Προσδοκώντας το… απροσδόκητο

Σας αρέσουν τα απροσδόκητα και οι εκπλήξεις; Οι νέες εξωτικές γεύσεις φαγητών, ένα τηλεφώνημα της τελευταίας στιγμής για τη σαββατιάτικη διασκέδασή σας; Ή μήπως είστε ο τύπος των ασφαλών και σίγουρων επιλογών και πάντοτε προγραμματίζετε τι θα κάνετε τα επόμενα τέσσερα, πέντε Σαββατοκύριακα. Πάντως, ακόμα και αν νομίζετε ότι δεν σας αρέσουν οι εκπλήξεις, πρέπει να αναθεωρήσετε την άποψή σας, αφού, σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, αυτές αρέσουν στον εγκέφαλό σας! Tουλάχιστον, έτσι μας διαβεβαιώνουν τα πειραματικά δεδομένα που εμφανίζονται σε πρόσφατο άρθρο του επιστημονικού περιοδικού Journal of Neuroscience.

Μια ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα και το Κολέγιο Ιατρικής του Baylor -και τα δύο ινστιτούτα βρίσκονται στις ΗΠΑ- αποφάσισε να προχωρήσει λίγο βαθύτερα από την επιφανειακή απάντηση του τύπου ναι/όχι που δίνουμε όταν μας ρωτούν αν μας αρέσουν οι εκπλήξεις -ας μην ξεχνάμε ότι αυτές δεν είναι πάντα και απαραίτητα ευχάριστες· μπορεί να είναι δυσάρεστες ή και ουδέτερες, αλλά να σηματοδοτούν μια αλλαγή στην καθημερινότητά μας. Οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν να διερευνήσουν τους βιολογικούς λόγους για τους οποίους σε ορισμένα άτομα αρέσουν τόσο πολύ οι εκπλήξεις.

Στο πείραμα που σχεδίασαν, χρησιμοποίησαν μια μηχανή που έσταζε στο στόμα των συμμετεχόντων είτε κάποιο χυμό φρούτων είτε σκέτο νερό. Η επιλογή του ενός από τα δύο υγρά γινόταν άλλοτε τυχαία και απροσδόκητα και άλλοτε βάσει ενός σχεδίου γνωστού στα υποκείμενα του πειράματος. Προκειμένου να καταγραφούν και να μελετηθούν οι αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου των συμμετεχόντων, χρησιμοποιήθηκε μια καινοτομική απεικονιστική τεχνική που βασίζεται στις αρχές της μαγνητικής τομογραφίας και ονομάζεται λειτουργική μαγνητική τομογραφία (functional MRI ή f-MRI).

Η f-MRI επιτρέπει στους ερευνητές να παρατηρούν σε δύο και τρεις διαστάσεις ποια μέρη του εγκεφάλου είναι ενεργοποιημένα όταν κάποιος επιτελεί μια συγκεκριμένη λειτουργία. Ο Read Montague, μέλος της ερευνητικής ομάδας του Κολεγίου Ιατρικής του Baylor, δήλωσε ότι μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες υπέθεταν ότι οι νευρικές οδοί που σχετίζονται με το πώς αντιλαμβανόμαστε μια ανταμοιβή -και λειτουργούν ως σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι ή πολύ γρήγορες ιντερνετικές συνδέσεις που μεταβιβάζουν πληροφορίες στα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου- αντιδρούσαν σε οτιδήποτε αρέσει στο άτομο.

Όταν όμως αυτή η θεωρητική υπόθεση ελέγχθηκε πειραματικά απεικονίζοντας τη λειτουργία του εγκεφάλου, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι οδοί της ανταμοιβής αντέδρασαν πολύ πιο έντονα στο απροσδόκητο και το στοιχείο της έκπληξης που παρείχαν διάφορα ερεθίσματα παρά στο αν τα ερεθίσματα αυτά καθαυτά ήταν ευχάριστα. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος των συμμετεχόντων στο πείραμα ήταν περισσότερο ενεργός όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με το απροσδόκητο. Ο Gregory Berns, από το Πανεπιστήμιο του Emory, τονίζει ότι τα ονομαζόμενα κέντρα ευχαρίστησηςτου εγκεφάλου δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε κάθε ευχάριστη ουσία: όταν η ευχαρίστηση είναι απροσδόκητη και αποτελεί έκπληξη για τον εγκέφαλο, εμφανίζουν εντονότερη αντίδραση.

Αυτό σημαίνει ότι ο ίδιος ο εγκέφαλος βρίσκει τις αναπάντεχες ευχαριστήσεις πιο απολαυστικές από τις αναμενόμενες, και αυτό, όπως φαίνεται, δεν σχετίζεται ιδιαίτερα με ό,τι λένε τα άτομα ότι τους αρέσει ή όχι.

health.in.gr