Διατροφή και ανάπτυξη

Τα περισσότερα μωράκια διπλασιάζουν το βάρος της γέννησής τους μέχρι τον πέμπτο
με έκτο μήνα και το τριπλασιάζουν όταν γίνουν ενός έτους. Ο μέσος όρος βάρους
για ένα μωρό 12 μηνών είναι 10,5 κιλά και ο μέσος όρος μήκους είναι 76 εκατοστά.
Τα όρια του φυσιολογικού όμως δεν είναι αυστηρά. Το φυσιολογικό βάρος για ένα
μωρό που έχει συμπληρώσει τον πρώτο χρόνο ζωής μπορεί να είναι από 8,4 έως 12
κιλά, ενώ το φυσιολογικό μήκος κυμαίνεται από 72 έως 81 εκατοστά. Το κάθε μωρό
έχει τις ιδιαιτερότητές του και το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, αρκεί να βρίσκεται
μέσα στις φυσιολογικές καμπύλες ανάπτυξης που υπάρχουν στο βιβλιάριο υγείας
και να παίρνει το αναμενόμενο βάρος κάθε μήνα.

Για να έχει το μωράκι σας ιδανικές αναλογίες, πρέπει το βάρος και το μήκος
του να βρίσκονται στην ίδια εκατοστιαία θέση. Αν, δηλαδή, το μήκος του είναι
στην 50ή θέση (στην κλίμακα του μέσου όρου), πρέπει και το βάρος του να βρίσκεται
στην 50ή εκατοστιαία θέση. Αν το βάρος του είναι στην 25η εκατοστιαία θέση,
τότε το παιδάκι σας είναι σχετικά αδύνατο. «Δεν υπάρχει όμως κανένας λόγος να
ανησυχείτε» λένε οι σύγχρονοι παιδίατροι, «αν στην επόμενη ιατρική εξέταση,
δηλαδή ένα μήνα αργότερα, το βάρος του μωρού σας βρίσκεται στην ίδια εκατοστιαία
θέση. Αυτό σημαίνει ότι παίρνει βάρος με φυσιολογικό ρυθμό». Δεν πρέπει, σε
καμία περίπτωση, να μπουκώνετε με το ζόρι το μωράκι σας και να το πιέζετε να
φάει περισσότερο από όσο θέλει.

Η πίεση φέρνει αντίδραση και μακροχρόνιες διαμάχες πάνω από το πιάτο, οι οποίες
στο τέλος έχουν μόνο ηττημένους, ενώ το πρόβλημα του μωρού με το φαγητό θα παραμείνει
ως έχει και τα επόμενα χρόνια. Το μωράκι σας πρέπει να καταλάβει ότι το φαγητό
είναι ευχαρίστηση, να χαίρεται τη διαδικασία, να τρώει επειδή το θέλει και όχι
επειδή του το επιβάλλετε εσείς. Μάθετε να εμπιστεύεστε το παιδί σας. Αυτό ξέρει
καλύτερα από εσάς ποια ποσότητα είναι αρκετή για να χορτάσει. Αν είναι ζωηρό
και χαρούμενο, γεμάτο διάθεση και όρεξη για σκανδαλιές και αταξίες, απλώς ξεχάστε
το θέμα του φαγητού και των κιλών. Αν παρ’ όλα αυτά επιμένετε να το παχύνετε,
υπάρχουν και κάποιοι πιο διπλωματικοί τρόποι από την καταπίεση και τη διαμάχη.
Ποιοι; Αντί να το πιέζετε να φάει μεγαλύτερη ποσότητα από όσο θέλει ή φαγητά
που δεν του αρέσουν, δοκιμάστε να αυξήσετε την περιεκτικότητα των τροφών σε
θερμίδες:

• Προσθέστε μία με δύο κουταλιές ρυζάλευρο στο γάλα.
• Αν δεν του αρέσουν οι γεύσεις των φρούτων, προσθέστε στη φρουτόκρεμα 50-100
  γραμμάρια από τις έτοιμες βρεφικές κρεμούλες που συνήθως τρώνε με μεγάλη ευχαρίστηση
  τα μωράκια.
• Δώστε στο μωρό σας μικρά θρεπτικά σνακ, όπως κομματάκια τυρί, ψωμί, δημητριακά,
  φρούτα ή γιαούρτι ανάμεσα στα γεύματα.
• Δώστε του γάλα μετά το μεσημεριανό φαγητό.

Συχνά, επικρατεί η λανθασμένη άποψη ότι αν το παιδί φάει κάτι ανάμεσα στα κύρια
γεύματα, θα του κόψει την όρεξη και δεν θα θέλει το φαγητό του. Ωστόσο, τα μικρά
παιδιά, και ιδιαίτερα όσα δεν λατρεύουν το φαγητό, δεν μπορούν να φάνε μεγάλες
ποσότητες σε ένα γεύμα. Έτσι, το στομαχάκι τους μένει άδειο για πολλές ώρες,
κάτι που δεν πρέπει να συμβαίνει. Καλό είναι να τηρείτε κάποιο πρόγραμμα στα
γεύματα, αλλά μην είστε και άκαμπτες. Όταν το μωράκι σας δείξει ότι πεινά, δώστε
του να «τσιμπήσει» κάτι, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας φανεί πρόθυμο να ανοίξει
το στοματάκι του. Αν συνεχίζει να αρνείται το φαγητό και ο ρυθμός αύξησης του
βάρους του δεν βελτιώνεται, ο γιατρός θα σας συστήσει να κάνετε κάποιες εξετάσεις,
για να μην ανησυχείτε. Ο βασικός αυτός έλεγχος περιλαμβάνει συνήθως γενική εξέταση
και καλλιέργεια ούρων (προκειμένου να ελεγχθεί η περίπτωση ουρολοίμωξης), υπερηχογράφημα
στομάχου (αν κάνει εμετούς) και γενική εξέταση αίματος (για να ελεγχθεί η περίπτωση
αναιμίας).

Μπιμπερό τέλος

Αν συνεχίζετε να θηλάζετε το μωρό σας και αποφασίσατε ότι έφτασε η κατάλληλη
στιγμή να το κόψετε, πρέπει να το κάνετε σταδιακά. Αν σταματήσετε απότομα το
θηλασμό, το μωράκι θα αισθανθεί ότι του αρνείστε τον εαυτό σας και θα νιώσει
ανασφάλεια. Δοκιμάστε να περιορίσετε το θηλασμό αντικαθιστώντας το στήθος σας
με το μπουκάλι και δίνοντας στο μωρό ένα γεύμα κάθε τρεις έως τέσσερις ημέρες.
Έτσι εσείς και το μωρό θα προσαρμοστείτε χωρίς προβλήματα και το πρήξιμο στο
στήθος θα υποχωρήσει σταδιακά. Σε αυτό θα βοηθήσουν ένας σχετικά στενός στηθόδεσμος,
καθώς και ο περιορισμός των πολλών υγρών. Επειδή το μωρούλι έχει συνδυάσει τη
μητέρα του με το θηλασμό, είναι προτιμότερο να εισαγάγει την καινοτομία του
μπουκαλιού ο μπαμπάς του ή κάποιος άλλος. Όταν πια το μωρό εξοικειωθεί, τότε
μπορείτε να το ταΐζετε και εσείς με το μπιμπερό. Συνήθως η διαδικασία του απογαλακτισμού
διαρκεί αρκετές εβδομάδες. Σιγά σιγά, το μωρό θα πίνει όλο και λιγότερο από
το στήθος σας και εσείς θα παράγετε λιγότερο γάλα. ‘Οταν το μωράκι σας αρχίσει
να κάθεται και να τρώει μόνο του κάποιες τροφές (γύρω στο τέλος του πρώτου χρόνου),
είναι πια καιρός να εγκαταλείψει το αγαπημένο του μπιμπερό. Δοκιμάστε, λοιπόν,
να του δώσετε νερό μέσα σε ένα κύπελλο ειδικό για μωράκια, που έχει στόμιο και
δύο χερουλάκια για να το πιάνει εύκολα. Πώς θα καταλάβετε ότι το μωρό σας είναι
έτοιμο για να κάνει το «μεγάλο βήμα»; Αν κοιτάζει γύρω γύρω την ώρα που πίνει
το γάλα του, δαγκώνει τη θηλή χωρίς να τη ρουφάει ή προσπαθεί να κατεβεί από
την αγκαλιά σας πριν τελειώσει το μπουκάλι, μπορείτε να δοκιμάσετε το ποτηράκι.
Όσο νωρίτερα, μάλιστα, τόσο καλύτερα, επειδή μετά τους 18 μήνες το μωρό συνδέεται
συναισθηματικά με το μπιμπερό και είναι πολύ δύσκολο να το αποχωριστεί. Το μπιμπερό
δεν αποτελεί πηγή μόνο φαγητού αλλά και ευχαρίστησης και ηρεμίας όταν πιπιλάει
τη θηλή. Η διαδικασία του αποχωρισμού πρέπει να γίνει σταδιακά. Συνήθως χρειάζονται
έξι μήνες ή και περισσότερο, μέχρι να μπορεί να πιει όλο του το γάλα από το
κύπελλο και να συνηθίσει στην ιδέα ότι το γάλα, το νερό ή οι χυμοί μπορούν να
βγουν από εκεί. Στην αρχή μπορεί να συναντήσετε κάποιες αντιδράσεις: να αρνηθεί
να πιει από το κύπελλο ή να αρχίσει ξαφνικά να πιπιλάει το δάχτυλό του. Γρήγορα
όμως θα ξεπεραστούν. Στην αρχή θα του δώσετε νερό: θα το κάνετε αυτό μία φορά
την ημέρα μετά το μεσημεριανό γεύμα. Αφήστε το να κρατήσει το κύπελλο και καθοδηγήστε
το πώς να το βάλει στο στόμα του. Μη δυσανασχετείτε αν στην αρχή το βλέπει σαν
παιχνίδι, το πετά κάτω, το περιεργάζεται με ενδιαφέρον, το χτυπά για να ακούσει
το θόρυβο. Χρειάζεται υπομονή μέχρι να καταφέρει να πιει το νερό αντί να το
χύνει γύρω γύρω, και θα περάσουν αρκετές μέρες ή και εβδομάδες μέχρι να καταφέρετε
να του δώσετε γάλα ή χυμό από το καινούριο ποτηράκι του. Αφήστε το μωράκι σας,
όμως, να πίνει από το μπιμπερό όσο κάθεται ήρεμα στην αγκαλιά σας. Κάποια στιγμή,
η τάση του για ανεξαρτησία, η περιέργειά του να εξερευνήσει τον κόσμο και η
διάθεσή του να κινηθεί μέσα στο δωμάτιο θα γίνουν πολύ ισχυρότερες από την αγκαλίτσα
της μαμάς. Δοκιμάστε τότε το κύπελλο. Μην το αφήσετε ποτέ να καταλάβει ότι θα
μπορούσε να πάρει μαζί του το μπιμπερό την ώρα που μπουσουλάει. Το μπιμπερό
θα βρίσκεται πάντοτε εκεί, αν το ζητήσει, αλλά η διάθεση για πιπίλισμα θα περιοριστεί
για χάρη της κινητικότητας. Αν όμως αφήσετε το μωρό σας, έστω και μία φορά,
να πάρει το μπιμπερό του την ώρα που μετακινείται μέσα στο σπίτι, να ξέρετε
ότι θα θέλει να κάνει συνέχεια το ίδιο. Τέλος, προτείνουμε να μη χρησιμοποιείτε
το μπιμπερό παρά αυστηρά και μόνο για να πίνει το μωράκι σας γάλα. Έτσι, σιγά
σιγά θα μάθει να πίνει νερό από το ποτήρι.

Συστάσεις διατροφής

Το μωράκι σας πρέπει να λαμβάνει κάθε μέρα 80 έως 135 θερμίδες ανά κιλό βάρους.
Αν, για παράδειγμα, ζυγίζει οκτώ κιλά, πρέπει να παίρνει 640-940 θερμίδες την
ημέρα. Οι ενεργειακές ανάγκες του κάθε μωρού εξαρτώνται από την όρεξη, τη δραστηριότητά
του και το ρυθμό αύξησης του βάρους του. Το γάλα εξακολουθεί να παίζει πρωτεύοντα
ρόλο στη διατροφή του μωρού σας και στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής του. Του προσφέρει
μάλιστα τις μισές θερμίδες από όσες παίρνει συνολικά ημερησίως. Οι ανάγκες του
σε γάλα είναι περίπου 500-700ml την ημέρα. Μεγαλώνοντας, θα αρχίσει να πίνει
λιγότερο γάλα και συνεπώς θα χρειάζεται περισσότερα στερεά φαγητά για να καλύψει
το κενό, ώστε να έχει ενέργεια για δραστηριότητα και ανάπτυξη. Μέχρι και τον
έκτο μήνα της ζωής τους, τα περισσότερα μωράκια έχουν δοκιμάσει κρέμα, φρούτα,
κρέας, κοτόπουλο και λαχανικά.

Σιγά σιγά, μετά τον ένατο με δέκατο μήνα (ανάλογα πάντα με τις οδηγίες του
παιδιάτρου σας) θα προσθέσετε στο μενού του το ψάρι, το αβγό (πρώτα τον κρόκο
και έπειτα το ασπράδι), το πορτοκάλι, την ντομάτα, το γιαούρτι, το τυρί. Για
να φτιάξετε ψαρόσουπα για το μωρό σας που είναι εννέα μηνών, θα χρειαστείτε
ένα ψάρι μετρίου μεγέθους, μπακαλιαράκι ή τσιπουρίτσα, από το οποίο θα αφαιρέσετε
πολύ προσεκτικά τα κόκαλα. Μπορείτε να το μαγειρέψετε με χορταρικά, ρύζι ή ζυμαρικά.
Την ίδια περίοδο, θα του δώσετε και βραστό αβγό. Θα το βράσετε τρία λεπτά. Την
πρώτη μέρα θα του δώσετε ένα κουταλάκι από τον κρόκο, τη δεύτερη δύο κουταλάκια.
Κάθε μέρα θα προσθέτετε ένα κουταλάκι μέχρι να φάει όλο το αβγό.

Θα τρώει αβγό μέρα παρά μέρα, εναλλακτικά το πρωί μετά το φρούτο ή το απόγευμα
αντί για κρέμα. Απαγορεύεται όλο τον πρώτο χρόνο να δώσετε στο μωράκι σας αλάτι
ή ζάχαρη, καρυκεύματα και μπαχαρικά. Απαγορεύεται επίσης το μέλι. Είναι πιθανόν
να περιέχει «σπόρους από το κλωστηρίδιο της αλλαντίασης», το οποίο είναι αβλαβές
για τους ενήλικους, αλλά μπορεί να αποβεί άκρως επικίνδυνο για τα μωράκια. Μερικοί
γιατροί επιτρέπουν το μέλι από τους οκτώ μήνες, ωστόσο οι περισσότεροι συστήνουν
να περιμένετε μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου. Καλό είναι επίσης να αποφύγετε
το βούτυρο, γιατί είναι βαρύ για το ευαίσθητο στομαχάκι του μωρού σας.

Παιχνίδια με τις γεύσεις

Στην αρχή το μωράκι σας συμμετέχει παθητικά στη διαδικασία του φαγητού. Μέχρι
να γίνει οκτώ μηνών πρέπει να το ταΐζετε και γι’ αυτόν το λόγο αισθάνεται άβολα,
δυσανασχετεί, αντιδρά. Το φαγητό συχνά έρχεται σε λάθος ποσότητα, λάθος γεύση,
λάθος συνδυασμούς. Όταν όμως γίνει οκτώ με εννέα μηνών αρχίζει σιγά σιγά να
πιάνει μόνο του το φαγάκι, προσπαθεί να βάλει το κουτάλι στο στόμα του, θέλει
να αισθάνεται ότι είναι ο κυρίαρχος σε αυτό το καθημερινό «παιχνίδι» της γεύσης
και της ανάπτυξης. Από ό,τι φαίνεται, είναι έτοιμο να διεκδικήσει την ανεξαρτησία
του και στο θέμα του φαγητού. Βοηθήστε το να αναλάβει την πρωτοβουλία να πάρει
το φαγητό από το πιάτο και να το βάλει στο στόμα του, με όποιο τρόπο αυτό επιλέξει,
παραβλέποντας το χάος και την ακαταστασία που αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν.
Δώστε του ένα κουτάλι. Στην αρχή δεν θα ξέρει τι να κάνει, θα το χτυπά στο καρεκλάκι,
θα το δαγκώνει, θα το περιεργάζεται με προσοχή. Ωστόσο, γύρω στους οκτώ μήνες
θα καταφέρει μια, δυο φορές να το βάλει στο στόμα του. Λίγες εβδομάδες αργότερα,
το κουτάλι με λίγο φαγητό μέσα θα καταλήξει με επιτυχία στο στοματάκι του. Πάντως,
μη σας νοιάζει αν τρώει με τα δάχτυλα. Μάλιστα, μπορείτε να το ενθαρρύνετε να
το κάνει. Δώστε του μαλακές τροφές κομμένες σε μικρά κομματάκια ώστε να μπορεί
να τα πιάσει με τα χεράκια του: μικρά κομμάτια τυρί, πατάτα, κοφτό μακαρονάκι,
ψωμί, βρασμένα λαχανικά (π.χ., πράσινα φασολάκια, καρότο). Ποτέ όμως μην του
δώσετε σκληρά φρούτα (π.χ., μήλο) ή άβραστα λαχανικά (π.χ., καρότο), γιατί μπορεί
να πνιγεί. Αφήστε το να φτιάξει υπέροχους, αυτοσχέδιους, γαστριμαργικούς συνδυασμούς,
όπως κρέας με γιαούρτι ή φρούτα με κοτόπουλο. Μην του επιβάλλετε τις δικές σας
αντιλήψεις περί σωστών συνδυασμών. Επίσης, μην το πιέζετε να φάει κάτι με το
ζόρι. Κανένα φαγητό δεν είναι αναντικατάστατο και δεν αξίζει την ψυχολογική
πίεση που θα υποστεί το μικρούλι σας. Κάθε φορά που προσθέτετε ένα καινούριο
φαγητό στο μενού του, θα πρέπει να ξεκινάτε με μικρή ποσότητα, την οποία θα
αυξάνετε σταδιακά. Με αυτό τον τρόπο, θα διαπιστώσετε τις προτιμήσεις του και
θα παρατηρήσετε αν παρουσιάζει αλλεργικές αντιδράσεις σε κάποια είδη διατροφής.

Το παχουλό μωρό

Στο άλλο άκρο των «σχέσεων» με το φαγητό βρίσκονται τα παχουλά μωρά. Με μάγουλα
για τσίμπημα, δίπλες στα γόνατα και τους αγκώνες, κοιλιά που ανταγωνίζεται αυτήν
του Βούδα και ένα ελκυστικόδιπλοσάγονο, το στρουμπουλό αυτό πλασματάκι αναμφισβήτητα
κερδίζει τον τίτλο του πιο χαριτωμένου μωρού. Από το κεφαλάκι μέχρι τα στρογγυλά
δάχτυλα των παχουλών ποδιών του αντικατροπτρίζει την εικόνα της βρεφικής ομορφιάς.
Συμπίπτει όμως και με την εικόνα της υγείας; Οι παιδίατροι σήμερα υποστηρίζουν
ότι το πάχος δεν είναι δείγμα υγείας. Στην προσπάθειά τους μάλιστα να ανατρέψουν
αυτή την -ξεπερασμένη πλέον- πεποίθηση ότι «γερό μωρό είναι το χοντρό μωρό»,
ανατρέχουν σε ιατρικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι η παχυσαρκία στο ένα από
τα τέσσερα παιδιά ξεκινά ήδη από τον πρώτο χρόνο της ζωής τους. Όσο και αν φαίνεται
υπερβολικό, τότε διογκώνονται τα λιποκύτταρα του οργανισμού και τοποθετούνται
οι πρώτες βάσειςτης χοληστερίνης. Ωστόσο, κρατηθείτε μακριά από τις υπερβολές.
Πριν αρχίσετε να ανησυχείτε μήπως το παιδί σας είναι υπέρβαρο ή έχει τάσεις
παχυσαρκίας, βεβαιωθείτε ότι είναι πράγματι παχουλό κι όχι απλώς ελκυστικά στρουμπουλό.
Πράγματι, όλα τα μωράκια έχουν αυξημένο λιπώδη ιστό, με συνέπεια ακόμη και τα
πιο αδύνατα να διαθέτουν τα παχάκια τους. Ένα μωρό θεωρείται παχύσαρκο όταν
το βάρος του σε σχέση με το ύψος του είναι μεγαλύτερο από την 75η εκατοστιαία
θέση.

Πάντως, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τους υπέρβαρους ενήλικους, στα μωρά
απαγορεύεται η δίαιτα, γιατί στόχος μας δεν είναι να χάσουν βάρος, αλλά να μειωθεί
ο βαθμός αύξησής του. Έτσι, όσο ψηλώνουν, θα αλλάζει η σχέση ύψους-βάρους και
σταδιακά θα αδυνατίσουν. Αυτό τα περισσότερα μωράκια το πετυχαίνουν μόλις αρχίσουν
να κινούνται και να αυξάνουν τις δραστηριότητες τους, χωρίς κάποια ιδιαίτερη
παρέμβαση των γονιών τους.

Επειδή όμως η καλύτερη άμυνα κατά της παχυσαρκίας είναι η πρόληψη και ο πιο
πολύτιμος σύμμαχος των γονιών η σωστή διατροφή, φροντίστε να:

• μην πιέζετε ποτέ το μωρό σας να φάει περισσότερο από όσο θέλει.
• μην προσθέτετε στο φαγητό του ζάχαρη, αλάτι ή λιπαρά. (Επίσης, αποφεύγετε
  να το ταΐζετε με το μπιμπερό όταν κοιμάται.)
• μη χρησιμοποιείτε το φαγητό για να ικανοποιήσετε διάφορες ανάγκες του παιδιού.
  Το μωρό που τρώει για λάθος λόγους (όταν βαριέται, όταν δεν έχει τα κέφια
  του ή όταν η μητέρα είναι πολύ απασχολημένη και δεν μπορεί να ασχοληθεί μαζί
  του) θα συνηθίσει σε αυτό τον τρόπο διατροφής. Αντί να το ταΐζετε ή να του
  προσφέρετε ένα μπισκοτάκι κάθε φορά που κλαίει, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε
  με άλλους τρόπους.

health.in.gr