ψάρια των ιχθυοτροφείων; Ποιος σκοτώνει τα μωρά του ξιφία; Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση πληρώνει πολλά δεκάδες χιλιάδες ευρώ για να καταστρέψουμε τα παλιά καΐκια; Γιατί οι Έλληνες δεν μπορούν να ψαρέψουν τόνο και οι Ιταλοί μπορούν; Γιατί οι ψαράδες της Καλύμνου δεν θέλουν να ψαρεύουν τον Μάιο; Ως πότε οι ανεμότρατες θα θερίζουν τον βυθό των θαλασσών;

Ο Σταύρος Θεοδωράκης και οι κάμερες της εκπομπής «Πρωταγωνιστές» ταξίδεψαν στους ψαρότοπους ανοιχτά της Αττικής, αλλά και στην Κάλυμνο, το νησί του σφουγγαράδων, με τα 658 καΐκια της, τον μεγαλύτερο δηλαδή αλιευτικό στόλο παράκτιας αλιείας στη Μεσόγειο.
Στις δύο εκπομπές, μεταξύ άλλων, μιλούν:
 Ο Σπύρος Γεωργαντής, ο πιο παλιός σφουγγαράς της Καλύμνου που είναι σήμερα 97 χρόνων. Διηγείται την ιστορία του γιου που έχασε στον βυθό της Σάμου. «Εγώ τη θάλασσα την αγαπώ. Στο νερό δε χρειάζεται μαγκούρα. Στη θάλασσα όταν μπω γίνονται φτερά τα ποδάρια».
 Ο Παντελής Γεωργαντής, ο γιος του κυρίου Σπύρου. Περιγράφει πως έχασε το πόδι του από μια γρήγορη ανάδυση. Ο θάλαμος αποσυμπίεσης στο νοσοκομείο της Καλύμνου δεν λειτουργούσε, ούτε κι ο θάλαμος της Κρήτης όπου μεταφέρθηκε. Όταν έφυγε για Αθήνα ήταν πλέον αργά. «Ο Θεός δεν με άφησε όμως» , λέει και συνεχίζει να βουτάει.
 Ο Μιχάλης Καρδούλιας, ο καπετάνιος του «Άρχοντα» που μόλις επέστρεψε από ταξίδι 40 ημερών στην Ανατολική Μεσόγειο, φορτωμένος με τόνους ξιφία. Ο Μιχάλης θέλει να απαγορευθεί το ψάρεμα του ξιφία και τον Δεκέμβριο. Είναι γενοκτονία λέει «μόνο “μωρά” ψαρεύουμε».
 Ο Γιώργος Κατσοτούρχης, ο «πολυμήχανος» πρόεδρος των ψαράδων της Καλύμνου. Ζητά να μπουν οι τουρίστες στα καΐκια, να μην ρίχνουν ούτε ένα αγκίστρι οι ψαράδες τον Μάιο και να διαπραγματευτεί καλύτερα το ελληνικό κράτος το δικαίωμα των ψαράδων στον κόκκινο τόνο.
 Ο Ιωάννης Χειλάς, ο υπεύθυνος του Ναυτικού Μουσείου Καλύμνου. Ανάμεσα σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες εξηγεί πως οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες έχουν περπατήσει τον βυθό όλης της Μεσογείου. Ο καθένας τους περπατούσε 250 ώρες τον χρόνο στον βυθό, επί 30 χρόνια.
 Η Φανερωμένη Σκυλλά που δημιούργησε «το καλύμνικo σπίτι». Σκάφανδρα, μάσκες, φωτογραφίες, μαντίλια, φορεσιές και προικιά. Η Φανερωμένη διηγείται τη στιγμή του αποχαιρετισμού: Στο λιμάνι οι γυναίκες αποχαιρετούσαν τους σφουγγαράδες φορώντας λευκά μαντίλια και μόλις τα καΐκια χάνονταν, έβαζαν τα μαύρα και περίμεναν, μαυροφορούσες όλο το καλοκαίρι, την επιστροφή των σφουγγαράδων.
 Ο Γιώργος που από μικρό παιδί πετάει δυναμίτες στην θάλασσα. Γνωρίζει ότι καταστρέφει τη ζωή, ξέρει ότι κινδυνεύει να σακατευθεί αλλά δηλώνει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει. Ο δυναμίτης είναι το δικό του «ναρκωτικό». «Ο δυναμίτης όμως είναι στο αίμα μου».
 Ο Γιώργος και ο Βασίλης Λύρας που φεύγουν κάθε βράδυ μετά τα μεσάνυχτα για να επιστρέφουν το πρωί με μπαρμπούνια, σκορπίνες και αστακούς. Μέχρι το μεσημέρι ξεμπλέκουν και μπαλώνουν δίχτυα και το βράδυ σαλπάρουν ξανά. Οι τιμές έχουν πέσει όμως και πολλές φορές τα έσοδα δεν καλύπτουν ούτε τα έξοδα.
 Ο Νικόλας Κατσίλης που από μικρός ήθελα να γίνει μόνο ψαράς και τίποτε άλλο. Σήμερα ο 20χρονος ψαράς ταξιδεύει με τα ξιφιάδικα και γυρνάει σπίτι του κάθε 30-40 μέρες. Η κοπέλα του η Ειρήνη όμως, ξέρει ότι αυτή είναι η μοίρα των γυναικών σε τούτο το νησί και δεν διαμαρτύρεται.
 Η Μαρία Δαμανάκη Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρμόδια σε θέματα θαλασσών και αλιείας – η οποία θα απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που έχουν προκύψει από τις μαρτυρίες των ψαράδων αλλά και το ρεπορτάζ των «Πρωταγωνιστών».