Επιτέλους συμφωνία για τον ευρωπαϊκό κλιματικό στόχο λίγο πριν από την COP30

Έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων στις οποίες η οικονομία συγκρούστηκε με το περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε την Τετάρτη τον κλιματικό στόχο για το 2040, κάτι που σημαίνει ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν θα πάει με άδεια χέρια στη φετινή σύνοδο για το κλίμα (COP30).

Έπειτα από διαπραγματεύσεις που διακόπηκαν η νύχτα και συνεχίστηκαν το πρωί, οι υπουργοί Περιβάλλοντος ενέκριναν τον στόχο για μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, αν και το κείμενο αφήνει παράθυρο για χαλάρωση στο μέλλον.

Ο στόχος του 2040 είναι το ενδιάμεσο βήμα για τη συμφωνημένη μείωση των εκπομπών και 55% έως το 2050 και τον μηδενισμό τους έως το 2050.

Ο αποδυναμωμένος στόχος επιτρέπει στις κυβερνήσεις να αγοράζουν πιστώσεις άνθρακα από άλλες χώρες για να καλύπτουν έως και το 5% της προβλεπόμενης μείωσης –για παράδειγμα, θα μπορούσαν να πληρώνουν άλλες χώρες για να φυτεύουν δάση. Αυτό, όμως, θα σήμαινε ότι ένα μέρος της μείωσης των ευρωπαϊκών εκπομπών θα ήταν πλασματικό.

Ακόμα, η ΕΕ συμφώνησε ότι το ποσοστό της μείωσης που καλύπτεται με πιστώσεις άνθρακα θα μπορούσε να αυξηθεί στο μέλλον στο 10%.

Οι χώρες της ένωσης συμφώνησαν επίσης έναν ενδιάμεσο κλιματικό στόχο για μείωση των εκπομπών κατά 66,25-72,5% έως το 2035. Όλες οι χώρες είχαν κληθεί να υποβάλουν στόχους για το 2035 πριν από την έναρξη της συνόδου, όμως μόνο το ένα τρίτο το έχει πράξει μέχρι στιγμής.

Πολιτική τροχοπέδη

Ο στόχος για το 2040 έγινε αντικείμενο πολύμηνης αντιπαράθεση, καθώς ορισμένες κυβερνήσεις αντιδρούν στα πράσινα μέτρα καθώς η άμυνα και η αναζωογόνηση της βιομηχανίας αναδεικνύονται σε προτεραιότητες.

«Ο καθορισμός ενός κλιματικού στόχου δεν είναι απλά η επιλογή ενός αριθμού. Είναι μια πολιτική απόφαση με ευρείες συνέπειες για την ήπειρο» δήλωσε σύμφωνα με το Reuters ο δανός υπουργός Περιβάλλοντος Λας Άγκααρντ.

«Εργαστήκαμε επομένως για να καθησυχάσουμε ότι μπορεί να επιτευχθεί με τρόπο που διατηρεί την ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική ισορροπία και την ασφάλεια» πρόσθεσε.

Σε μια περαιτέρω προσπάθεια να ικανοποιήσει τις δύσπιστες κυβερνήσεις, η ΕΕ συμφώνησε να αποδυναμώσει και άλλες κλιματικές πολιτικές, αναβάλλοντας για παράδειγμα το λανσάρισμα μιας νέας ευρωπαϊκής αγοράς άνθρακα κατά ένα έτος για το 2028».

Παρά τις υποχωρήσεις, ορισμένες χώρες όπως η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία καταψήφισαν τον κλιματικό στόχο υποστηρίζοντας πως θα έβλαπτε την ανταγωνιστικότητα. Η διαφωνία τους δεν ήταν αρκετή για να αποτρέψει την έγκρισή του, η οποία απαιτούσε τη στήριξη τουλάχιστον 15 από τις 27 κυβερνήσεις.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα κουβαλά στις βαλίτσες της τη συμφωνία όταν φτάσει στη Βραζιλία για την συνάντηση ηγετών στις 6 Νοεμβρίου, λίγο πριν ξεκινήσει επίσημα η COP30.

Στις διαπραγματεύσεις της συνόδου θα δοκιμαστεί η βούληση των μεγάλων οικονομιών να συνεχίσει τη μάχη στην κλιματική αλλαγή παρά τη διαφωνία του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απέσυρε τη χώρα του από τη Συμφωνία του Παρισιού και δεν θα στείλει αντιπροσωπεία στη Βραζιλία.

Η ΕΕ ήταν παγκόσμιος ηγέτης της προσπάθειας σε προηγούμενες συνόδους.

Παρόλα αυτά, η χαλάρωση του στόχου στέλνει μήνυμα ότι προτεραιότητα παραμένει η οικονομία.

Οι επιστημονικοί σύμβουλοι της ΕΕ είχαν διαφωνήσει με τη χρήση αγορασμένων πιστώσεων άνθρακα για τον κλιματικό στόχο, επισημαίνοντας ότι αυτό θα εξέτρεπε πόρους που θα μπορούσαν να επενδυθούν στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.

Χώρες όπως η Γαλλία και η Πορτογαλία είχαν απαιτήσει να καλύπτεται το 5% της μείωσης με πιστώσεις άνθρακα, ενώ άλλες, όπως η Ιταλία και η Πολωνία, πίεζαν για 10%. Η Ισπανία και η Ολλανδία ήταν μεταξύ των χωρών που δεν επιθυμούσαν χαλάρωση του στόχου, δήλωσαν διπλωμάτες στο Reuters.

«Δεν θέλουμε να καταστρέψουμε τη συμφωνία. Δεν θέλουμε να καταστρέψουμε το κλίμα. Θέλουμε να σώσουμε και τα δύο ταυτόχρονα» δήλωσε ο πολωνός υφυπουργός Κλίματος Κριστόφ Μπολέστα.

Η Πολωνία, η Ιταλία, η Τσεχία και άλλες χώρες απέρριψαν τον στόχο του 90% ως υπερβολικά περιοριστικό για τις εγχώριες βιομηχανίες που αντιμετωπίζουν το υψηλό κόστος ενέργειας, τις κινεζικές εξαγωγές και τους αμερικανικούς δασμούς.

Άλλες, όπως η Ολλανδία, η Ισπανία και η Σουηδία, προειδοποίησαν ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα επιδεινώνονται και η Κίνα σημειώνει ταχεία πρόοδο στις πράσινες τεχνολογίες.