Ας δοκιμάσουμε τις κυβερνήσεις συνεργασίας

Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα γίνει η προκήρυξη των εκλογών και, κατά τη γνώμη μου, με δυσκολία θα βγει μια αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Και ενόψει αυτής της δυσκολίας η δημόσια σφαίρα δηλητηριάζεται επικίνδυνα από πολωτικά ή απόλυτα διλήμματα του τύπου «Τσίπρας ή Μητσοτάκης» (τα οποία βασίζονται στα πρόσωπα και όχι στα ιδεολογικά προγράμματα).

Η «φιλοσοφία» τούτη που βασίζεται μόνο στη γοητεία των προσώπων είναι εντελώς ξεπερασμένη και βεβαίως o τόπος δεν χρειάζεται νέους «μεσσίες».

Εξάλλου στο σημερινό ιστορικό περιβάλλον είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μπορούν να «κυοφορηθούν» προσωπικότητες του βεληνεκούς του Ανδρέα Παπανδρέου ή του Κωνσταντίνου Καραμανλή (του πρεσβύτερου)!

Υπό την έννοια αυτή πιστεύω ειλικρινά ότι ήλθε η εποχή να περάσουμε και στη χώρα μας στην «κουλτούρα των κυβερνήσεων συνεργασίας», όπου το βασικό μέγεθος θα είναι όχι η απόλυτη εξουσία του εκάστοτε πρωθυπουργού, αλλά οι «προγραμματικές συμφωνίες» μεταξύ των κομμάτων που θα συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό!

Και θα ήθελα να αναφέρω παραδειγματικά τι θα μπορούσαν να αποτρέψουν οι κυβερνήσεις συνεργασίας.

Ετσι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς (όπως συνέβη επί πρωθυπουργίας του κ. Μητσοτάκη)  ότι θα καταλυόταν το κρίσιμο συνταγματικό δικαίωμα του απορρήτου των επικοινωνιών του αρχηγού του τρίτου σε δύναμη κοινοβουλευτικού κόμματος (του κ. Ανδρουλάκη), εάν υπήρχαν και άλλα κόμματα στην κυβέρνηση!

Και στο σημείο τούτο είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε όλοι ότι τα ατομικά δικαιώματα – όπως το απόρρητο των επικοινωνιών – δεν «εξαντλούν μεν όλο το πεδίο της πολιτικής», αλλά και χωρίς αυτά δεν υπάρχει δυτική δημοκρατία («Lacroix – Pranchére, Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι άραγε μόνο για τους αφελείς;»).

Και το λέω για όσους προσπαθούν συστηματικά να υποβαθμίσουν την υπόθεση των υποκλοπών!

Από την άλλη μεριά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι εάν υπήρχε μια πραγματική κυβέρνηση συνεργασίας (και όχι η τυχάρπαστη συμφωνία με τον κ. Καμμένο) θα ήταν δυνατό ο κ. Τσίπρας – ως πρωθυπουργός – να είναι τόσο «εχθρικός» απέναντι στους θεσμούς (όπως είναι η Δικαιοσύνη).

Ποιος άραγε μπορεί να ξεχάσει την αρνητική δήλωση του κ. Τσίπρα για το Συμβούλιο Επικρατείας; Δηλαδή ότι ήταν το «θεσμικό εμπόδιο» για την ολοκληρωτική κατάληψη της εξουσίας από το κόμμα του;

Πιστεύω ότι όλες αυτές οι «απεχθείς εξελίξεις» δύσκολα θα μπορούσαν να λάβουν χώρα κάτω από την «ομπρέλα» μιας κυβέρνησης συνεργασίας.

Μιας κυβέρνησης συνεργασίας η οποία θα στηρίζεται πάντως στις ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ μεταξύ των κομμάτων σε κεντρικά θέματα (όπως είναι η φορολογία, οι ανισότητες, οι θεσμοί, η εποπτεία της αγοράς στην οποία έχει αποτύχει πλήρως η κυβέρνηση και η ακρίβεια καλπάζει κ.λπ.)!

Και αυτό προϋποθέτει συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Ετσι, οι Πράσινοι στη Γερμανία που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό «έκαναν πίσω» στο ζήτημα των πυρηνικών σταθμών λόγω της πρωτοφανούς αύξησης των τιμών στην ενέργεια (φυσικό αέριο) από τον πόλεμο στην Ουκρανία («Pragmatism paints a paler shade of Green, Economist»)!

Υποστηρίζεται βεβαίως ότι οι μικροί κυβερνητικοί εταίροι συνήθως χάνουν ψήφους όταν συμμετέχουν με άλλα μεγαλύτερα κόμματα σε τέτοιους «συνασπισμούς», όπως συνέβη με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα στη Γερμανία (SPD) το 2017, όταν συνέπραξε με το αντίστοιχο Χριστιανοδημοκρατικό (CDU).

Το συμπέρασμα; Παρά τις όποιες ενστάσεις, οι κυβερνήσεις συνεργασίας πιστεύω ότι είναι το «μέλλον» και ο κ. Ανδρουλάκης είναι απαραίτητο να σταθμίσει όλες αυτές τις παραμέτρους, εάν τελικά είναι ο ρυθμιστής των εξελίξεων!

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ kalfelis@law.auth.gr