Το ποσοστό των ανθρώπων που υπερβαίνουν σήμερα την ηλικία των 65 χρόνων ανέρχεται στο 15% σχεδόν του συνολικού πληθυσμού της Ευρώπης.
Η ηλικιακή αυτή ομάδα κάνει μεγάλη χρήση φαρμάκων. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, οι ηλικιωμένοι λαμβάνουν φάρμακα χωρίς να έχουν προηγουμένως ζητήσει ιατρική συμβουλή, θέτοντας έτσι την υγεία τους σε κίνδυνο.

Η μελέτη της «φαρμακοδυναμικής» (πώς δηλαδή δρα το φάρμακο στον οργανισμό) και της «φαρμακοκινητικής» (πώς ο οργανισμός συμπεριφέρεται έναντι του φαρμάκου) στη μεγάλη ηλικία μόλις τα τελευταία χρόνια έχει συστηματοποιηθεί.

Στις ηλικίες αυτές η αντίδραση του στομάχου, η ροή του αίματος στο γαστρεντερικό σωλήνα (και άρα η μεταφορά του φαρμάκου προς το αίμα), η κινητικότητα του εντέρου, το σωματικό ύδωρ, οι πρωτεΐνες του πλάσματος, η μυϊκή μάζα, το ποσοστό του λίπους, η ηπατική λειτουργία και η αποβολή από τα νεφρά μειώνονται. Παράλληλα, η ενέργεια των ενζύμων που μεταβολίζουν τα φάρμακα μεταβάλλεται. Έτσι, τα φάρμακα διαφοροποιούν τη φαρμακοκινητική τους, με κύριο χαρακτηριστικό την ελάττωση της ικανότητας του οργανισμού να τα αποβάλει διά των νεφρών. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια να αθροίζονται και να προκαλούνται τοξικές ενέργειες. Έτσι, στις ηλικίες αυτές, τα φάρμακα πρέπει να χορηγούνται σε μικρότερες δόσεις.

Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν διανοητική σύγχυση, διαταραχές της συμπεριφοράς, ορθοστατική υπόταση, δυσουρία, δυσκοιλιότητα κ.λπ.
Συχνά, οι υπερήλικοι παίρνουν πολλά φάρμακα μαζί, γιατί παρουσιάζουν ταυτόχρονα πολλές παθήσεις, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τόσο παρενέργειες από την αλληλεπίδραση των φαρμάκων όσο και ταυτόχρονη μεταβολή της φαρμακοδυναμικής τους.

Στην ηλικία αυτή, οι επώδυνες καταστάσεις είναι πολύ συχνές. Το 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών που ζουν με τις οικογένειες τους παραπονιέται για χρόνια επώδυνα σύνδρομα και κυρίως για οστεοαρθρίτιδα που προσβάλλει τα χέρια, τις αρθρώσεις των άκρων και τη σπονδυλική στήλη.

Στην Ελλάδα η άνεση με την οποία μπορούν να προμηθευτούν φάρμακα -ακόμη και εκείνα που πρέπει να τους χορηγούνται με συνταγή- είναι μεγάλη. Ευτυχώς δεν ισχύει το ίδιο και για φάρμακα που προκαλούν εξάρτηση («ναρκωτικά»). Τα αναλγητικά-αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως με καλά αποτελέσματα. Επειδή όμως, πολλές φορές, τα άτομα αυτής της ηλικίας δεν ικανοποιούνται με την αναλγησία που επιτυγχάνεται, χρησιμοποιούν περισσότερα τους ενός φαρμάκου, ταυτόχρονα ή διαδοχικά, με αποτέλεσμα τις συχνές προκλήσεις ανεπιθύμητων ενεργειών -πολλές φορές δυσδιάγνωστων, όπως, π.χ., η αναιμία-, καθιστώντας απαραίτητη τη νοσοκομειακή περίθαλψη.

Σήμερα τα πλέον χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αντιμετώπιση του «καθημερινού πόνου» είναι το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (aspirin, salospir κ.ά.), που εγκυμονεί κίνδυνο πρόκλησης αιμορραγιών από το γαστρεντερικό, η ιβουπροφαίνη (Brufen), η ινδομεθακίνη (Indocid), η ναπροξένη (Naprosyn), το μεφαιναμικό οξύ (Ponstan), το νιφλουμικό οξύ (Niflamol), η νιμεσουλίδη (Mesulid) κ.ά. Μέτρια αντιφλεγμονώδη δράση μακράς απόδοσης έχει η διακετυλρεΐνη (Verboral) -που όμως προκαλεί υπέρχρωση των ούρων.

Ως ειδικά φάρμακα για τη χρόνια οστεοαρθρίτιδα, με έλλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών, αναγνωρίζονται σήμερα τα φάρμακα της ομάδας των κοξιμπών (Vioxx), τα οποία, χάρη και στη μικρή δόση τους (ένα δισκίο την ημέρα), είναι εύκολης χρήσης. Διεθνώς, αναγνωρίζεται ως καθαρά αναλγητικό, με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, κυρίως επειδή δεν ερεθίζει το στομάχι.

Η παρακεταμόλη (Panadol, Depon, Apotel) θεωρείται φάρμακο «καθημερινής χρήσης», αρκεί να χρησιμοποιείται σε κατάλληλες δόσεις που δεν ξεπερνούν τα έξι δισκία την ημέρα, και το άτομο να μην κάνει κατάχρηση οινοπνεύματος. Διαφορετικά, κινδυνεύει να παρουσιάσει επικίνδυνη βλάβη του ήπατος.

Αναφορικά με τους υπερήλικους, δεν πρέπει να λαμβάνουμε διαρκώς υπόψη μας ότι πολλά προβλήματα της υγείας τους ρυθμίζονται και χωρίς φάρμακα, ότι δεν μπορούν πολλές φορές να ανοίξουν τα κουτιά που περιέχουν τα φάρμακα (βλάβες άκρων, χειρών), ότι δεν βλέπουν καλά, ότι ξεχνούν πως πήραν το φάρμακο και γι΄ αυτό το ξαναπαίρνουν, και ότι αποφασίζουν μόνοι τους τι φάρμακο, πόσο, πότε και γιατί θα το πάρουν.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: