Γιατί το «ασχημόμορφο» σαμπό είναι η δήλωση στυλ της εποχής μας;

Το τσόκαρο συγκαταλέγεται εδώ και καιρό στα πιο διχαστικά υποδήματα στον κόσμο. Ο Μπο Μπρούμελ, ο αυθεντικός δανδής και κριτής της μόδας στην Αγγλία του 18ου αιώνα, λέγεται ότι είχε «μια τέλεια απέχθεια» για το υπερμεγέθες και προστατευτικό παπούτσι με την ξύλινη σόλα, σύμφωνα με τον βιογράφο του, ενώ οι Σουηδοί ποπ ABBA της δεκαετίας του 1970 ήταν τόσο ένθερμοι οπαδοί που ξεκίνησαν τη δική τους σειρά τσόκαρα.

«Όχι clogs, παρακαλώ» παρακάλεσε ο πρωτοπόρος των στιλέτο, Κριστιάν Λουμπουτέν στο podcast Fat Mascara τον Σεπτέμβριο του 2016, λίγες ημέρες πριν ο Βρετανός σχεδιαστής Κρίστοφερ Κέιν παρουσιάσει την πρωτοποριακή συνεργασία του με την Crocs για την άνοιξη/καλοκαίρι 2017: άκομψες αλλά μοδάτες εκδοχές των λαστιχένιων clogs που παλαιότερα συνδέονταν με τις γιαγιάδες που ασχολούνταν με την κηπουρική. Στη συνέχεια, η δημιουργική διευθύντρια του Dior, Μαρία Γκράτσια Κιουρί, παρουσίασε το Clog Diorquake, μια ωδή στα σαμπό της δεκαετίας του 1960, πυροδοτώντας επίσημα την αναγέννηση του παπουτσιού της υψηλής μόδας του 21ου αιώνα.

Από τότε, η δημοτικότητα των σαμπό έχει αυξηθεί: Την περασμένη άνοιξη, η Hermès κυκλοφόρησε μια κομψή έκδοση του παπουτσιού που θεωρούσε ότι «η ευκολία συναντά το στυλ», η οποία εξαντλήθηκε σχεδόν αμέσως.  Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Crocs ανακοίνωσε ότι οι πωλήσεις της προβλέπεται να διπλασιαστούν μέχρι το 2026.

Πού είναι τα skinny jeans σήμερα; Πότε θα τα ξαναφορέσουμε;

Photo: Thomas Bormans / Unsplash

Από πού μας έρχεται;

Η ακριβής προέλευση του τσόκαρου είναι άγνωστη -υπάρχουν τα ρωμαϊκά calcei (παπούτσια-μπότες, σχεδιασμένα για υπαίθριο περπάτημα) και τα ιαπωνικά geta (ένα υβρίδιο σαγιονάρας-τσόκαρου). Το παλαιότερο σωζόμενο παράδειγμα του παραδοσιακού ολλανδικού clog ή klomp, εν τω μεταξύ, χρονολογείται από τις αρχές του 13ου αιώνα στο Άμστερνταμ, όπου τα παπούτσια σκαλισμένα εξ ολοκλήρου από ξύλο έγιναν κοινός τόπος μεταξύ των εργατών ως φθηνό και αποτελεσματικό μέσο προστασίας και ζεστασιάς.

Μέχρι το 1570, η πρώτη συντεχνία κατασκευαστών klomp είχε ιδρυθεί στην Ολλανδία, μαρτυρώντας τον πολλαπλασιασμό των εξειδικευμένων τεχνιτών που είχαν πλέον κάνει επάγγελμα την κοπή παπουτσιών από κομμάτια ανθεκτικού ξύλου, όπως η σκλήθρα, η οξιά και ο πλάτανος. Μέχρι τότε, οι εργάτες σε όλη την Ευρώπη είχαν υιοθετήσει παπούτσια με ξύλινες σόλες διαφόρων μορφών, από την ισπανική albarca έως το γαλλικό sabot, και παρέμειναν ο πιο δημοφιλής τρόπος προστατευτικών υποδημάτων μέχρι και την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.

Υπάρχει ένας μύθος ότι ο όρος σαμποτάζ προέρχεται από τους Γάλλους εργάτες εργοστασίων που φορούσαν σαμπό, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τα τσόκαρά τους για να φρακάρουν εσκεμμένα τα μηχανήματα σταματώντας την παραγωγή.

Τα τσόκαρα έφτασαν στη Βρετανία το 1300, αλλά σε αντίθεση με τις ολλανδικές εκδοχές που ήταν εξ ολοκλήρου ξύλινες, αποτελούνταν από ξύλινες σόλες και δερμάτινο πάνω μέρος, εξηγεί ο Τζέρεμι Άτκινσον, ο τελευταίος παραδοσιακός κατασκευαστής τσόκαρων στην Αγγλία. Τα τσόκαρα ήταν τα υποδήματα της επιλογής των Βρετανών εργατών καθ’ όλη τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, επειδή «ήταν ανθεκτικά, φθηνότερα από τα παπούτσια και καλύτερα τόσο στην υγρασία όσο και στη ζέστη» λέει ο Άτκινσον στο BBC Culture. Η δημοτικότητά τους άρχισε να φθίνει μόνο στα μέσα της δεκαετίας του 1800 «όταν οι μπότες hobnail έγιναν πιο προσιτές».

«Αρχικά είχαν σχεδιαστεί ως ένα είδος μπότας για την αυλή, την οποία μπορούσες να φορέσεις με μια μάλλινη κάλτσα για να βγεις έξω και να ταΐσεις τα ζώα, και μετά να τη βγάλεις» εξηγεί ο Άτκινσον.

Τα αποκλειστικά φυσικά υλικά στα τσόκαρα και το γεγονός ότι παρέμεναν τουλάχιστον εν μέρει χειροποίητα, ευθύνονταν στην επιστροφή στη φύση της αντικουλτούρας της δεκαετίας του 1960 και του ’70.

Έκτοτε, τα τσόκαρα χάθηκαν από το προσκήνιο. Η δεκαετία του 1990 σηματοδότησε την αρχική άνοδο του ασχημόμορφου παπουτσιού, συμπεριλαμβανομένου και του clog, το οποίο είδε τα ορθοπεδικά υποδήματα να επαναπροσδιορίζονται ως έκφραση αυτού που η Vogue χαρακτηρίζει ως «μια ειρωνική, αποστασιοποιημένη, «έλα όπως είσαι» στάση, που γυρίζει την πλάτη της στη σύμβαση, το στίλβωμα και τη λάμψη».

View this post on Instagram

A post shared by thevintageria (@thevintageria)

Πλέον μιλάμε για μανία

Τον Οκτώβριο του 2021, η παγκόσμια πλατφόρμα αναζήτησης μόδας Lyst ανέφερε ότι οι αναζητήσεις για τσόκαρα αυξήθηκαν κατά 124% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι αναζητήσεις για ξύλινα τσόκαρα, ειδικότερα, λέγεται ότι αυξήθηκαν κατά 65% από μήνα σε μήνα. Τα πιο περιζήτητα στυλ κυμαίνονται από τα πιο πρακτικά και προσιτά – Birkenstock Arizonas και MIA Almas – μέχρι τις προτάσεις με τακούνι υψηλής μόδας των Chanel και Dolce & Gabbana.

Τι είναι λοιπόν αυτό που έχει να κάνει με τα τσόκαρα και προσελκύει ιδιαίτερα το κοινό της δεκαετίας του 2020; Αυτό το ερώτημα έθεσε το BBC Culture στη Λορίν Μέκλινγκ, ανώτερη συντάκτρια της αμερικανικής Vogue και ιδρύτρια του @thecloglife, ενός λογαριασμού στο Instagram αφιερωμένου σε όλα τα πράγματα που αφορούν τα clog.

«Υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που έχουν συγκλίνει σε μια τέλεια καταιγίδα της επιστροφής του clog, ο πρώτος είναι ότι, στη μετα-#girlboss στιγμή μας, ο φεμινισμός δεν είναι απλώς στη μόδα, αλλά είναι βαθιά ριζωμένος στην κουλτούρα όπως ποτέ άλλοτε».

Ως γυναίκα, υπάρχει ένα αντικομφορμιστικό πνεύμα στο να φοράς ένα τσόκαρο, εξηγεί, επειδή όσες το κάνουν «απορρίπτουν την αντίληψη των τακουνιών». Η επιλογή ενός clog είναι ένα σημάδι αυτοπεποίθησης και ευθυγραμμίζεται με την άνοδο της μόδας «uglycore», το πανκ στυλ της Gen-Z.

View this post on Instagram

A post shared by Bene_Bene (@benede_tta)

Η χρονιά της άνετης γοητείας  

Η σύγχρονη στροφή προς την άνεση φαίνεται σίγουρα να αποτελεί αναπόσπαστο παράγοντα για την επιστροφή του clog – το 2021 θα μπορούσε να περιγραφεί ως μια χρονιά άνετης γοητείας στη μόδα, προσαρμοσμένη στην προσεκτική επανεμφάνισή μας από το λοκντάουν. Και τα clogs, όπως αποδεικνύεται, είναι το ιδανικό «μεταβατικό παπούτσι».

Δείτε το βίντεο

*Με στοιχεία από bbc.com