Το καλοκαίρι βρίσκεται πια στο δρόμο του και η ώρα που θα κάνουμε τις διακοπές μας σε κάποια παραλία πλησιάζει όλο και περισσότερο. Η έκθεση στον ήλιο και φέτος δεν θα είναι τόσο αθώα… Σήμερα ξεκινά η Ελληνική Εβδομάδα για τον Καρκίνο του Δέρματος, με βασικό άξονα την ενημέρωση όλων μας σχετικά με τους κινδύνους που διατρέχουμε από την ηλιοθεραπεία αλλά και τους τρόπους προστασίας, ώστε το παιχνίδι με το ηλιακό φως να είναι ακίνδυνο και διασκεδαστικό.

Ο κίνδυνος να προσβληθεί κάποιος από μελάνωμα ή άλλο καρκίνο του δέρματος έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η πιθανότητα είναι σήμερα 1 στις 100, ενώ το 1950 ήταν 1 στις 2.500. Κάθε 10-20 χρόνια ο αριθμός των νέων περιστατικών διπλασιάζεται. Σύμφωνα με τους καθηγητές Δερματολογίας Ανδρέα Κατσάμπα και Νίκο Σταυριανέα, καθώς και τον πρόεδρο της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρείας, κ. Χαϊδεμένο, με αφορμή την Ελληνική Εβδομάδα για τον Καρκίνο του Δέρματος όλοι οι πολίτες αυτής της χώρας θα μπορέσουν, αν το θελήσουν, να εξεταστούν προληπτικά δωρεάν από δερματολόγο. Βασική προϋπόθεση είναι να επικοινωνήσουν για πληροφορίες με το 080011-45555 χωρίς χρέωση, ώστε να πληροφορηθούν ποιοι δερματολόγοι είναι διαθέσιμοι στην περιοχή τους και να κλείσουν ραντεβού.

Οι εξετάσεις γίνονται τόσο στα ιδιωτικά ιατρεία των συμμετεχόντων όσο και στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων που παίρνουν μέρος στο πρόγραμμα. Τα αποτελέσματα των προληπτικών εξετάσεων που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια είναι αρκετά σημαντικά, αφού στα 2.100 άτομα που εξετάστηκαν τα δύο τελευταία χρόνια εντοπίστηκαν 30 κρούσματα μελανώματος.


Το μελάνωμα είναι μια πολύ σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος. Ξεκινά από τα μελανινοκύτταρα τα οποία παράγουν τη μελανίνη, τη χρωστική που είναι υπεύθυνη για το χρώμα του δέρματός μας. Παρ’ ότι το μελάνωμα σχετίζεται μόνο με το 4% όλων των καρκίνων του δέρματος, είναι υπεύθυνο για τους περισσότερους θανάτους που αποδίδονται σε αυτό το αίτιο. Αποτελεί μάλιστα έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους που προσβάλλουν νεαρά άτομα.

Ας αναφέρουμε όμως μερικά στοιχεία για το δέρμα μας και τις γνωστές σε όλους μας ελιές ή αλλιώς σπίλους, όπως ονομάζονται στην ιατρική ορολογία.

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Προστατεύει το εσωτερικό του σώματος από τραυματισμούς και μολύνσεις, ελέγχει την απώλεια του νερού με τον ιδρώτα και ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος. Επίσης, επιτρέπει να αισθανόμαστε το άγγιγμα, τη θερμότητα και τον πόνο.

Αποτελείται από διάφορες στοιβάδες με κύτταρα και διάφορους ιστούς. Βαθιά βρίσκονται το κολλαγόνο και οι αδένες, όπως οι ιδρωτοποιοί, ενώ επιφανειακά η επιδερμίδα. Η τελευταία αποτελείται από κύτταρα μεταξύ των οποίων είναι και τα μελανινοκύτταρα. Ο ρόλος τους είναι να παράγουν τη μελανίνη, μια χρωστική που δίνει στο δέρμα το χαρακτηριστικό του χρώμα (ανάλογα και με τη φυλή) και βοηθά στην προστασία των κατώτερων στοιβάδων του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία. Όταν το δέρμα εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία, τα μελανινοκύτταρα παράγουν περισσότερη μελανίνη και το το χρώμα του σκουραίνει.


Μερικές φορές αθροίσματα μελανινοκυττάρων και ιστών του δέρματος σχηματίζουν μη καρκινικούς σχηματισμούς, τις γνωστές μας ελιές. Αυτές μπορεί να είναι επίπεδες ή επηρμένες, στρογγυλές ή ελλειψοειδείς, ακόμα και μικρότερες από την κεφαλή ενός μολυβιού. Παρ’ ότι είναι σε γενικές γραμμές ακίνδυνες, είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Για όλα φταίει ο ήλιος;
Η κύρια αιτία του μελανώματος πιστεύεται ότι είναι η μεγάλης διάρκειας έκθεση στον ήλιο. Το ηλιακό φως εκθέτει το δέρμα μας στην υπεριώδη ακτινοβολία. Ανθρωποι με ανοιχτό χρώμα δέρματος συνήθως διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, αφού τα κύτταρα του δέρματος παράγουν μικρότερη ποσότητα μελανίνης. Σε όλους μας είναι γνωστές οι ακτίνες UVA και UVB.

Οι UVΑ σε ποσοστό πάνω από 80% σταματούν στην επιφάνεια της επιδερμίδας, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να φτάσει στο κυρίως δέρμα. Αυτό το μικρό ποσοστό είναι υπεύθυνο για τις φωτοδερματίτιδες, για τη γήρανση της επιδερμίδας, για τις διάφορες παθήσεις του δέρματος και, τελικά, για τον καρκίνο. Οι ακτίνες αυτές καταστρέφουν τα τριχοειδή αγγεία, τους ινοβλάστες και τις πρωτεΐνες των κυττάρων.

Από την άλλη πλευρά, η δράση της UVB είναι πιο έντονη το καλοκαίρι, τις μεσημβρινές ώρες και όσο οδεύουμε προς τον Ισημερινό ή στα πιο υψηλά μέρη της Γης. Είναι οι ακτίνες που συμβάλλουν στο σχηματισμό της βιταμίνης D και μένουν στην επιφάνεια της επιδερμίδας, διεγείροντας τα μελανοκύτταρα που παράγουν τη μελανίνη. Επιπλέον, είναι υπεύθυνες για το έγκαυμα που παρουσιάζεται έπειτα από τέσσερις έως πέντε ώρες έκθεσής μας στον ήλιο, ενώ προκαλούν και καρκίνο του δέρματος.


Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ως ομάδες «κινδύνου», δηλαδή άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο από την εμφάνιση μελανώματος, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν:
1. Όσοι έχουν κόκκινα μαλλιά από την ηλικία των πέντε ετών
2. Όσοι έπαθαν σοβαρό ηλιακό έγκαυμα σε ηλικία μικρότερη των 15 ετών
3. Όσοι έχουν τάση να βγάζουν φακίδες
4. Όσοι καίγονται στον ήλιο πιο εύκολα
Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στον κίνδυνο εκδήλωσης μελανώματος. Περίπου 1/10 των ασθενών που έχουν διαγνωστεί έχουν άλλο μέλος στην οικογένεια με ιστορικό της ασθένειας.

Τι γίνεται όμως με τα παιδιά;
Ο καρκίνος του δέρματος δεν είναι συνήθης στα παιδιά. Ωστόσο, η δράση της ακτινοβολίας UV-B είναι αθροιστική, επομένως η βλάβη που αργότερα οδηγεί σε καρκίνο του δέρματος προκαλείται σε νεαρή ηλικία. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι το 80% του συνόλου της ακτινοβολίας που λαμβάνει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του το δέχεται κατά τα πρώτα 18 έτη, ενώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο να παθαίνουν τα παιδιά εγκαύματα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Με τι μοιάζει το μελάνωμα;
Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά σαν μια καινούρια ελιά, ή είναι δυνατόν να αναπτυχθεί κοντά ή πάνω σε μια ήδη υπάρχουσα. Εάν δείτε κάποιο από τα ακόλουθα σημεία, καλό είναι να επισκεφθείτε το γιατρό ή το δερματολόγο σας για μια έγκυρη γνώμη.
Τα ενοχλήματα που πρέπει να μας οδηγούν κατευθείαν στο δερματολόγο είναι οποιαδήποτε αλλαγή σε υπάρχουσα ελιά, κάποια πληγή που δεν επουλώνεται, καθώς επίσης και εξακολουθητική ενόχληση του δέρματος με τη μορφή φαγούρας, πόνου κ.λπ.
Είναι πολύ σημαντικό για τον καθένα μας να γνωρίζει τις αδρές διαφορές μιας απλής ελιάς από το μελάνωμα. Αν και πάντα κάτι τέτοιο πρέπει να μένει στην κρίση του ειδικού δερματολόγου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε πρέπει να ανησυχούμε. Μια συνηθισμένη ελιά είναι συνήθως ομοιόμορφου χρώματος, καφέ ή μαύρου, και φαίνεται σαν μια ομοιογενής κηλίδα στο δέρμα επηρμένη ή επίπεδη, στρογγυλή ή ελλειψοειδής. Οι ελιές είναι συνήθως μικρές, μικρότερες από μισό εκατοστό σε διάμετρο. Μπορεί να είναι παρούσες από τη βρεφική ή παιδική ηλικία ή ακόμα και από τη γέννηση.

Οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουν ελιές, οι οποίες μάλιστα διατηρούν το ίδιο σχήμα, χρώμα και μέγεθος πολλά χρόνια. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουμε πότε οι αλλαγές σε μια ελιά σημαίνουν ότι μπορεί να αρχίσει να εξελίσσεται σε μελάνωμα.
‘Ενας εύκολος κανόνας για να θυμόμαστε ποιες αλλαγές σε μια ελιά που ήδη έχουμε πρέπει να μας ανησυχήσουν είναι τα τέσσερα Α:
– Ασυμμετρία (οι συνηθισμένες ελιές είναι στρογγυλές και συμμετρικές)
– Ανώμαλη περιφέρεια
– Αλλαγή χρώματος (έλεγχος για σκιές καφέ, μαύρες αλλά και κόκκινες, λευκές και μπλε σε υπάρχουσα ή πρωτοεμφανιζόμενη ελιά)
– Αυξημένη διάμετρος (πάνω από έξι χιλιοστά)

Εάν ο γιατρός υποψιάζεται ότι έχετε μια ύποπτη ελιά, τότε θα σας υποβάλει σε βιοψία. Πρόκειται για τη μόνη μέθοδο που οδηγεί στην ακριβή διάγνωση. Κατά τη διάρκειά της, ο γιατρός αφαιρεί ολόκληρη την ύποπτη ελιά, ενώ στην περίπτωση που είναι πολύ μεγάλη αφαιρεί μόνο ένα τμήμα της. Η βιοψία γίνεται συνήθως στο γραφείο του γιατρού με τη χρήση τοπικού αναισθητικού και είναι μια σχετικά ανώδυνη και απλή διαδικασία. Στη συνέχεια, ειδικός παθολογοναατόμος θα εξετάσει τον ιστό κάτω από το μικροσκόπιο, ώστε να ανιχνεύσει τυχόν καρκινικά κύτταρα.

Σχεδόν κάθε μορφή καρκίνου του δέρματος που έχει διαγνωστεί εγκαίρως και έχει υποβληθεί στην κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να θεραπευτεί. Έτσι και για το μελάνωμα είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, αν ανακαλυφθεί σε πρώιμο στάδιο, έχει πολλές πιθανότητες ίασης, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη της πρόληψης και της έγκαιρης δερματολογικής εξέτασης.
Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο της νόσου, την ηλικία και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας. Ανάλογα με την περίπτωση, ακολουθείται μία ή συνδυασμός από τις ακόλουθες μορφές θεραπείας:
Χειρουργική αφαίρεση
Καταστροφή με διαθερμοπηξία
Κρυοπηξία
Ακτινοβολίες
Θεραπεία με Laser
Τοπική χημειοθεραπεία
Φωτοδυναμική θεραπεία

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε;
Επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν ότι η χρήση αντηλιακών με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF) εμποδίζει την εκδήλωση καρκίνου του δέρματος, καθώς παρέχει την απαραίτητη προστασία. Το αντηλιακό απλώνεται μισή ώρα πριν από την έκθεση στον ήλιο και γίνονται επαναλήψεις τουλάχιστον κάθε δύο ώρες για όσο διάστημα υπάρχει έκθεση στον ήλιο. Το αντηλιακό χρησιμοποιείται αμέσως μετά την έξοδο από το νερό, ακόμα και αν το προϊόν -σύμφωνα με τον κατασκευαστή- χαρακτηρίζεται αδιάβροχο.

Ο δείκτης SPF (Sun Protection Factor) καθορίζει το βαθμό αντηλιακής προστασίας. Συγκεκριμένα, υπολογίζει το χρόνο κατά τον οποίο το προϊόν προστατεύει το δέρμα από το κοκκίνισμα που προκαλεί η ακτινοβολία UVB, συγκριτικά με το χρόνο κοκκινίσματος χωρίς προστασία.
Οι ώρες κατά τις οποίες η ακτινοβολία του ήλιου είναι ισχυρότερη είναι από τις 10 π.μ. μέχρι τις 4 μ.μ., και καλό θα είναι να τις αποφεύγουμε για ηλιοθεραπεία χωρίς προστασία. Τα αντηλιακά μπορούν να χρησιμοποιούνται για την προστασία των παιδιών από την ηλικία των έξι μηνών. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένα παιδί φορά αντηλιακή κρέμα δεν αποτελεί λόγο εκτεταμένης έκθεσης στον ήλιο. Επίσης, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, δεν ενδείκνυται η έκθεση στον ήλιο βρεφών κάτω των έξι μηνών.

Τι συμβαίνει με τα solarium;
Η έκθεση στην ακτινοβολία ενός solarium (τεχνητή ακτινοβολία για μαύρισμα) μπορεί να αποβεί πιο επικίνδυνη από την έκθεση στον ήλιο. Άλλωστε, πρέπει να σημειωθεί ότι η ακτινοβολία UVA, όπου οφείλεται το 10%-20% των επικίνδυνων επιδράσεων, προκαλεί παρόμοιες βλάβες και στα solarium τα οποία παράγουν μεγάλες δόσεις αυτής της ακτινοβολίας.

Κινδυνεύω από τον ήλιο ακόμα και αν φοράω τα ρούχα μου;
Υπάρχει η γενικότερη αντίληψη ότι τα ρούχα αποτελούν έναν από τους καλύτερους τρόπους προστασίας από τον ήλιο. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι τα υφάσματα των ρούχων απορροφούν μόνο ένα μέρος της ακτινοβολίας του ήλιου, ενώ σημαντικό μέρος της ακτινοβολίας UV περνά στο ανθρώπινο δέρμα κάτω από τα ρούχα.

Συνοψίζοντας…
– Εντοπίστε κάθε ύποπτη ελιά στο δέρμα σας και συζητήστε με ειδικό δερματολόγο. Καλό είναι να ελέγχεστε τακτικά, ακόμα και αν δεν έχετε υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά.
– Αποφύγετε την ηλιοθεραπεία τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι ισχυρότερη και ποτέ μην ξεχνάτε γυαλιά ηλίου, αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας και ελαφρά ρούχα.
– Παιδιά κάτω των έξι μηνών απαγορεύεται να εκτίθενται στον ήλιο.

Καλή εξόρμηση στις παραλίες!

Μεγάλο μέρος των στοιχείων του αφιερώματος προέρχεται από δελτία Τύπου και πληροφοριακό υλικό της εταιρείας ROLCO-ΒΙΑΝΙΛ ΑΕ.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: