Δεξιοτέχνες της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής

Τον πλούτο, την ποικιλία και τις τεχνικές που χαρακτηρίζουν τα ελληνικά λαϊκά όργανα αλλά και τις φωνές στο δημοτικό τραγούδι αναδεικνύει το αφιέρωμα στους ‘δεξιοτέχνες της ελληνικής μουσικής παράδοσης’ που παρουσιάζει ενταγμένο στη Σειρά Ελληνική Μουσική, το Μέγαρο Μουσικής. Μετά από τα δύο αφιερώματα στο λαϊκό κλαρίνο και τα παραδοσιακά κρουστά πέρυσι, το αφιέρωμα συνεχίζεται με συναυλίες για τα όργανα της οικογένειας του λαγούτου και τις γυναικείες φωνές στο δημοτικό τραγούδι.
Ο εθνομουσικολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων, Λάμπρος Λιάβας, βάζει την υπογραφή του στην επιμέλεια του αφιερώματος που δίνει την ευκαιρία στο κοινό να έρθει σε άμεση επαφή με κορυφαίους δεξιοτέχνες των λαϊκών μας μουσικών οργάνων που παρουσιάζουν αντιπροσωπευτικά κομμάτια από πολλές περιοχές της Ελλάδας καθώς και από τις «άκρες του ελληνισμού» (Μικρά Ασία, Πόντο, Καππαδοκία).

Η Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, φιλοξενεί το Σάββατο 14 Ιανουαρίου, στις 8.30 το βράδυ τα όργανα της οικογένειας του λαγούτου που έχουν μακραίωνη παρουσία στην ελληνική μουσική παράδοση. Στην αρχαία Ελλάδα ο τύπος αυτός ήταν γνωστός ως τρίχορδο ή πανδούρα. Πέρασε στο Βυζάντιο ως θαμπούρα (όργανο του Διγενή Ακρίτα – μουσικού στα βυζαντινά έπη), για να γίνει στη νεότερη Ελλάδα ταμπουράς.

Το μοναδικό αυτό αφιέρωμα, πολύτιμη εμπειρία για τη νέα γενιά προτείνεται επίσης στους νεαρούς φίλους του Μεγάρου την Κυριακή 15 Ιανουαρίου στις 11.30 το πρωί, στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών συναυλιών της Σειράς ‘Κυριακή Πρωί στο Μέγαρο’ που παρουσιάζει η Έφη Αβέρωφ- Μιχαηλίδη.

Στη συναυλία μετέχουν τέσσερις από τους σημαντικότερους δεξιοτέχνες στο ούτι, με κορυφαίο τον 79χρονο Νίκο Σαραγούδα. Μαζί του από τη νεότερη γενιά ο Χάικ Γιαζιτζιάν, ο Κυριάκος Καλαϊτζίδης και ο Χρίστος Τσιαμούλης.
Ο Χρήστος Ζώτος και ο Στέλιος Κατσιάνης θα παρουσιάσουν στο ελληνικό λαγούτο δείγματα από το ρεπερτόριο της στεριανής Ελλάδας, ο Στέλιος με τον Λεωνίδα Λαϊνάκη θα εκπροσωπήσουν την Κρήτη και ο Σωκράτης Σινόπουλος θα παίξει την παραλλαγή του οργάνου που προέρχεται από την αστική παράδοση της Κωνσταντινούπολης, το πολίτικο λαγούτο ή λάφτα.
Αντιπροσωπευτικά δείγματα από το ρεπερτόριο του ταμπουρά στην παράδοση της Πόλης, της Μικράς Ασίας και της Καππαδοκίας θα παρουσιάσουν οι δάσκαλοι του ταμπουρά στο Μουσικό Σχολείο της Παλλήνης Βασίλης Μπαραμπούτης και Στρατής Ψαραδέλλης μαζί με τον Περικλή Παπαπετρόπουλο.
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Πάνος Δημητρακόπουλος κανονάκι, Στέλλα Βαλάση σαντούρι, Κώστας Μερετάκης κρουστά.

Τιμές εισιτηρίων: € 12,00 – 22,00 – 32,00 – 45,00 (Διακεκριμένη Ζώνη)
Ειδικές Τιμές: € 7,00(Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ) – 9,00 (65+, πολύτεκνοι)

Γνωριμία με τα όργανα
Τα αρχέτυπα των οργάνων της οικογένειας του λαγούτου, γνωστά ήδη από τη 2η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, έχουν μικρό ηχείο, μακρύ χέρι και παίζονται με πλήκτρο-πένα ή με τα δάχτυλα.
Στη νεοελληνική παράδοση η ονομασία ταμπουράς ή σάζι χρησιμοποιείται για μια σειρά από νυκτά όργανα της οικογένειας του λαγούτου, ανεξάρτητα από τις διαστάσεις, τον αριθμό των χορδών και το κούρδισμά τους. Με κινητούς ή σταθερούς δεσμούς (μπερντέδες ή τάστα, αντιστοίχως), προσφέρονται για την απόδοση και διδασκαλία των παραδοσιακών κλιμάκων, γι’ αυτό και έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην εκπαιδευτική τους χρήση στα μουσικά σχολεία.
Ένας τύπος ταμπουρά που παίζεται στην Κρήτη είναι το μπουλγαρί. Συνοδεύει τα ταμπαχανιώτικα, αστικά λαϊκά τραγούδια που συνδυάζουν το μικρασιάτικο με το κρητικό μουσικό ιδίωμα σ’ ένα ιδιότυπο ρεπερτόριο, τα «κρητικά ρεμπέτικα».
Στην ευρύτερη οικογένεια του λαγούτου ανήκει και ο τύπος του ελληνικού λαγούτου, που αποτελεί σύνθεση στοιχείων από την αρχαιοελληνική πανδούρα (μακρύ χέρι) και το αραβικό ούτι (μεγάλο αχλαδόσχημο ηχείο). Με τέσσερις διπλές χορδές, κουρδισμένες κατά πέμπτες, είναι το κυριότερο όργανο αρμονικής και ρυθμικής συνοδείας, τόσο στην κομπανία της στεριανής Ελλάδας όσο και στη νησιώτικη ζυγιά, μαζί με το βιολί ή τη λύρα.
Το ούτι, όργανο με κεντρική παρουσία − σε διάφορες παραλλαγές − τόσο στη λαϊκή όσο και τη λόγια αραβική μουσική, παίζεται στον ελλαδικό χώρο κυρίως στην παράδοση της Κωνσταντινούπολης, της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Καππαδοκίας, της Θράκης, του Ανατολικού Αιγαίου, καθώς και στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η ονομασία του προέρχεται από το αραβικό al oud (ξύλο), έχει μεγάλο αχλαδόσχημο ηχείο, κοντό χέρι χωρίς τάστα, πέντε διπλές εντέρινες χορδές και μία μονή. Έχει διάφορα κουρδίσματα, με βασικό χαρακτηριστικό τις διαδοχικές τέταρτες που σχηματίζουν τα τέσσερα πρώτα ζεύγη χορδών.

Τιμές εισιτηρίων: € 8,00 (ειδική τιμή για φοιτητές, παιδιά και νέους έως 25, και για ένα συνοδό παιδιών έως 15 ετών) – €14(Γενική είσοδος)