Τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να λαμβάνονται απερίσκεπτα

Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και διαιτολογίων ειδικού τύπου με στόχο την αύξηση των αποθεμάτων ενέργειας του οργανισμού και την αποφυγή της εύκολης κόπωσης υιοθετείται καθημερινά από όλο και περισσότερο κόσμο. Όμως, πρέπει να καταστεί σαφές ότι κάθε μεταβολή στην ισορροπία των θρεπτικών συστατικών που λαμβάνει ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις για την υγεία. Ενημερωθείτε για τις πιθανές παρενέργειες των ειδικών διαιτολογίων και των συμπληρωμάτων διατροφής, καθώς και για τις περιπτώσεις στις οποίες δεν πρέπει να χορηγούνται.

Είναι πλέον καλά τεκμηριωμένο ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη νοσημάτων και στη γενική κατάσταση της υγείας ενός ατόμου. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν αντιφατικές απόψεις όσον αφορά στα οφέλη και στις πιθανές παρενέργειες ειδικών διαιτολογίων και συμπληρωμάτων διατροφής που χρησιμοποιούνται ως μέσα ‘ενίσχυσης’ της ενέργειας του οργανισμού και ως θεραπευτικές μέθοδοι για πολλές νοσολογικές καταστάσεις.

Οι υπερασπιστές των ωφελειών από τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής υποστηρίζουν με μεγάλη θέρμη τις πεποιθήσεις τους. Με το ίδιο πάθος ορισμένοι γιατροί τονίζουν ότι όχι μόνο δεν προκύπτει κανένα όφελος για τον οργανισμό από τη χρήση ειδικού διαιτολογίου και συμπληρωμάτων διατροφής, αλλά και ότι μπορεί να υπάρξουν δυσμενείς επιπτώσεις. Έτσι, οι ασθενείς βρίσκονται σε πλήρη σύγχυση σχετικά με την αξιοπιστία των σχετικών πληροφοριών.

Πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να λαμβάνουν σκευάσματα βιταμινών και άλλων συμπληρωμάτων διατροφής με δική τους πρωτοβουλία, πιστεύοντας ότι κάνουν καλό στον οργανισμό τους και τον ‘ενδυναμώνουν’.

Χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή, καθώς πολλές φορές η λήψη μεγάλων ποσοτήτων τέτοιων σκευασμάτων μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες. Για παράδειγμα, η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης Α είναι τοξική για τον ανθρώπινο οργανισμό και απειλεί άμεσα την υγεία.

Εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο αν η λήψη μεμονωμένων ουσιών σε μεγάλες δόσεις μπορεί κατά κάποιο τρόπο να διαταράξει τη βιοχημική ισορροπία του σώματος και να προκαλέσει μακροχρόνια προβλήματα ή παρενέργειες. Ως φυσικό επακόλουθο των προαναφερθέντων έρχεται το ερώτημα εάν το όφελος της πρόσληψης υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων διατροφής υπερκαλύπτει τους πιθανούς κινδύνους από τη χρήση τους.

Οι ειδικές δίαιτες θεραπευτικού τύπου έχουν επίσης αμφίβολα αποτελέσματα εξαιτίας του κινδύνου υπερδοσολογίας και της πιθανότητας σοβαροί περιορισμοί στα προσλαμβανόμενα τρόφιμα να οδηγήσουν τελικά σε ανεπάρκεια ορισμένων βασικών θρεπτικών συστατικών. Οι περισσότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις νοσημάτων μεσώ ειδικού διαιτολογίου δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά στους ανθρώπους και η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι τεκμηριωμένη. Είναι σαφές ότι υπάρχει ανάγκη διεξαγωγής κλινικών μελετών σε ανθρώπους, προκειμένου να ελεγχθεί διεξοδικά η αξία τους.

Πότε πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού

Συνιστάται οπωσδήποτε να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικού διαιτολόγου, εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε τη λήψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής ή την υιοθέτηση ένα διαιτολογίου ειδικού τύπου.

Αναζητήστε ένα γιατρό εξοικειωμένο με τη θεραπευτική χρήση ειδικών διαιτολογίων και συμπληρωμάτων διατροφής. Πληροφορίες και συστάσεις μπορούν να ληφθούν από πολλούς, αλλά πρέπει να υιοθετήσετε την άποψη μόνο ενός ειδικού σε θέματα διαιτολογίας και όχι να πιστεύετε ό,τι σας λέει οποιοσδήποτε δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα.

Πάντοτε ενημερώνετε το θεράποντα ιατρό σας για την πιθανή λήψη συμπληρωμάτων διατροφής ή τον περιορισμό της λήψης συγκεκριμένων τροφών.

Ολοένα περισσότεροι διαιτολόγοι και ιατροί συμφωνούν ότι τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να φανούν χρήσιμα. Εντούτοις, όλοι οι ειδικοί υπογραμμίζουν σε κάθε ευκαιρία το γεγονός ότι τα συμπληρώματα αυτά δεν υποκαθιστούν τα οφέλη της σωστής διατροφής.

Ελέγξτε προσεκτικά τις πιθανές παρενέργειες οποιουδήποτε συμπληρώματος διατροφής σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε και κυρίως μην το λαμβάνετε ποτέ σε δόση υψηλότερη της συνιστώμενης στην συσκευασία του προϊόντος ή αυτής που σας έχει συστήσει ο ιατρός σας. Μην υποθέτετε ότι οι μεγάλες δόσεις συμπληρωμάτων διατροφής είναι ασφαλείς.

Οποιαδήποτε αλλαγή στη διατροφή, ιδίως αυτή που αφορά σε πλήρη αποκλεισμό μιας ολόκληρης κατηγορίας τροφών, είναι απαραίτητο να γίνεται μόνο υπό την παρακολούθηση και την καθοδήγηση ειδικού διαιτολόγου ή ιατρού.

Οι δίαιτες ειδικού τύπου πρέπει να είναι προσεκτικά σχεδιασμένες. Η ταχεία απώλεια βάρους αποτελεί ανησυχητική ένδειξη.

Ενδείξεις και αντενδείξεις για τη χρήση συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών

Όλα τα παρακάτω συστατικά είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και πρέπει να λαμβάνονται μέσω του καθημερινού διαιτολογίου. Όσοι πάσχουν από κάποιου είδους ανεπάρκεια θρεπτικού συστατικού που λαμβάνεται κατά κύριο λόγο μέσω της δίαιτας, θα ωφεληθούν από τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, αρκεί αυτή να γίνεται υπό αυστηρή ιατρική επίβλεψη.

Οι αντενδείξεις αφορούν σε παθήσεις και σε άλλες καταστάσεις κατά τις οποίες δεν πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα διατροφής. Συνήθως παρενέργειες εμφανίζονται όταν τα συμπληρώματα διατροφής λαμβάνονται σε υψηλές δόσεις και όχι σε αυτές που αναγράφονται στη συσκευασία τους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί το πλήρες εύρος των πιθανών αλληλεπιδράσεων των συμπληρωμάτων διατροφής με τα διάφορα φάρμακα. Επίσης, τονίζεται ότι η λίστα αντενδείξεων και παρενεργειών των συμπληρωμάτων διατροφής που ακολουθεί δεν καλύπτει όλες τις πιθανές παρενέργειες και αντενδείξεις χορήγησης.

Βιταμίνη Α

Σκευάσματα βιταμίνης Α δεν πρέπει να λαμβάνονται κατά την εγκυμοσύνη

Όσον αφορά στις πιθανές παρενέργειες: η τοξικότητα από τη βιταμίνη Α είναι ίσως το πιο ευρέως αναφερόμενο πρόβλημα που προκύπτει από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. Παρ’ όλα αυτά, τα περιστατικά υπερβιταμίνωσης Α λόγω λήψης διατροφικών συμπληρωμάτων δεν ξεπερνούν παγκοσμίως τα διακόσια ανά έτος.

Πόση ποσότητα βιταμίνης Α προκαλεί τελικά πρόβλημα; Η απάντηση ποικίλλει ανάλογα με το άτομο. Για παράδειγμα, δόσεις της τάξης των 25.000-50.000IU/ημέρα για χρονικό διάστημα πολλών μηνών μπορεί να είναι τοξικές για άτομα με προβλήματα ηπατικής λειτουργίας, για πάσχοντες από αλκοολισμό ή για άτομα που λαμβάνουν συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων. Σε γενικές γραμμές, ημερήσιες δόσεις υψηλότερες των 10.000IU πρέπει να λαμβάνονται μόνο κατόπιν σύστασης από ειδικό και υπό συνεχή επίβλεψη του ατόμου.

Βιταμίνη 6 (Πυριδοξίνη)

Οι διαβητικοί μπορούν να λάβουν Β6 μόνο υπό την επίβλεψη ειδικού γιατρού, καθώς η εν λόγω βιταμίνη επηρεάζει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος. Επίσης, επηρεάζει τα επίπεδα σπασμολυτικών φαρμάκων.

Πιθανές παρενέργειες: Ορισμένα άτομα που λαμβάνουν επί μακρόν Β6 μπορεί να εμφανίσουν αίσθημα ‘μυρμηγκιάσματος’, αιμωδίες ή αδυναμία άκρων.

Βιταμίνη C

Οι διαβητικοί πρέπει να τη λαμβάνουν μόνο υπό παρακολούθηση από γιατρό, επειδή μπορεί και αυτή να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Επίσης, οι πάσχοντες από γενετικά νοσήματα που αφορούν στο μεταβολισμό του σιδήρου χρειάζεται να συμβουλεύονται το γιατρό τους, καθώς η βιταμίνη C αυξάνει το ρυθμό απορρόφησης του σιδήρου.

Θεωρείται μια από τις ασφαλέστερες βιταμίνες. Μεγάλες ποσότητες της C μπορούν να προκαλέσουν διάρροιες. Βάσει παλιότερων μελετών, η λήψη μεγάλων ποσοτήτων της εν λόγω βιταμίνης είχε ενοχοποιηθεί για την πρόκληση νεφρολιθίασης (πέτρες στους νεφρούς). Όμως νεότερες μελέτες δεν κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα.

Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η απότομη διακοπή της εν λόγω βιταμίνης μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση σκορβούτου, δηλαδή στη νόσο που προκαλείται λόγω της ανεπάρκειας του ασκορβικού οξέος (βιταμίνη C). Αυτή η άποψη είναι αμφιλεγόμενη, αλλά παρ’ όλα αυτά προτιμάται η σταδιακή διακοπή της λήψης συμπληρωμάτων βιταμίνης C.

Φυλλικό οξύ

Τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος ελαττώνουν την αποτελεσματικότητα πολλών φαρμάκων όπως η μεθοτρεξάτη, η κολχικίνη, η τριμεθοπρίμη, φαινυντοίνη κ.ά. Για αυτό συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος μπορεί να επικαλύψει τα συμπτώματα ανεπάρκειας της βιταμίνης Β12 (κακοήθης αναιμία), επίσης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης επιληπτικών σπασμών σε πάσχοντες από επιληψία.

Οι πάσχοντες από καοήθη αναιμία πρέπει να χρησιμοποιούν συμπληρώματα φυλλικού οξέος μόνο υπό ιατρική καθοδήγηση. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται το ανάλογο οικογενειακό ιστορικό καθώς και ορισμένα αυτοάνοσα ενδοκρινολογικά νοσήματα όπως ο διαβήτης τύπου 1, ο υποπαραθυρεοειδισμός, η νόσος Addison κ.ά.

Ασβέστιο

Δεν πρέπει να λαμβάνεται από πάσχοντες από υπερπαραθυρεοειδισμό ή υπερασβεστιαιμία οφειλόμενη σε παρανεοπλασματικό σύνδρομο (σύνδρομο που συνοδεύει πολλούς τύπους καρκίνου), παρά μόνο υπό ιατρική επίβλεψη.

Οι υψηλές δόσεις ασβεστίου μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα και να αυξήσουν τον κίνδυνο νεφρολιθίασης και εναπόθεσης ασβεστίου στα μαλακά μόρια.

Βιταμίνη D

Δόσεις υψηλότερες των 1.000IU την ημέρα δεν συνιστώνται. Η μεγάλη κατανάλωση της εν λόγω βιταμίνης μπορεί να αυξήσει το ασβέστιο ορού σε επικίνδυνα επίπεδα και να καταλήξει σε εναπόθεση ασβεστίου στα εσωτερικά όργανα του σώματος.

Μαγνήσιο

Οι πάσχοντες από νεφρικά ή καρδιακά νοσήματα δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα μαγνησίου, αν δεν το συνιστά ο ιατρός τους.

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα από τα παραπάνω, η απόφαση για τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής ή αποκλεισμού μιας ομάδας θρεπτικών συστατικών από τη διατροφή του ατόμου δεν είναι απλό θέμα και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Γι’ αυτό είναι προτιμότερο να μην ξεκινήσετε να λαμβάνετε ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα ή κάποιο συμπλήρωμα διατροφής, αν δεν συζητήσετε πρώτα το θέμα με το γιατρό σας, ο οποίος θα ελέγξει αν το έχετε πραγματικά ανάγκη και θα σας πληροφορήσει για όλους τους πιθανούς κινδύνους και όσα πρέπει να προσέχετε.

Μεγάλο μέρος των πληροφοριών του κειμένου προέρχεται από αντίστοιχο άρθρο του δικτυακού τόπου WebMD.

health.in.gr