Στην Ιρλανδία -την πρώτη χώρα που προσέφυγε στον μηχανισμό στήριξης της τρόικας- παραδίδει την προεδρία της ΕΕ η Κύπρος, την 1η Ιανουαρίου. Εν όψει της αλλαγής σκυτάλης, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημειώνουν ότι η εναλλασσόμενη προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει ένας θεσμός τιμητικός για τις χώρες μέλη, αλλά, έπειτα από τον ορισμό μόνιμου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την ισχυροποίηση της ζώνης του ευρώ, εξελίσσεται σε ένα άχαρο και περιθωριοποιημένο καθήκον.

Η εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ είχε αρχικά ως στόχο να προσφέρει σε κάθε χώρα μέλος την ευκαιρία να προεδρεύσει επί των ευρωπαϊκών συζητήσεων, να καθορίσει τις προτεραιότητές της και να προβληθεί φιλοξενώντας στο έδαφός της τις ευρωπαϊκές Συνόδους Κορυφής.

Από το 2004, όμως, όλες οι ευρωπαϊκές Σύνοδοι Κορυφής έχουν διεξαχθεί στις Βρυξέλλες, σε μία παραχώρηση που έγινε στους Βέλγους κατά τη διάρκεια των δύσκολων διαπραγματεύσεων της συνθήκης της Νίκαιας.

«Η εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ αποκεφαλίστηκε από τη συνθήκη της Λισαβόνας» στο τέλος του 2009, λέει ο Γιαν-Σβεν Ριτελμάγερ, ερευνητής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (Ifri).

Η συνθήκη εισήγαγε τον θεσμό του μόνιμου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με αποστολή την οργάνωση και την εύρυθμη διεξαγωγή των Συνόδων Κορυφής. Στη θέση ορίστηκε ο Βέλγος Χέρμαν βαν Ρομπάι.

«Η εκ περιτροπής προεδρία ασχολείται με τις προετοιμασίες των ομάδων εργασίας, αλλά από τη στιγμή που τα θέματα γίνονται σοβαρά και επείγοντα, η διαχείρισή τους περνά στον Βαν Ρομπάι και τους Ευρωπαίους ηγέτες» επισημαίνει Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Κατά τη διάρκεια των Συνόδων Κορυφής, ο ηγέτης της χώρας που ασκεί την προεδρία έχει το δικαίωμα να καθίσει δίπλα στον Βαν Ρομπάι, «αλλά στην πράξη μόνο τέσσερις ή πέντε ηγέτες παίρνουν τον λόγο, οι σημαντικότεροι όπως η Άνγκελα Μέρκελ, ο Φρανσουά Ολάντ, ο Μάριο Μόντι ή ο Ντέιβιντ Κάμερον. Οι υπόλοιπο 23 σιωπούν και ελπίζουν ότι δεν θα αργήσει πολύ να τελειώσει» συνεχίζει ο Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Η συνθήκη της Λισαβόνας θέσπισε επίσης της θέση του Ύπατου Εκπροσώπου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Η σημερινή κάτοχος της θέσης, η Βρετανή Κάθριν Αστον, προεδρεύει των Συνόδων των υπουργών Εξωτερικών και εκπροσωπεί την ευρωπαϊκή διπλωματία τόσο ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου όσο και στο εξωτερικό.

Αφού δεν μπορεί να παρίσταται την ίδια στιγμή σε πολλά μέρη, η Κάθριν Αστον αναθέτει ορισμένα από τα δικά της ραντεβού στην εναλλασσόμενη προεδρία . «Συμβαίνει να ζητήσει από έναν υπουργό να πάει στις Βρυξέλλες για μία συνεδρίαση της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, και όλα αυτά για να μιλήσει για 25 λεπτά στους ευρωβουλευτές. Είναι ταπεινωτικό» σχολιάζει Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Η εναλλασσόμενη προεδρία είναι επιφορτισμένη με όλα τα άλλα θέματα, όπως η οικονομία, οι εσωτερικές υποθέσεις και η δικαιοσύνη, η γεωργία, το περιβάλλον.

Αλλά και εδώ ο ρόλος της είναι αποδυναμωμένος από τις μεταρρυθμίσεις στην Ευρωζώνη και την ισχυροποίηση του Eurogroup στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τον Ριτελμάγερ. Η ανάληψη της προεδρίας από χώρες μη μέλη της ευρωζώνης, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, επιτάχυνε την περιθωριοποίηση του θεσμού.

Η Κύπρος μπορεί να υπερηφανεύεται, για παράδειγμα, ότι έθεσε τέλος στην 30ετή διαμάχη για την ευρεσιτεχνία και για την επίτευξη συμφωνίας για την ενιαία τραπεζική εποπτεία, παρά την παταγώδη αποτυχία στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2014-2020. Αλλά και το Βέλγιο το 2010, βυθισμένο τότε σε πολιτική κρίση, είχε καλές επιδόσεις στην προεδρία της ΕΕ χάρη στην τεχνογνωσία των διπλωματών του.

Ακόμη και αποδυναμωμένη, οι χώρες δεν θα θελήσουν ποτέ να εγκαταλείψουν την εναλλασσόμενη προεδρία, λέει ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης. Αποτελεί «το καλύτερο μέσον για την κατανόηση της ισορροπίας των δυνάμεων στα παρασκήνια» επί των μεγάλων ευρωπαϊκών θεμάτων. Μία γνώση που στη συνέχεια μπορεί να είναι «πολύ χρήσιμη στην προώθηση των εθνικών συμφερόντων» κάθε χώρας.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ/Γαλλικό

Ειδήσεις Σήμερα: