Η εγκυμοσύνη και η απόκτηση ενός παιδιού είναι αναμφίβολα ένα ευχάριστο γεγονός για την οικογένεια. Ωστόσο, διάφοροι αστάθμητοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη φυσιολογική εξέλιξη ενός τοκετού και το ενδεχόμενο της απώλειας είναι πάντα πιθανό. Ένα τέτοιο συμβάν χρήζει ειδικής αντιμετώπισης τόσο από το ίδιο το ζευγάρι όσο και από το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον.

Η αξία του παιδιού για την οικογένεια

Το μοντέλο της πολυμελούς οικογένειας χαρακτήριζε στο παρελθόν την ελληνική κοινωνία και τα άλλα κοινωνικά σύνολα ανά τον κόσμο. Η υψηλή περιγεννητική και βρεφική θνησιμότητα και τα νοσήματα θεωρούνταν ανασταλτικοί παράγοντες για την επιβίωση των παιδιών, με αποτέλεσμα η εμπειρία του θανάτου ενός ή περισσότερων παιδιών να γίνεται ευκολότερα αποδεκτή από τους γονείς. Αλλωστε, ο ρόλος του παιδιού στην οικογένεια δεν ήταν πρωταγωνιστικός. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όμως η κατάσταση άρχισε να αλλάζει, αφού με την εξέλιξη της ιατρικής και με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης οι βρεφικοί και παιδικοί θάνατοι μειώθηκαν σημαντικά.

Η συμβολή της ιατρικής επιστήμης στη μείωση της περιγεννητικής και βρεφικής θνησιμότητας

Τα επιτεύγματα της ιατρικής οδήγησαν στην κοινωνική αποδοχή του ρόλου του γυναικολόγου στη σωστή εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Σταδιακά παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού των γυναικών που επέλεγαν να γεννήσουν σε κάποια οργανωμένη κλινική και δεν κατέφευγαν στη βοήθεια της μαμής, ενώ σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα η ιατρική παρακολούθηση της εγκυμοσύνης είχε πλέον γίνει αποδεκτή και επιθυμητή από το κοινωνικό σύνολο.

Σε τούτο βοήθησε και η τεχνολογία, αφού, όπως επισήμανε η ανθρωπολόγος της υγείας Eugenia Georges, με τους υπέρηχους οι γυναίκες μπορούσαν πλέον να παρακολουθούν το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Εξάλλου, με τη συνεχή ιατρική παρακολούθηση περιορίστηκαν οι πιθανές επιπλοκές τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης όσο και την κρίσιμη στιγμή του τοκετού.
Και ενώ θα ήταν αναμενόμενο να διατηρηθεί το μοντέλο της πολυμελούς οικογένειας, οι κοινωνικές αλλαγές και η αύξηση του κόστους διαβίωσης οδήγησαν με τη σειρά τους στη μείωση των γεννήσεων.

Ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του ’60 στα μεγάλα αστικά κέντρα επικρατούσε το μοντέλο της πυρηνικής οικογένειας (γονείς και δύο παιδιά), όπου το παιδί είχε πρωταγωνιστική θέση. Βασικό μέλημα του ζευγαριού ήταν η διασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης του παιδιού, τόσο πριν όσο και μετά τη γέννησή του.

Σήμερα όλο και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν να αποκτήσουν μόνο ένα παιδί, κυρίως λόγω της έλλειψης χρόνου και των αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων που κρατούν τους γονείς μακριά από την οικογενειακή εστία. Παράλληλα, οι γυναίκες επιλέγουν να τεκνοποιήσουν μετά τα τριάντα. Η ιατρική παρακολούθηση καθίσταται απαραίτητη ακόμα και πριν από τη σύλληψη του εμβρύου. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για τη ζωή του παιδιού εξακολουθούν να ελλοχεύουν.

Διακοπή της κύησης και ψυχολογικές επιπτώσεις στο ζευγάρι

Φυσική διακοπή της κύησης. Διάφοροι παθολογικοί κυρίως λόγοι (προβλήματα που εντοπίζονται είτε στη μητέρα είτε στο έμβρυο) συντελούν στην αυτόματη αποβολή του κυήματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης και ενδέχεται να περάσει απαρατήρητη. Μερικές φορές η γυναίκα δεν γνωρίζει ότι εγκυμονεί και θεωρεί την αποβολή ένα επεισόδιο αιμορραγίας που δεν είναι πάντα αρκετό ώστε να την οδηγήσει στο γυναικολόγο της.

Τεχνητή διακοπή της κύησης. Επιλέγεται είτε διότι η γυναίκα δεν επιθυμεί τη συνέχιση της εγκυμοσύνης είτε διότι σοβαροί ιατρικοί λόγοι την επιβάλλουν. Ένας από αυτούς είναι η εξωμήτριος κύηση. Ως τέτοια ορίζεται η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου σε όργανα διαφορετικά από τη μήτρα.

Μια ενδιάμεση κατάσταση είναι η διαπίστωση κατά τον προγεννητικό έλεγχο σοβαρών ανωμαλιών στην ανάπτυξη του εμβρύου, που οδηγούν μεν στην πιθανή επιβίωσή του, αλλά με σοβαρά προβλήματα υγείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς αποφασίζουν εάν θα συνεχιστεί ή όχι η κύηση.

Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις το ζευγάρι ενημερώνεται από το γυναικολόγο και εν συνεχεία αποφασίζει αν θα ανακοινώσει στο συγγενικό περιβάλλον το πρόβλημα και αν θα αποταθεί σε φίλους για συμπαράσταση.

Η ανακοίνωση της εγκυμοσύνης στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο συνήθως γίνεται από το ζευγάρι μόνο μετά τη συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου και αφού έχει διαπιστωθεί ότι όλα εξελίσσονται ομαλά. Μέχρι να συμπληρωθεί αυτό το χρονικό διάστημα η φυσική ή τεχνητή διακοπή της κύησης θεωρείται εν μέρει αποδεκτή.

Σύμφωνα με τη Rosanne Cecil, συγγραφέα του «Anthropology of Pregnancy Loss», η εμβρυακή ηλικία, σταθμός που σηματοδοτεί τη δημιουργία μιας ανθρώπινης ύπαρξης, διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία. Μετά την πάροδο αυτού του χρονικού σημείου/σταθμού και την εξέλιξη της εγκυμοσύνης τα προβλήματα που εμφανίζονται και επηρεάζουν τη γέννηση ενός υγιούς παιδιού είναι όλο και λιγότερο αποδεκτά. Όσο περνά ο καιρός οι γονείς και ο κοινωνικός περίγυρος προετοιμάζονται για το ευτυχές γεγονός και οποιαδήποτε αναποδιά θεωρείται αδιανόητη.

Περιγεννητική θνησιμότητα και κοινωνικός αντίκτυπος

Διάφοροι λόγοι συντελούν στη μη επιβίωση του νεογνού κατά την περιγεννητική περίοδο, είτε πριν είτε μετά την ολοκλήρωση του τοκετού. Σε αυτές τις περιπτώσεις ακόμα και οι ίδιοι οι ιατροί, οι νοσοκόμες και το ιατρικό προσωπικό νιώθουν αμήχανα όταν πρέπει να ενημερώσουν μια μητέρα ή τους συγγενείς ότι το βρέφος δεν κατάφερε να επιζήσει. Συχνά οι γονείς προτιμούν τη σιωπή και δεν μιλούν για το ατυχές γεγονός.

Ο πόνος του ζευγαριού είναι πολύ έντονος, κανείς δεν θέλει να ξεχάσει. Όσο για τη γυναικά, δεν θέλει να ξανακάνει αλλά παιδιά, θέλει το παίδι της πίσω. Και οι δύο θα πενθήσουν με το δικό τους τρόπο το πλάσμα που χάθηκε. Αν αυτό τους βοήθα, καλό θα ήταν να δώσουν ένα όνομα στο χαμένο βρέφος και να μετέχουν στις προετοιμασίες για την ταφή του.

Στις περισσότερες δυτικές χώρες το βρέφος κηδεύεται. Στην Ιαπωνία όμως, όπως αναφέρει η κοινωνική ανθρωπολόγος Margaret Lock, αναγνωρίζεται στη γυναίκα το δικαίωμα να πενθήσει ακόμα και την αποβολή του παιδιού της ακολουθώντας της ιδιαίτερες θρησκευτικές τελετουργίες. Οι εκδηλώσεις πένθους διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά κοινό τους σκοπό έχουν να συμβάλουν στην αποδοχή του δυσάρεστου γεγονότος.

Γενικότερα, η απώλεια ενός παιδιού είναι πάντα δυσάρεστη και η φράση «είστε νέοι θα κάνετε και αλλά παιδιά» δεν επαρκεί. Αν βιώνετε προσωπικά μια τέτοια κατάσταση, δώστε χρόνο ο ένας στο άλλο και δείξτε κατανόηση αφήνοντας τους εαυτούς σας να συνέλθουν από αυτήν την εμπειρία. Συχνά ορισμένα ζευγάρια στην προσπάθειά τους να αποδώσουν ευθύνες για το μοιραίο γεγονός φτάνουν σε διαζύγιο. Μην βιαστείτε να επικαλύψετε το συμβάν με μια νέα εγκυμοσύνη, αφήστε το σώμα και την ψυχή σας να συνέλθουν. Το γεγονότα δεν σβήνουν. Η ανάμνηση του χαμένου παιδιού δεν σβήνει, θα πρέπει να μάθετε να ζείτε με αυτήν.

Αν ανήκετε λοιπόν στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον του ζεύγους, σεβαστείτε τον πόνο τους. Τα συναισθήματα που βιώνουν χρειάζεται να βρουν τρόπο έκφρασης ή να δοθεί η απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς. Αναντίρρητα η ζωή του ζευγαριού έπειτα από μια τέτοια εμπειρία αλλάζει σημαντικά και η σχέση τους κλυδωνίζεται.

Καλό θα ήταν επομένως να τους συμπαρασταθείτε και να μην καλύψετε τα πάντα γύρω από ένα πέπλο σιωπής. Αποφύγετε να μπείτε στον πειρασμό να στείλετε κάποιον στο σπίτι του ζεύγους να απομακρύνει τα προικιά του μωρού (ρούχα ή έπιπλα), εκτός αν σας το ζητήσει η ίδια η μητέρα ή το ζευγάρι -αυτή η πράξη εμπεριέχει την άρνηση όλων όσων έχουν συμβεί. Είναι απαραίτητο τόσο για το ζευγάρι όσο και για τον κοινωνικό περίγυρο (γιαγιάδες, παππούδες) να αρχίσουν να αποδέχονται την κατάσταση. Καλό θα ήταν να συμβιβαστείτε με τα γεγονότα πρώτοι, αφού πλήττεστε λιγότερο, και να συμπαρασταθείτε στο ζευγάρι. Μην απαιτήσετε από τον άνδρα να ταμπουρωθεί πίσω από τον τύπο του δυνατού άνδρα-προστάτη, αλλά βοηθήστε τον να εκφράσει τα συναισθήματά του. Δώστε χρόνο και στους δύο γονείς και επιτρέψτε τους να συνέλθουν από αυτή την εμπειρία, χωρίς να θεωρείτε δεδομένο ότι θα τα καταφέρουν.

Η ορθολογική αντιμετώπιση μιας ατυχούς εγκυμοσύνης και η στήριξη του ζευγαριού πρέπει να αποτελούν κύριο μέλημα του κοινωνικού περίγυρου. Η ενημέρωση γύρω από ένα τόσο ευαίσθητο θέμα είναι απαραίτητη, ώστε να αποφευχθούν λανθασμένοι χειρισμοί που ενδέχεται να έχουν μακρόχρονες συνέπειες στην ψυχική υγεία των άμεσα εμπλεκόμενων.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: