Έμμονες και δαίμονες

Ακούγοντας κάποιες δηλώσεις και διαβάζοντας ορισμένα δημοσιεύματα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί η πεποίθηση πως η Ελλάδα που βαδίζει προς τις εκλογές είναι μια χώρα σε βαθιά κοινωνική και δημοκρατική παρακμή. Για να σταθούμε στους πιο «θεσμικούς» χαρακτηρισμούς, γίνεται λόγος για «καθεστώς» (εννοώντας την παρούσα ομάδα εξουσίας), για «κάλπικη δημοκρατία» (επειδή η Βουλή έβαλε εμπόδια στην είσοδο εγκληματιών στη Βουλή), για «αστυνομικό κράτος» (επειδή γίνεται μια – ημιτελής – προσπάθεια να τηρηθεί η τάξη), για «περίγελω της Ευρώπης» (λόγω της – δικαιολογημένα – αρνητικής δημοσιότητας που έχει αποκτήσει η υπόθεση των υποκλοπών). Δεν ισχυρίζομαι ότι όλα, από πλευράς κράτους δικαίου και κοινωνικής ειρήνης, είναι τέλεια ή απολύτως ικανοποιητικά στο τέλος της θητείας της παρούσας κυβέρνησης: οι υποκλοπές συνιστούν σοβαρή οπισθοχώρηση, όπως και η ανάκαμψη του πελατειακού κράτους, οι επαναπροωθήσεις μεταναστών γεννούν πολλά ηθικά και νομικά ερωτήματα, η διαφάνεια στη χρήση των δημόσιων πόρων, καθώς και η αξιοκρατία στις επιλογές προσώπων, απέχουν πολύ από το επιθυμητό. Ομως, στη συνολική της εικόνα, και με το αλάθητο κριτήριο της συγκριτικής ματιάς, η σημερινή Ελλάδα είναι μια χώρα που προχωρά, που δημιουργεί, που προσφέρει δουλειές και ευκαιρίες, που αξιοποιεί πόρους, που αφήνει θέση στην πολυφωνία, που μετέχει πλήρως και με μεγαλύτερο από το σχετικό της βάρος στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που αντιμετωπίζει τα εθνικά θέματα και τις διαρκείς κρίσεις με μάλλον ασυνήθιστη και σίγουρα καλοδεχούμενη υπευθυνότητα.

Η τετραετία δεν κλείνει με μια Ελλάδα γονατισμένη, αλλά με μια Ελλάδα όρθια στην ανηφόρα και με το βλέμμα μπροστά – δεν είναι καθόλου λίγο και, κυρίως, δεν του αξίζει να το προσπερνάμε ή να το διαστρεβλώνουμε στον βωμό μικροκομματικών σκοπιμοτήτων.

Υπάρχει ένα ακόμα χειρότερο παράδειγμα χώρας που υποτιμά τον εαυτό της και τσαλακώνει, σχεδόν μαζοχιστικά, την εικόνα της: πρόκειται για τη Γαλλία, η οποία σπαράσσεται εδώ και μήνες από ένα γιγάντιο και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, εντελώς δυσανάλογο με την αιτία που το προκάλεσε κύμα διαμαρτυρίας, σχεδόν αυτοκαταστροφής. Μπορεί η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού να μην έγινε με τον πιο κομψό ή τον πιο δημοκρατικό τρόπο, μπορεί ο πρόεδρος Μακρόν να μη βρήκε τα λόγια και τη στάση που περίμενε η κοινωνία, μπορεί το «αυτοκρατορικό» του στυλ να είναι ξεπερασμένο και, για ανθρώπους που υποφέρουν ή δυσκολεύονται, εκνευριστικό, μπορεί η χώρα να έχει – όπως όλες, αλλά όχι παραπάνω από τις άλλες – οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, πάντως η Γαλλία, αντικειμενικά, μοιάζει περισσότερο με ευρωπαϊκό παράδεισο παρά με τριτοκοσμική κόλαση: μια χώρα με υψηλό βιοτικό, μορφωτικό και πολιτιστικό επίπεδο, δημόσιο και ιδιωτικό πλούτο, ευρύ και αποτελεσματικό δίκτυ κοινωνικών παροχών και προστασίας, διακρίσεις σε όλους τους τομείς της επιστήμης και της τέχνης και έναν ηγέτη που, παρά τις αδυναμίες του, είναι φάρος σύνεσης και δημοκρατικότητας παγκοσμίως.

Είναι αδιάψευστα όσα λένε για τη Γαλλία οι ξένοι που ζουν στη Γαλλία κι ακόμη πιο αδιάψευστη η σύγκριση με δυο άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες η παρακμή είναι πραγματική και η «αγανάκτηση» σχεδόν ανύπαρκτη: την Ιταλία μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης που διαλύει το κοινωνικό κράτος και την κοινωνική συνοχή και το Ηνωμένο Βασίλειο που αυτοκτόνησε με το Brexit και με τη σειρά των ανάξιων πρωθυπουργών του. Μπροστά σε αυτήν την πραγματικότητα, η Ελλάδα δεν έχει κανένα λόγο να πάρει το μονοπάτι ούτε του εφησυχασμού, αλλά ούτε και της δαιμονοποίησης.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος