Γυαλιά-φακοί στα σκουπίδια! Εφικτό για όλους;

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που η είσοδος των laser στη διαθλαστική χειρουργική έδωσε αφορμή για σχόλια του τύπου «έρχεται η υπερ-όραση», δημιουργώντας έτσι μεγάλες προσδοκίες σε όσους θα επιθυμούσαν κάτι αντίστοιχο. Μια δεκαπενταετία μετά, πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση και τι έχει να προσφέρει η μέθοδος LASIK, η οποία, σημειωτέον, αποτελεί ελληνική ανακάλυψη, στον ασθενή με διαθλαστική ανωμαλία;

Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε ότι η μέθοδος LASIK είναι η πιο διαδεδομένη, αλλά όχι και η μόνη, για την αντιμετώπιση των διαθλαστικών ανωμαλιών. Το όνομά της αποτελείται από τα αρχικά λέξεων που στα ελληνικά αποδίδονται με τον όρο «ενδοστρωματική κερατοσμίλευση με λέιζερ», όπου στρώμα είναι η μεσαία και παχύτερη στοιβάδα του κερατοειδούς χιτώνα του οφθαλμού.

Αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της επέμβασης, η οποία συνολικά δεν ξεπερνά τα δέκα λεπτά, είναι:
1. το κόψιμο μιας λεπτής φέτας από την επιφάνεια του κερατοειδούς, η οποία δεν αποκόπτεται εντελώς αλλά συγκρατείται από ένα μικρό τμήμα
2. η στόχευση και η επενέργεια του λέιζερ απευθείας στο στρώμα του κερατοειδούς που έχει αποκαλυφθεί και
3. η επαναφορά της φέτας στην αρχική της θέση που οδηγεί στη σύγκλειση του ανοίγματος.
Σημειώνεται ότι η επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία και δεν απαιτείται η νοσηλεία του ασθενούς.

Είναι αλήθεια ότι η μέθοδος συγκεντρώνει αρκετά πλεονεκτήματα και αυτό συνετέλεσε στη γρήγορη διάδοσή της σε όλο τον κόσμο. Όμως, δεν αποτελεί την πανάκεια στην αντιμετώπιση των διαθλαστικών ανωμαλιών, όπως ίσως νομίζει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Για την εφαρμογή της υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και τα αποτελέσματα που θα πρέπει να περιμένει κανείς εντάσσονται σε ορισμένα όρια.

Ας δούμε πως ορίζει η Αμερικανική Ένωση Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής (ASCRS) τον ιδανικό υποψήφιο για μια τέτοια επέμβαση. Αυτός, λοιπόν, θα πρέπει να έχει:

ηλικία άνω των 18 ετών και το διαθλαστικό του σφάλμα να έχει παραμείνει σταθερό για μια διετία τουλάχιστον

ικανοποιητικό πάχος κερατοειδούς για να μπορούν να πραγματοποιηθούν με επιτυχία οι επεμβατικοί χειρισμοί

μία από τις κοινές διαθλαστικές ανωμαλίες ή συνδυασμό τους, εντός κάποιων ορίων (μυωπία μέχρι 12 βαθμούς, αστιγματισμό ή υπερμετρωπία μέχρι έξι βαθμούς)

καλό επίπεδο υγείας όσον αφορά το μάτι αλλά και τον υπόλοιπο οργανισμό του

επαρκή πληροφόρηση για τα πιθανά οφέλη αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονεί η τέλεση της επέμβασης.

Από εκεί και πέρα υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που ορίζονται ως σχετικές αντενδείξεις για την επέμβαση, όρος που σημαίνει είτε ότι θα πρέπει να σταθμιστούν πολύ προσεκτικά τα πιθανά οφέλη και οι πιθανοί κίνδυνοι από την πραγματοποίησή της είτε ότι θα πρέπει αυτή να μετατεθεί σε άλλη χρονική στιγμή. Τέτοιες είναι:

η ξηροφθαλμία, η οποία πιθανόν να επιδεινωθεί μετά την επέμβαση

η λήψη φαρμάκων όπως η κορτιζόνη και τα ανοσοκατασταλτικά και η νόσηση από αυτοάνοσα νοσήματα, αφού μπορούν να οδηγήσουν στην καθυστέρηση της επούλωσης του χειρουργικού τραύματος

η ύπαρξη ουλών στον κερατοειδή

η ηλικία κάτω των 18

η συνεχιζόμενη εξέλιξη του διαθλαστικού σφάλματος, που παρατηρείται συνήθως σε νεαρά άτομα

η κύηση και η γαλουχία

η εκδήλωση οφθαλμικού έρπητα μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο

οι διαθλαστικές ανωμαλίες που βρίσκονται εκτός των προαναφερθέντων ορίων.

Ακολούθως, υπάρχουν και οι απόλυτες αντενδείξεις για μια τέτοια επέμβαση, καταστάσεις δηλαδή που δεν επιτρέπουν την τέλεσή της, οι οποίες συνοψίζονται στα εξής:

οφθαλμικές παθήσεις όπως ο καταρράκτης, το προχωρημένο γλαύκωμα, τα νοσήματα και οι ανωμαλίες του κερατοειδούς

μη ύπαρξη πληροφορημένης συναίνεσης, ενός όρου που δεν είναι ακόμη τόσο διαδεδομένος στην Ελλάδα. Με απλά λόγια, σημαίνει ότι η συγκατάθεση του ασθενούς θα πρέπει να επέλθει μετά από αναλυτική πληροφόρηση από τον θεράποντα ιατρό

μη ρεαλιστικές προσδοκίες για βελτίωση της όρασης από την πλευρά του ασθενούς.

Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι η μικρή χρονική διάρκεια της επέμβασης δεν σημαίνει ότι ο έλεγχος που έχει προηγηθεί δεν είναι χρονοβόρος. Μια σειρά αναλυτικών οφθαλμολογικών εξετάσεων είναι απαραίτητη προκειμένου να εκτιμηθούν ορθά οι ανάγκες του κάθε ασθενούς ξεχωριστά.

Παρακάτω, θα προσπαθήσουμε να επιλύσουμε μερικές κοινές απορίες που έχουν οι ασθενείς με διαθλαστικές ανωμαλίες σχετικά με τις προσδοκίες που θα πρέπει να τρέφουν για την «επόμενη μέρα» της επέμβασης.

Α) Μετά την επέμβαση εκμηδενίζεται η ανάγκη για χρήση γυαλιών ή φακών επαφής;
Αυτός είναι ο στόχος αλλά δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί πάντα. Είναι πιθανό μετά την επέμβαση να χρειάζεται χρήση διορθωτικών φακών, μικρότερης φυσικά ισχύος απ’ ότι πριν. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, είναι δυνατόν να γίνει μια δεύτερη παρόμοια επέμβαση που θα εκμηδενίσει αυτή την ανάγκη.

Πάντως, το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται και από τον αρχικό βαθμό του διαθλαστικού σφάλματος, καθώς όσο μικρότερο είναι αυτό τόσο πιο εύκολα διορθώνεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ASCRS ένα ποσοστό 56% επιτυγχάνει οπτική οξύτητα 10/10 ή περισσότερο, ενώ το 90% καταφέρνει να δει 5/10 ή περισσότερο.

Β) Αν μετά την επέμβαση η οπτική μου οξύτητα είναι 10/10 τότε θα έχω την τέλεια όραση;
Αν και η οπτική οξύτητα είναι το πιο διαδεδομένο μέτρο της όρασης, εν τούτοις δεν είναι το μόνο. Υπάρχουν και άλλες παράμετροι που θα πρέπει να εξεταστούν όπως η ευαισθησία στο διαχωρισμό διαφορετικών τόνων του γκρι (αντίθεση), η προσαρμογή στο σκοτάδι και η ικανότητα προσήλωσης.
Ας γίνει, λοιπόν, κατανοητό ότι το ακριβές νούμερο της οπτικής οξύτητας δεν θα πρέπει να αποκτά πρωταρχική σημασία για τον ασθενή, αλλά η έμφαση να δίδεται στον κύριο στόχο της διαθλαστικής χειρουργικής που είναι, όπως προαναφέραμε, η απεξάρτηση από γυαλιά και φακούς επαφής.

Γ) Τι είναι η «υπερ-όραση» και πως μπορώ να την αποκτήσω;
Κάποιοι άνθρωποι έχουν από τη φύση τους τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν και πιο μικρά αντικείμενα από συγκεκριμένη απόσταση σε σχέση με αυτό που έχει οριστεί ως 10/10. Μερικοί φτάνουν σε επίπεδα όπως τα 15/10 και αυτό καλείται «υπερ-όραση». Αυτή μπορεί να επιτευχθεί και μετά από μια επέμβαση LASIK, σε ποσοστά που κυμαίνονται από μελέτη σε μελέτη, όμως δεν είναι αυτός ο στόχος της διαθλαστικής χειρουργικής.

Οι επεμβάσεις με τη μέθοδο LASIK αποτελούν ένα σημαντικότατο βήμα προόδου στη διαθλαστική χειρουργική. Οι εφαρμοζόμενες τεχνικές και τα μηχανήματα διαρκώς εξελίσσονται, βελτιώνοντας τα αποτελέσματά τους. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή έκβασή τους, όμως, παραμένει η σωστή στάθμιση των αναγκών του κάθε ασθενούς και η ορθή εκτίμηση της καταλληλότητάς του από το θεράποντα ιατρό.

health.in.gr