Τι έχει το παιδί μου και δυσκολεύεται στο σχολείο; (μέρος δεύτερο)

Μήπως το παιδί σας είναι αδιάφορο; Δυσκολεύεται ιδιαίτερα σε συγκεκριμένα μαθήματα, ενώ κατά τα άλλα είναι έξυπνο; Μήπως το παιδί σας δε θέλει να πάει σχολείο; Μήπως δυσκολεύεται να παραμείνει στη θέση του και δεν προσέχει; Μήπως είναι δειλό, κλαίει με το παραμικρό και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο;

Σχολική Φοβία ή Αρνηση Σχολείου

Δεν έχει καμία σχέση με την «κοπάνα»! Πρόκειται για όρο που περιγράφει μοτίβο συμπεριφοράς μικρής μερίδας παιδιών που αρνούνται να πάνε σχολείο. Αυτά τα παιδιά χαρακτηρίζονται από άγχος, φόβους και προκόλληση στους γονείς. Όταν πιεστούν να παρακολουθήσουν το μάθημα, εμφανίζουν κατάθλιψη, κρίση πανικού ή ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Κρίση στην οικογένεια (διαζύγιο, θάνατος) ή στη κοινωνική ζωή του παιδιού (μετακόμιση, σεισμός) μπορεί να προκαλέσει άγχος και στεναχώρια. Μερικά παιδιά νομίζουν ότι κάτι καταστροφικό θα συμβεί στο σπίτι, αν αυτά βρίσκονται στο σχολείο, επομένως επιμένουν να μένουν σπίτι για να προλάβουν την καταστροφή.

Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές, κοινωνικές δυσκολίες ή προβλήματα προσαρμογής μπορεί ν’ αναπτύξουν σχολική φοβία κι άρνηση. Το σχολείο μπορεί να μοιάζει χαοτικό κι ανασφαλές, ενώ το σπίτι δίνει παρηγοριά κι ανακούφιση.

Παιδιά που ήδη έχασαν σχολείο λόγω ασθένειας ή χειρουργικής επέμβασης μπορεί να έχουν δυσκολία να επανενταχθούν στη σχολική ρουτίνα και τις μαθησιακές και κοινωνικές απαιτήσεις.

Όλοι οι παραπάνω λόγοι αποφυγής του σχολείου σχετίζονται με αντικειμενικό ή υποκειμενικό στρες, το οποίο ανακουφίζει άμεσα η παραμονή στο σπίτι. Εαν η σχολική φοβία και άρνηση επιμείνουν χωρίς θεραπεία, το παιδί ενδέχεται να αναπτύξει κρίσεις πανικού, αγοραφοβία και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές στην ενήλικη ζωή του.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία! Στην ηλικία των 18-24 μηνών το άγχος του αποχωρισμού από το γονιό είναι φυσιολογικό. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ωφελούνται από οργανωμένες εμπειρίες με άλλους ενήλικες και παιδιά (πχ παραμονή με μπεϊμπισίτερ, παιδικός σταθμός). Όταν το παιδί έχει δυσκολία ν’ αφήσει τους γονείς να φύγουν, η καλύτερη στρατηγική είναι να το πληροφορήσουν ήρεμα ότι αυτό θα μείνει και οι ίδιοι θα φύγουν, αλλά θα επιστρέψουν. Στη συνέχεια πρέπει να φύγουν γρήγορα κι αποφασιστικά.

Όταν το παιδί αρνείται ή αποφεύγει το σχολείο

Και επικαλείται ασθένεια, χρειάζεται ένα τσεκ-απ και ώθηση να πάει στο σχολείο. Ο γονιός θα πρέπει να διερευνήσει αν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που το παιδί αποφεύγει το σχολείο και στη συνέχεια να προσπαθήσει να τον εξαλείψει. Αν όμως η σχολική φοβία και άρνηση παίρνει μεγάλες διαστάσεις και είναι συνεχόμενη, καλό θα ήταν οι γονείς να συμβουλευτούν έναν ψυχολόγο προκειμένου να διαγνωστεί η φύση του προβλήματος και να δοθεί η κατάλληλη αγωγή για την αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού. Η βοήθεια του ειδικού συνίσταται στο να διερευνήσει αν το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες που το εμποδίζουν, να το βοηθήσει να ηρεμήσει, να μάθει νέες ικανότητες προσαρμογής σε καινούργιες καταστάσεις και να βοηθήσει τους γονείς με το χειρισμό του παιδιού.

Το ευαίσθητο παιδί

Περίπου 15-20% των παιδιών γεννιούνται με νευρικό σύστημα ιδιαίτερα ενεργό, που σημαίνει ότι είναι σε εγρήγορση κι αντιδρούν εύκολα στο κάθε τι. Αυτά τα παιδιά αντιλαμβάνονται αδιαόρατες αλλαγές, σκέφτονται πριν ενεργήσουν και συμπεριφέρονται συγκρατημένα. Συχνά κατακλύζονται από πολλά ερεθίσματα και «πνίγογνται»από ξαφνικές αλλαγές ή αλλαγές στη διάθεση των γύρω τους. Με λίγα λόγια, πρόκειται για τα «ευαίσθητα» παιδιά! Αλλοτε είναι δύσκολα, απαιτητικά, επίμονα και απογοητεύονται (και γκρινιάζουν) εύκολα, ενώ άλλα είναι πιο ήρεμα, εσωστρεφή, δειλά και σχεδόν πολύ εύκολα στην ανατροφή τους, εκτός από το όταν έρθει η ώρα να κοινωνικοποιηθούν (στο σχολείο ή σε ομάδα με παιδιά). Είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση, πρόκειται για παιδιά ευαίσθητα στο συναισθηματικό και φυσικό περιβάλλον τους.

Μερικά από τα συμπτώματα:

Το παιδί μου:

• Ξαφνιάζεται εύκολα
• Ενοχλείται από τραχιά ρούχα ή ετικέτες
• Δεν θέλει ξαφνικές εκπλήξεις
• Είναι τελειομανής
• Δυσκολεύεται να κοιμηθεί μετά από μια έντονη ημέρα
• Κάνει πολλές ερωτήσεις
• Αντιλαμβάνεται τη στεναχώρια των άλλων
• Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στον πόνο
• Έχει έντονα αισθήματα κι αντιδράσεις

Και τώρα τι κάνουμε;

Η ευαισθησία από μόνη της είναι θετική, αφού δεν πρόκειται γι’ ασθένεια ή σύνδρομο, αλλά για ένα εγγενές χαρακτηριστικό ή χαρακτηρολογικό στυλ. Αποτελεί μια στρατηγική που σημαίνει ότι το ευαίσθητο άτομο λαμβάνει τα πάντα υπόψιν πριν δράσει (η άλλη κοινή στρατηγική είναι η παρόρμηση, η δράση πριν τη σκέψη). Υπάρχουν διάφορες παρανοήσεις σχετικά με την ευαισθησία, με αποτέλεσμα γονείς και δάσκαλοι να επικεντρώνονται κυρίως στα αρνητικά χαρακτηριστικά της (δειλία, αυτοσυγκράτηση, φόβος, εκνευρισμός), ξεχνώντας τα θετικά της (βαθιά αντίληψη των πραγμάτων, διαισθαντικότητα, συμπάθεια, δημιουργικότητα, σκέψη πριν την πράξη).

Η ψυχολογική αξιολόγηση στη περίπτωση των ευαίσθητων παιδιών μπορεί να βοηθήσει τους γονείς και τους δασκάλους τους ν’ αναπτύξουν καλύτερες στρατηγικές χειρισμού, ανατροφής και μάθησης γι’ αυτά τα παιδιά. Παράλληλα, μια ψυχολογική στήριξη μπορεί να βοηθήσει αυτό το παιδί να μάθει να εκτιμά τον εαυτό του, τις ικανότητές του και τη διαφορετικότητά του, και να την αξιοποιεί προς όφελός του και όχι σα δικαιολογία για τις τυχόν δυσκολίες του.

Αριστεροχειρία

Πρόκειται για μια νευρολογική ιδιομορφία του 10% του πληθυσμού της γης που από μόνη της δεν αποτελεί πρόβλημα ή λόγο ανησυχίας. Συνήθως τη συναντάμε σε οικογένειες με άλλους αριστερόχειρες. Συχνά εμφανίζεται σε περιπτώσεις ατόμων με δυσλεξία ή άλλα μαθησιακά προβλήματα, δε θεωρείται όμως η αιτία τους. Για ποιο λόγο εμφανίζεται; Υπάρχουν ποικίλες επιστημονικές θεωρίες, όχι όμως αποδεδειγμένες. Το σίγουρο είναι ότι γονείς και δάσκαλοι θα πρέπει να επιτρέπουν στο παιδί να χρησιμοποιεί το χέρι της προτίμησής του και να μην προσπαθούν μέσω τιμωρίας να του επιβάλουν τη χρήση του δεξί χέρι.

Δυσαριθμησία

Η δυσαριθμησία, όπως φανερώνει το όνομά της, είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με τις αριθμητικές ικανότητες.

Συμπτώματα

• Κανονικές ή προηγμένες γλωσσικές και άλλες ικανότητες, καλή οπτική μνήμη για τυπωμένες λέξεις
• Δυσκολία στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων από μνήμης, με δυσκολία στη χρήση χρημάτων
• Δυσκολία με τις τέσσερις βασικές πράξεις και αριθμητικές έννοιες.
• Δυσκολία συγκράτησης και ανάκλησης εννοιών ή ανικανότητα να καταλάβει μαθηματικές έννοιες
• Μπερδεύει τα σύμβολα των πράξεων
• Δυσκολία στον προσανατολισμό, χάνεται εύκολα, δυσκολία ανάγνωσης χαρτών και ρολογιού (με δείκτες) και δυσκολία με μηχανικές διαδικασίες παρόμοιου τύπου
• Δυσκολία με αφηρημένες έννοιες (του χρόνου, της κατεύθυνσης, προγραμμάτων, αίσθησης του χρόνου και τη σειρά των παρελθόντων και μελλοντικών γεγονότων)
• Συχνά λάθη με αριθμούς περιλαμβάνουν παραλείψεις, αντιστροφές, και αντικαταστάσεις (ενός αντί άλλου)αριθμών
• Δυσκολία εκμάθησης μουσικών εννοιών, παρακολούθησης οδηγιών σε αθλήματα που απαιτούν μια λογική σειρά πράξεων, καθώς και δυσκολία να κρατάει το σκορ και τη σειρά των παικτών σε παιχνίδια όπως τα χαρτιά και τα επιτραπέζια
• Μπορεί να καταλαβαίνει μαθηματικές έννοιες αλλά να μην μπορεί να εκτελέσει απλές πράξεις χωρίς κομπιουτεράκι
• Δυσκολία στην απομνημόνευση και αυτόματη ανάκληση αριθμών (πχ πολλαπλασιασμό)

Η Δυσαριθμησία μπορεί να είναι ποσοτική (μειονέκτημα στο μέτρημα, υπολογισμούς και χρήση αριθμών), ποιοτική (μειονέκτημα στην κατανόηση μαθηματικών εννοιών) ή ενδιάμεση (δυσκολία εργασίας με νούμερα ή σύμβολα).

Διάγνωση, Αντιμετώπιση

Η διάγνωση γίνεται από ψυχολόγο μέσω σχετικής αξιολόγησης που περιλαμβάνει ποικιλία δοκιμασιών.

Τα παιδιά με δυσαριθμησία χρειάζονται ιδιαίτερη βοήθεια στα μαθηματικά και τα μαθήματα που περιέχουν αριθμητικές και χωρο-χρονικές έννοιες. Είναι χρήσιμο να κουβεντιάζουν τις αριθμητικές έννοιες και να τις επενδύουν με λεκτικά σύμβολα και καθημερινά παραδείγματα, όσο το δυνατό περισσότερο.

health.in.gr