H Έκθεση της επιτροπής για τα Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2011

!function(d,s,id){var js,fjs=d.getElementsByTagName(s)[0];if(!d.getElementById(id)){js=d.createElement(s);js.id=id;js.src=»//platform.twitter.com/widgets.js»;fjs.parentNode.insertBefore(js,fjs);}}(document,»script»,»twitter-wjs»);

1. Παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο

Τα έργα που περιλαμβάνονται στη βραχεία λίστα του Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, επιλέχτηκαν με βάση την ποιότητα του λόγου και την πρωτότυπη θεματική τους. Όπου υπήρχαν εικόνες λήφθηκε υπόψη και η δημιουργική συνύπαρξή τους με το κείμενο. Ιδιαίτερα σε σχέση με τη θεματική τους, τα βιβλία που επιλέχτηκαν παρουσιάζουν μία ενδιαφέρουσα ποικιλία: η μοναξιά της τρίτης ηλικίας, η σχέση παιδιού και δασκάλου, η οικολογική προσέγγιση του περιβάλλοντος, η προσέγγιση της σωματικής αναπηρίας είναι μερικά από τα θέματα που παρουσιάζονται με ευφάνταστο και ελκυστικό για τα παιδιά τρόπο. Παράλληλα, διακρίναμε βιβλία που αξιοποιούν τη γοητεία της μαγείας και παρουσιάζουν με έξυπνο τρόπο την παιδική ηλικία από τη σκοπιά του ίδιου του παιδιού.

Πρέπει να επισημάνουμε όμως, ότι και φέτος ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός βιβλίων αυτής της κατηγορίας που η επιτροπή εξέτασε, δεν ήταν ανάλογος με την ποιότητά τους. Η βραχεία λίστα προέκυψε με μεγάλη δυσκολία μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις και μεγάλο προβληματισμό. Παρατηρήσαμε για μια ακόμη φορά ότι τα βιβλία για μικρά παιδιά παρουσιάζουν μονότονη επανάληψη θεμάτων και προχειρότητα τόσο στη γραφή όσο και στην εικονογράφηση. Οι μικροί αναγνώστες υποτιμώνται ,καθώς δεν αφήνονται να χρησιμοποιήσουν με δημιουργικό τρόπο τη φαντασία τους και την κριτική τους σκέψη.

2. Εφηβικό – Νεανικό λογοτεχνικό βιβλίο

Η παραγωγή του εφηβικού και νεανικού βιβλίου (μυθιστορήματος-διηγήματος) παρουσίασε και φέτος μεγάλο ενδιαφέρον. Τα θέματα των προτεινόμενων βιβλίων διευρύνονται και εμπλουτίζονται, ενώ στη συντριπτική τους πλειοψηφία διακρίνονται για το ρεαλισμό τους, ο οποίος σε αρκετές περιπτώσεις είναι σκληρός και ωμός. Τα θέματα τους αφορούν είτε νεότερες περιόδους της ιστορίας με έντονο το στοιχείο της μαρτυρίας και του προσωπικού βιώματος, καθώς και της τεκμηρίωσης, είτε σύγχρονα ζητήματα και προβλήματα εφήβων, όπως η πορεία προς την ενηλικίωση, η βία, το φαινόμενο του εκφοβισμού ( bulling), η παιδική φτώχεια, η έξαρση του νεοφασισμού η προώθηση των ανηλίκων σε πορνεία (trafficking), ο έρωτας, η αναζήτηση ταυτότητας. Θίγονται ακόμη ζητήματα φυλετικού, κοινωνικού και ταξικού ρατσισμού, ενώ δεν απουσιάζουν περιπέτειες και αστυνομικές αφηγήσεις.

Τα βιβλία χαρακτηρίζονται για τη λογοτεχνικότητά τους, για τις σύγχρονες αφηγηματικές τους τεχνικές που συντείνουν στην συχνά πρωτότυπη ανέλιξη της πλοκής, ενώ οι χαρακτήρες των εφήβων εκπροσωπούν τους σύγχρονους νέους και τους προβληματισμούς τους.

3. Εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο

Η παραγωγή παιδικών εικονογραφημένων βιβλίων του 2011, εκτός κάποιων εξαιρέσεων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν ήταν ικανοποιητική. Λίγα ήταν τα βιβλία εκείνα που παρουσίαζαν ένα ολοκληρωμένο και ποιοτικού επιπέδου συνολικό αποτέλεσμα στην ήδη περιορισμένη, λόγω συνθηκών, φετινή εκδοτική παραγωγή. Τα βιβλία πάντως που επελέγησαν για τη βραχεία λίστα συνδύαζαν ένα καλογραμμένο και συνήθως απολαυστικό κείμενο του οποίου η εικονογράφηση άλλοτε το υποστήριζε και το ακολουθούσε άλλοτε όμως συνομιλούσε μαζί του, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα αυτό γινόταν με τρόπο παιγνιώδη ή και ανατρεπτικό.

Ας αποτελέσουν αυτές οι λίγες εξαιρέσεις οδηγό για την επόμενη εκδοτική χρονιά, ώστε η εκ των συνθηκών μειωμένη εκδοτική ποσότητα, να είναι αντιστρόφως ανάλογη με την αντίστοιχη αισθητική ποιότητα.

4. Βιβλίο γνώσεων για παιδιά

Τα βιβλία γνώσεων ή πληροφοριακά βιβλία για παιδιά συνήθως επιδιώκουν να συνδυάζουν πληροφορίες, εικαστική και αισθητική υποστήριξη με στοιχεία αφηγηματικά και υλικό ντοκουμέντων (φωτογραφίες, εικόνες από κειμήλια, γκραβούρες, αρχιτεκτονικά σχέδια κ.λπ.).
Στην εκδοτική παραγωγή βιβλίων γνώσεων του 2011 διαπιστώσαμε ότι δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός βιβλίων αυτής της κατηγορίας, αλλά ότι τα βιβλία αυτά χαρακτηρίζονται από ποικιλία θεματική και εκφραστική πολυμορφία.

Υπάρχουν βιβλία με μία έννοια «κλασικά», γραμμένα δηλαδή με τον έγκυρο και συνεπή προς το είδος τρόπο: άφθονες πληροφορίες δοσμένες με σαφήνεια και πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διευκολύνει την πρόσβαση του αναγνώστη στη γνώση. Τα βιβλία αυτά ως επί το πλείστον δίνουν ιστορικές πληροφορίες και αποτελούν χρήσιμους οδηγούς περιήγησης στο παρελθόν ή /και σε μορφές τέχνης. Μάλιστα αξίζει να επισημανθεί ότι ανάμεσα σε αυτά διαπιστώσαμε κάποια που απευθύνονται και σε παιδιά του νηπιαγωγείου, μια ενδιαφέρουσα καινοτομία. Εκτός από τα πιο παραδοσιακά, υπάρχει μια σειρά βιβλίων που είναι πρωτότυπα θεματικά: παρουσιάζονται τα μυθολογικά τέρατα της ελληνικής αρχαιότητας, πληροφορείται ο μικρός αναγνώστης σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους του διαδικτύου, ευαισθητοποιείται στο επίκαιρο θέμα της προστασίας των αδέσποτων ζώων. Ξεχωριστή θεματική που όμως σχετίζεται με την επικαιρότητα συναντήσαμε σε δύο βιβλία που αναφέρονται στο πρόσωπο της Μύρτιδος, το κορίτσι της Αρχαίας Αθήνας που πέθανε στο λοιμό στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου και αποκαταστάθηκε η μορφή της με βάση το σκελετό της. Η αρχαία αυτή ιστορία προσεγγίζεται στα σχετικά δύο βιβλία με ευαισθησία και τρυφερότητα.

Τέλος αναφορικά με τη συνολική μορφή των βιβλίων γνώσεων, πρέπει να τονίσουμε την προσπάθεια των συντελεστών των βιβλίων να καθιστούν τα βιβλία τους πιο διαδραστικά με το παιδί. Έτσι, αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η τάση να εμπλουτίζονται με αφηγηματικά στοιχεία: μέσα από μυθοπλαστικούς χαρακτήρες ή με μια έστω υποτυπώδη πλοκή, η πληροφόρηση εμψυχώνεται και αποκτά ζωντάνια.

Διαβάστε επίσης:
Οι βραχείες λίστες για τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2011