Το XMM – Newton ανακαλύπτει το πιο απόμακρο κβάζαρ του σύμπαντος

68

Επιστήμονες κατάφεραν, χρησιμοποιώντας το διαστημικό παρατηρητήριο ακτίνων Χ, XMM – Newton (X-ray Multimirror Mission – Newton Satellite), που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, να ανιχνεύσουν το πιο απόμακρο έως σήμερα κβάζαρ, το οποίο έχει απόσταση περίπου 12 – 13 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Τα κβάζαρ είναι αστρονομικά αντικείμενα με μέγεθος όσο το ηλιακό μας σύστημα και ικανότητα εκπομπής ενέργειας χίλιες φορές περισσότερη από ολόκληρο το γαλαξία μας.

Το κβάζαρ με την ονομασία SDSS 1044-0125 παρουσιάζει ερυθρή μετατόπιση z=5,80 και συνεχίζει να απομακρύνεται από τη Γη με τεράστια ταχύτητα. Συγκριτικά αναφέρουμε ότι το πρώτο κβάζαρ (3C 273) ανακαλύφθηκε το 1963 και παρουσίαζε ερυθρή μετατόπιση z=0,16.

Η ερυθρή μετατόπιση, που συμβολίζεται με «z», εκφράζει την απόσταση του εκάστοτε αστρονομικού αντικειμένου. Όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο πιο απόμακρο και νεότερο είναι το αντικείμενο.

Ομάδα αστρονόμων, με αρχηγό τον Νιλ Μπραντ του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, ξεκίνησε το πρόγραμμα ανεύρεσης των πιο απόμακρων κβάζαρ με τη μεγαλύτερη ερυθρή μετατόπιση. Η πρωτοτυπία της ομάδας στηρίχτηκε στη χρησιμοποίηση διαστημικών ανιχνευτών ακτίνων Χ, όπως ακριβώς είναι και το XMM – Newton.

«Θέλουμε να διεισδύσουμε στα αρχικά στάδια δημιουργίας του σύμπαντος, δηλαδή λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang), και αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο εάν μελετήσουμε κβάζαρ μεγάλης ερυθρής μετατόπισης» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Νιλ Μπραντ.

Το XMM – Newton της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) άνοιξε τα «μάτια» του στις 2 Φεβρουαρίου και αποτελεί το μεγαλύτερο διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ που έχει τεθεί έως σήμερα σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Εκτός από τα δύο φασματόμετρα ακτίνων Χ, τα οποία σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από αστροφυσικούς του Πανεπιστημίου της Κολούμπια των ΗΠΑ, το εν λόγω διαστημικό παρατηρητήριο μεταφέρει τρεις κάμερες ακτίνων Χ και μία κάμερα διαμέτρου 30 εκατοστών που λαμβάνει φωτογραφίες στο ορατό μέρος του φάσματος.

Με τη βοήθεια του παραπάνω επιστημονικού εξοπλισμού οι αστρονόμοι έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν τη συμπεριφορά και τη φύση των αερίων που εκλύονται από τα άστρα και το διαστρικό υλικό, τη στιγμή που αυτά έλκονται από τα βαρυτικά πεδία πολύ θερμών αντικειμένων, όπως για παράδειγμα είναι τα άστρα νετρονίων υψηλής πυκνότητας και οι μαύρες τρύπες.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ