Τουρκία: Γιατί αναζητά δρόμους επαναπροσέγγισης με την κυβέρνηση της Συρίας μέσω Μόσχας

Η συνάντηση στις 25 Απριλίου στη Μόσχα ανάμεσα στους υπουργούς Άμυνας της Τουρκίας και της Συρίας, με τους ομολόγους της Ρωσίας του Ιράν, όπως και τους επικεφαλείς των υπηρεσιών πληροφοριών, σηματοδοτεί ένα ακόμη βήμα προς την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στην Άγκυρα και τη Δαμασκό.

Και αυτό γιατί παρότι η Τουρκία είδε το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Συρία ως την αφετηρία για μια αναγκαία «αλλαγή καθεστώτος» στη Συρία, πράγμα που την οδήγησε και στην υποστήριξη συγκεκριμένων ένοπλων οργανώσεων της συριακής αντιπολίτευσης, που αποτελούν σήμερα τον «Συριακό Εθνικό Στρατό», και στη διακοπή των σχέσεων με την κυβέρνηση στη Δαμασκό, οι εξελίξεις στη συνέχεια διαμόρφωσαν άλλες προτεραιότητας.

Καταρχάς φάνηκε ότι η υπόθεση της «αλλαγής καθεστώτος» ήταν δύσκολο να προωθηθεί καθώς με την καθοριστική υποστήριξη της Ρωσίας, του Ιράν και φιλοϊρανικών οργανώσεων, η κυβέρνηση Άσαντ κατάφερε να μείνει στην εξουσία και να έχει σημαντικές επιτυχίες στον πόλεμο ενάντια στις ισλαμικές ένοπλες οργανώσεις, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει ανακτήσει τον πολιτικό έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της συριακής επικράτειας.

Έπειτα, το γεγονός ότι οι ένοπλες κουρδικές πολιτοφυλακές κατάφεραν να διαμορφώσουν τοπικές μορφές αυτοδιοίκησης που παρέπεμπαν σε μια οιονεί κρατική συγκρότηση και μάλιστα δίπλα στα τουρκικά σύνορα, επέτεινε τον «υπαρξιακό φόβο» της τουρκικής πλευράς για μια εξέλιξη που ασκούσε μεγάλη πίεση και στο εσωτερικό της Τουρκίας.

Και βέβαια όσο περνούσαν τα χρόνια άρχισε να φαίνεται ότι το αρχικό κλίμα ιδιαίτερα έντονης αλληλεγγύης στα εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες που βρέθηκαν στο έδαφος της Τουρκίας, άρχισε να υποχωρεί και να αντιμετωπίζονται πιο αρνητικά.

Όλα αυτά διαμόρφωσαν νέες προτεραιότητες. Η Τουρκία συνεργάστηκε με τη Ρωσία και το Ιράν στη διαδικασία της Αστάνα, στο βαθμό που ελάμβανε από αυτές τις χώρες την εγγύηση ότι δεν θα συγκροτηθεί κουρδικό κράτος ή οιονεί κρατική οντότητα στο έδαφος της Συρίας, παρότι η αμερικανική συνεργασία με τους Κούρδους εξακολουθεί να υψώνει ένα σημαντικό εμπόδιο στο να μπορέσει η Τουρκία να πραγματοποιήσει ακόμη μεγαλύτερες επιχειρήσεις στο έδαφος της Συρίας από αυτές που έχει πραγματοποιήσει μέχρι τώρα. Σταδιακά η Τουρκία μετατοπίστηκε ως προς τη στάση απέναντι στην κυβέρνηση Ασαντ αρχίζοντας να αφήνει ανοιχτό και το ενδεχόμενο εξομάλυνσης. Και βέβαια σταδιακά η συζήτηση στην Τουρκία για τους Σύριους πρόσφυγες άρχισε να μετατοπίζεται στην Τουρκία, από την αλληλεγγύη, στο πώς αυτοί θα επιστρέψουν στην Συρία.

Το Συριακό στην προεκλογική περίοδο στην Τουρκία

Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και το ιδιαίτερο κλίμα που διαμορφώνεται μπροστά στις τουρκικές εκλογές.

Ο Ερντογάν βλέπει τον Κιλιτσντάρογλου να διεκδικεί με αξιώσεις την προεδρία, έχοντας και την υποστήριξη εμμέσως του αριστερού και φιλοκουρδικού HDP, με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης να υποστηρίζει την αναζήτηση δρόμων για την επιστροφή των σύριων προσφύγων στην πατρίδα τους και την αποφυγή της λογικής της ένοπλης επέμβασης στο έδαφος της Συρίας. Αυτό ασκεί μια πίεση στον Ερντογάν να δείξει ότι και αυτός μπορεί να μεθοδεύσει ανάλογες εξελίξεις.

Ούτως ή άλλως, η Τουρκία γνωρίζει ότι για να μην έχει τον μόνιμο φόβο των κουρδικών πολιτοφυλακών στη Συρία, αυτό που χρειάζεται είναι ακριβώς μια συνολικότερη επίλυση του συριακού προβλήματος που να εγγυάται ότι η Συρία είναι ένα ενιαίο και κυρίαρχο κράτος, που η κυριαρχία του περιλαμβάνει και τις περιοχές που τώρα είναι υπό κουρδικό έλεγχο. Αυτό, δηλαδή, που προωθούν η κυβέρνηση της Δαμασκού σε συνεργασία με τη Ρωσία και το Ιράν.

Η ευρύτερη δυναμική εξομάλυνσης

Επιπλέον, υπάρχει μια ευρύτερη δυναμική εξομάλυνσης, καθώς και άλλες σημαντικές χώρες της ευρύτερης περιοχής αυτή τη στιγμή προκρίνουν να αποκαταστήσουν ξανά σχέσεις με την κυβέρνηση της Δαμασκού.

Αυτό έχει δείξει η στάση χωρών όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, αλλά και – πιο πρόσφατα– η Σαουδική Αραβία. Ακόμη και η Αίγυπτος φαίνεται ότι το εξετάζει.

Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα κλίμα που αντικειμενικά ασκεί και μια πίεση και στην πλευρά Ερντογάν.

Η διαδικασία της επαναπροσέγγισης

Όλα αυτά δείχνουν τη σημασία της συνάντησης που έγινε στις 25 Απριλίου στη Μόσχα και στην οποία συμμετείχαν οι υπουργοί Άμυνας της Τουρκίας και της Συρίας, Χουλουσί Ακάρ και Αλί Μαχμούντ Αμπάς, συνοδευόμενοι από τους επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας των δύο χωρών. Στη συζητήσεις συμμετείχαν και ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σοϊγκού και ο Ιρανός υπουργός Άμυνας Μοχάμεντ Ρεζά Αστιανί.

Η συνάντηση αυτή ήταν η τρίτη αυτού του είδους που έγινε, με την πρώτη να έχει γίνει στα τέλη Δεκεμβρίου του 2022.

Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Άμυνας υποστήριξε ότι η συνάντηση έγινε σε εποικοδομητική ατμόσφαιρα και μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά ανακοίνωση από τη μεριά της τουρκικής κυβέρνηση χρησιμοποίησε δημόσια τη λέξη «εξομάλυνση» για τις σχέσεις των δύο χωρών.

Επιπλέον, οι δύο πλευρές συζήτησαν πώς μπορεί να ενισχυθεί η ασφάλεια στη Συρία, να αντιμετωπιστούν οι ένοπλες οργανώσεις και να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την επιστροφή των Συρίων προσφύγων στις εστίες τους. Παράλληλα, η ανακοίνωση υπογράμμισε ότι «όλες οι πλευρές επιβεβαίωσαν τον σεβασμό τους στην εδαφική ακεραιότητα της Συρίας».

Επιπλέον και η ανακοίνωση από τη συριακή πλευρά χαρακτήρισε τη συνάντηση ως «θετική».

Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Συρίας οι δύο πλευρές συζήτησαν και την απόσυρση των τούρκων στρατιωτικών που βρίσκονται στο έδαφος της Συρίας, αλλά και το πώς θα ανοίξει ξανά ο αυτοκινητόδρομος Μ4 νότια της Ιντλίμπ, που αυτή τη στιγμή ελέγχεται από «εξτρεμιστικές οργανώσεις», κάτι που θεωρείται ένα αποφασιστικό βήμα στην εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών.